Obraz inteligencji w „Weselu"

Inteligencja w dramacie Wyspiańskiego została przedstawiona w negatywnym świetle. Ci przedstawiciele mieszkańców Krakowa – poeci, dziennikarze i artyści – obnażają swoje liczne wady inteligencji w Weselu.

Krakowska elita kompletnie nie rozumie życia wiejskiego i traktuje chłopów z wyższością. Nie wierzy w ich zainteresowanie polityką i kieruje się głównie stereotypami. Niektórzy inteligenci wykazują postawę chłopomanii – są zafascynowani wsią i idealizują życie wiejskie jako pełne harmonii. Najbardziej zakochany w wiejskości jest pochodzący z miasta Pan Młody.

W kwestiach narodowych inteligencja pozostaje bierna. Konserwatywni przedstawiciele, jak Dziennikarz, nie są skłonni poprzeć powstania i zadowalają się drobnymi ustępstwami zaborców. Inni, jak Poeta, tylko marzą o wielkich słowach, lecz brak im talentu i mocy, by tworzyć prawdziwie patriotyczne dzieła.

Warto wiedzieć! Chociaż inteligencji przypisuje się rolę przywódczą, Wyspiański pokazuje, że nie jest ona do tego zdolna. Ich zapał narodowy kończy się na pustych słowach, a nie na rzeczywistym działaniu.

Obraz chłopów kontrastuje z inteligencją. Są to mieszkańcy Bronowic – rodzina Panny Młodej, sąsiedzi i parobkowie. Ta grupa jest bardzo zróżnicowana wewnętrznie, ale łączą ich pewne cechy.

Charakterystyka chłopów w „Weselu"

Chłopi w dramacie Wyspiańskiego są uparci i kierują się własnym rozumem. Choć w zachowaniach bywają prymitywni i posługują się gwarą, mają już ukształtowaną tożsamość narodową. Potrzebują jednak przywództwa, którego inteligencja nie potrafi zapewnić.

Mieszkańcy wsi są mocno przywiązani do tradycji. Panna Młoda, mimo że cisną ją buty, nie chce ich zdjąć, bo „trza być w butach na weselu". Jednocześnie chłopi wykazują się praktycznym zmysłem – Panna Młoda nie chce, by sadzić przy domu brzozy, które szybko rosną i zasłoniłyby widok.

Najdokładniej przedstawionym chłopem jest Czepiec. Jest świadomy wartości swojej warstwy społecznej i odwołuje się do postaci Bartosza Głowackiego. Interesuje się światem, ma porywczy charakter i często doprowadza do bójek. Szczerze przejmuje się sprawami narodowymi, jednak mimo chęci nie może stanąć na czele powstania.

Ocena społeczeństwa w „Weselu"

Wyspiański krytycznie ocenia obie główne warstwy społeczne ukazane w dramacie. Inteligencja jest bierna, brak jej woli działania i siły przywódczej. Woli żyć złudnymi wspomnieniami, a ich miłość do wsi jest powierzchowna.

Chłopi są świadomi swojej siły, ale sami nie potrafią zorganizować powstania. Wielu z nich ma wady – skłonność do bijatyki czy porywczość. Często przedkładają korzyści materialne nad dobro narodowe.

Podział społeczeństwa w „Weselu"

Wesele chłopi i inteligencja podział jest jednym z głównych tematów dramatu Wyspiańskiego. Każda warstwa żyje dla siebie, nie rozumiejąc drugiej. Brakuje im wzajemnego szacunku, są nieufni i w ocenach odwołują się do narodowych mitów i schematów. Ich zbliżenie podczas bronowickiego wesela okazuje się tylko pozorne.

Wyspiański nakreślił pesymistyczny obraz społeczeństwa polskiego w Weselu. Zarówno chłopi, jak i inteligencja dużo mówią o walce o niepodległość, lecz ostatnia scena dramatu pokazuje, że nie są zdolni do rzeczywistych czynów. Poddają się chocholemu tańcowi – symbolowi uśpienia i bierności narodu.

Naród polski w oczach dramaturga nie dorósł do walki o wolność. Czeka na cud, nie wykorzystując szansy na zrzucenie niewoli. Najpierw musi wyleczyć się z narodowych wad.

Kluczowa idea! W „Weselu" ukazano, jak podziały społeczne uniemożliwiają wspólne działanie na rzecz niepodległości Polski.

