Wesele Stanisława Wyspiańskiego

Alternatywny zapis:

oparty został na muzyce Chochoła) -działanie elementów muzycznych idzie głównie w kierunku wywołania nastroju. -występowanie elementów epickich, np. didaskalia i lirycznych. -myślenie za pomocą obrazów -synkretyzm rodzajowy -występowanie tworów kulturowych, np. Stańczyk z obrazu Matejki -malarskość (na scenie dominuje błękit, który jest tłem dla barwnych kostiumów; gra świateł i cieni, dekoracje sceny, sprzęty, obrazy Matki Boskiej Częstochowskiej i Ostrobramskiej, świętych, obrazy Jana Matejki "Wernyhora" i "Kościuszko pod Racławicami", stylowe meble, mają na celu ukazanie połączenia dwóch kultur: chłopskiej i szlacheckiej) -połączenie realizmu, komedii, tragizmu, groteski -połączenie elementów plastycznychz muzyką -indywidualizacja języka postaci bohaterów To również dramat neoromantyczny(duchy i zjawy) oraz synkretyczny mamy tu połączenie elementów realistycznych (akt 1) z symbolicznymi (akt II) i impresjonistycznymi (krajobraz, opis izby, opis nieba w końcowej scenie). Oprócz tego pojawiają się także fragmenty komediowe (akt I czasem nazywany jest obyczajową szopką) i oczywiście fantastyczne. Oraz dramat jako synteza sztuk - Boy-Żeleński w Plotce o Weselu napisał: Nie znam sztuki teatralnej, w której rytm, melodia, kolor, słowo i myśl grały równocześnie tak intensywnie i zaplatały się tak ściśle. 3. Geneza Wyspiański pisząc ,,Wesele" inspirował się autentycznym wydarzeniem - ślubem poety, inteligenta Lucjana Rydla z chłopką Jadwigą Mikołajczykówną. Inteligent był chłopomanem - fascynował się tylko powierzchnymi wartościami. Wyspiański był jego przyjacielem i drużbą, lecz ku zdziwieniu wszystkich gości autor nie bawił się na weselu, tylko bacznie obserwował ■ ▪ WESELE - SPRAWDZIAN dyskretnie wszystkich gości, co później okazało się inspiracją i na ich podstawie napisał ,,Wesele". Sam Stanisław ma żonę chłopkę. 4. Czas i miejsce akcji Wesele odbywa się w nocy z 20 na 21.11.1900r. w Bronowicach pod Krakowem w wiejskiej chacie malarza Włodzimierza Tetmajera, który łączy sam dwa środowiska - ma żonę chłopkę, a wywodzi się z inteligencji. 5. Bohaterowie INTELIGENCJA Pan Młody - Lucjan Rydel Poeta - Kazimierz Tetmajer Dziennikarz - Rudolf Starzewski, redaktor ,,Czasu" - prasy dla Stańczyków (osób poddanym zaborcy) Radczyni - Antonina Domańska (ciotka Rydla) Haneczka - Anna Rydlówna (siostra Rydla) Maryna i Zosia - Maria i Zofia Pareńskie Nos Tadeusz Noskowski/ Stanisław Czajkowski Gospodarz - Włodzimierz Tetmajer (10 lat mieszka w Bronowicach) ■ ■ ■ ■ Gospodyni - Anna Tetmajerowa (żona Włodzimierza Marysia - Maria Mikołajczyk (siostra panny młodej) Jasiek - Jan Mikołajczyk (brat ■ ■ ■ I CHŁOPSTWO Klimina - krewna Panny Młodej Rachel - Józefa Peppa Singer, Żydówka, córka karczmarza Żyda Panna Młoda -Jadwiga Mikołajczykówna ■ Jadwigi) Kuba - Jakub Mikołajczyk Ojciec - Jacenty Mikołajczyk Czepiec - Błażej Czepiec (wuj panny młodej, wójt gminy, starosta weselny) Kasper - Kasper Czepiec (syn Błażeja) Isia - córka Anny i Włodzimierza Tetmajerów Dziad - uczestnik rabacji galicyjskiej z 1846r., chodzi ze wsi do wsi szukajac zarobku Środowisko Chłopów a) Chłopi interesują się polityką, wydarzeniami rozgrywającymi się poza wsią. Nie tworzą zamkniętej społeczności. b) Chłopi są otwarci, ciekawi, gotowi przyjąć nowości; pamiętają przy tym o przeszłości!, mają krytyczny stosunek do inteligencji. c) Chłopi są pełni dystansu wobec gości z miasta, właściwie oceniają spotkanie. d) Wśród chłopów brakuje indywidualisty, silnej osobowości, przywódcy, który mógłby we właściwy sposób wykorzystać potencjał i silę drzemiącą w tej grupie. Inteligencja e) Inteligencja to grupa, której nierealne marzenia, puste frazesy całkowicie wystarczają. f) Są niechętni wszelkim zmianom i zdecydowanie odrzucają myśl o autentycznym zbrataniu się z chłopami. g) Traktują wieś jako arkadię, idealizują jej obraz. h) Wyspiański ukazuje zainteresowanie wsią jako zwykłą LUDOMANIE, a więc sposób uleganie chwilowej modzie. i) Traktują chłopów lekceważąco, a nawet obraźliwie, inteligencja ironizuje, ma drwiący stosunek (Wiecie choć, gdzie Chiny leżą? Ja myślę, że na waszej parafii świat dla was aż dosyć szeroki. Byle polska wieś zaciszna, byle polska wieś spokojna - Dziennikarz do Czepca). WESELE - SPRAWDZIAN Cechy chłopów i inteligencji. CHŁOPI - Brak poczucia niższości; - Zainteresowanie światem; - Brak skrępowania; - Siła fizyczna i moralna; - Trzeźwy realizm; - Porywczość, nieufność; - Gotowość do powstania; - Inteligentni; - Impulsywni i niepohamowani. INTELIGENCJA - Obawa przed powstaniem; - Zainteresowanie folklorem; - Ignorancja; - Poczucie wyższości; - Dekadentyzm; - Pogarda, brak autentyzmu; - Lekceważenie; - Idealizacja świata; Sztuczność. 6. Budowa i opis 3 aktów DIDASKALIA - Didaskalia poprzedzające poszczególne akty szczegółowo określają wygląd bronowickiej izby. Opis realistyczny dotyczy mebli i różnych sprzętów gospodarskich. Opis poetycki/symboliczny/fantastyczny dotyczy atmosfery, nastroju nocy listopadowej. AKTI- REALISTYCZNA KOMEDIA SPOŁECZNO-OBYCZAJOWA Akt ukazuje relacje, które widać. Ukazuje postacie w krzywym zwierciadle, pokazuje ich prawdziwe oblicze. Goście weselni, jakby dla odpoczynku od gwaru weselnego, zatrzymują się i wymieniają uwagi na różne tematy. Wszystkie rozmowy toczą się na