Symbolika przedmiotów w „Weselu"

Dramat pełen jest symboli, które pogłębiają jego przesłanie:

• Chata weselna symbolizuje całą Polskę
• Czapka z pawim piórem to symbol próżności i materializmu chłopów
• Złoty róg symbolizuje szansę na odzyskanie niepodległości
• Złota podkowa to symbol szczęścia dla znalazcy
• Sznur symbolizuje niewolę po zaprzepaszczeniu szansy na niepodległość

Symbole w „Weselu" i ich znaczenie

Symbole w Weselu i ich znaczenie to nieodzowny element interpretacji dramatu. Oprócz przedmiotów, ważne są także inne symbole:

• Dzwon Zygmunta symbolizuje wielką tradycję historyczną Polski
• Kaduceusz symbol Wesele – przekazany Dziennikarzowi przez Stańczyka, symbolizuje przywództwo polityczne, ale także usypianie i dezorientowanie narodu
• Przykryty słomą krzak róży symbolizuje naród w niewoli, w którym jednak tli się życie i nadzieja

Symboliczne zakończenie „Wesela"

W zakończeniu dramatu pojawia się Chochoł, który przychodzi, gdy tłum czeka na sygnał do rozpoczęcia powstania. Jasiek zgubił złoty róg, którego dźwięk miał rozpocząć narodowy zryw.

Chochoł nakazuje Jaśkowi odebrać broń powstańcom i zaczyna grać na skrzypcach. Weselnicy tańczą w kręgu, co symbolizuje bierność i bezczynność narodu. Tańczący są nieprzytomni i nie reagują na wołania. Scena ta pokazuje zniewolony, uśpiony naród, niezdolny do działania.

Chochoł to ożywiony pęk słomy, którym na zimę okrywa się wrażliwe rośliny. Na wiosnę zdejmuje się te osłony, a roślinność odradza się. Można to interpretować jako nadzieję, że naród polski również kiedyś się przebudzi – choć autor nie pisze o tym wprost.

Ciekawostka! Taniec chocholi w zakończeniu dramatu to jedna z najbardziej rozpoznawalnych scen w polskiej literaturze, symbolizująca narodowe uśpienie i marazm.

Rola zjaw w „Weselu"

Wesele inteligencja postacie to nie tylko realni goście weselni, ale również zjawy, które są ucieleśnieniem marzeń, rozterek i pragnień bohaterów. Na weselu pojawiają się one zaproszone przez Chochoła:

• Chochoł – symbol wegetacji, marazmu i uśpienia narodu, ale też nadziei na przebudzenie
• Widmo – postać nieżyjącego malarza, symbol romantycznej miłości i niespełnionych marzeń
• Stańczyk – symbol mądrości politycznej i zatroskania o losy Polski, ale też konserwatyzmu
• Rycerz (Zawisza Czarny) – symbol rycerskich ideałów, waleczności i świetności Polski
• Hetman (Ksawery Branicki) – symbol hańby narodowej i zdrady
• Upiór (Jakub Szela) – symbol krwawej zemsty chłopów i niemożności porozumienia między stanami
• Wernyhora – symbol porozumienia ponad podziałami, zwłaszcza polsko-ukraińskiego, dający nadzieję na odzyskanie niepodległości

Sceny symboliczne w dramacie

W „Weselu" szczególnie ważne są sceny symboliczne:

• Chocholi taniec – symbol uśpienia, marazmu i zniewolenia Polski
• Błędne koło taneczne – oznaka bierności narodu i braku inicjatywy niepodległościowej
• Zasłuchanie – moment, gdy wszyscy w ciszy oczekują przybycia Wernyhory, symbolizujący bierne czekanie na cud
• Widok chłopów z kosami – symbol dzielności chłopów, nawiązujący do bitwy pod Racławicami

Mity narodowe w „Weselu"

Obraz społeczeństwa w Weselu jest budowany także poprzez konfrontację z narodowymi mitami. Wyspiański przywołuje mity, które były żywe w czasach poety, aby większość z nich obalić.

Jeden z najważniejszych mitów dotyczył narodowego solidaryzmu – przekonania, że Polska może odzyskać niepodległość dzięki porozumieniu wszystkich warstw społecznych. Wyspiański pokazuje jednak, że zbliżenie między mieszkańcami wsi i miasta jest jedynie powierzchowne, a obie grupy pozostają wobec siebie nieufne.

Na drodze do pojednania stoi pamięć o rabacji galicyjskiej z 1846 roku. Choć oficjalnie mord chłopów na panach miał być zapomniany, dawne urazy wciąż są żywe, a porozumienie wydaje się niemożliwe.

Dramaturg obala również mit chłopa-Piasta – wzorca mądrości, pracowitości i patriotyzmu. W rzeczywistości chłopi bywają porywczy, skłonni do bójek i materialistyczni. Podobnie nieaktualny okazuje się mit chłopa-kosyniera – mieszkańcy Bronowic są chętni do walki, ale nie wiedzą, z kim i o co walczyć.

Ważne! Konflikt między inteligencją a chłopami w Weselu wynika nie tylko z różnic społecznych, ale też z odmiennego postrzegania patriotyzmu i roli poszczególnych warstw w odzyskaniu niepodległości.

Wyspiański podważa także rolę poezji w budzeniu patriotycznych nastrojów. Poeta w dramacie nie potrafi być duchowym przywódcą narodu – marzy o wielkich słowach, ale jest pozbawiony mocy.

Ważne motywy w „Weselu"

Wesele chłopi i inteligencja postacie toczą symboliczne dialogi, które ujawniają istotne problemy Polski pod zaborami. Sztuka zawiera liczne nawiązania do malarstwa, zwłaszcza do dzieł Jana Matejki, jak obraz Stańczyka czy Wernyhory.

Ważnym motywem jest spotkanie Pana Młodego z Hetmanem, które ujawnia podobieństwa między nimi. Hetman zarzuca Panu Młodemu, że związał się z „chamską dziewką" z kaprysu, a nie by zbliżyć się do chłopów, nie pamięta o obowiązku walki o wolność i nie ma w ręku szabli. Ta scena pokazuje, że młodopolska inteligencja przypomina bardziej targowiczan niż patriotów, a sama ludomania nie wystarczy, by zjednoczyć polskie społeczeństwo.

Postacią pełniącą szczególną rolę jest Rachela – inicjatorka wydarzeń, która postrzega wesele jako przedmiot poezji i temat literacki. To ona, ze swoją tajemniczością i artystyczną duszą, staje się inicjatorką przyjścia Chochoła. W rzeczywistości Rachela nazywała się Pepa Singer i dopiero po premierze „Wesela" zaczęła dopasowywać się do stworzonego przez Wyspiańskiego artystycznego wizerunku.

Wśród najważniejszych scen dramatu jest moment, gdy Jasiek orientuje się, że stracił złoty róg oraz finałowa scena chocholego tańca. Te kluczowe momenty symbolizują zaprzepaszczenie szansy na wskrzeszenie ducha walki i nieготowość narodu polskiego do walki o niepodległość.

Zjawy i ich znaczenie dla bohaterów

Co chłopi myślą o inteligencji w Weselu i odwrotnie – te wzajemne postrzeganie się dwóch warstw jest uzupełnione przez zjawiska nadprzyrodzone, które nawiedzają bohaterów. Ukazujące się zjawy reprezentują ważne idee narodowe, ale też osobiste projekcje bohaterów.

Niektóre postacie i ich widma zestawione są na zasadzie podobieństwa:

• Widmo i Marysia – łączy ich romantyczna fascynacja
• Pan Młody i Hetman – obaj dopuścili się zdrady (Hetman zdradził ojczyznę, a Pan Młody swój stan społeczny)
• Dziad i Upiór – nie wierzą w pojednanie szlachty i chłopów
• Gospodarz i Wernyhora – wierzą w solidarność różnych warstw społecznych

Inne tworzą wyraźną opozycję:

• Stańczyk i Dziennikarz – Stańczyk zarzuca dziennikarzowi usypianie narodu, brak woli i siły przywódczej
• Poeta i Rycerz – zestawienie słabości i niezdecydowania z męstwem i siłą

Szczególnie ważną zjawą jest Wernyhora, który jako jedyny pokazuje się też innym gościom wesela i zostawia namacalne ślady – złotą podkowę i złoty róg. Przybywa z misją wskrzeszenia ducha walki, wykorzystując moment wesela, na którym spotykają się przedstawiciele różnych klas społecznych.

Warto zauważyć! Symbolem przypieczętowującym przymierze trzech narodów: Polski, Litwy i Ukrainy (Rusi Kijowskiej) jest Bogurodzica, a nawiązania do niej wskazują na historyczne związki tych państw.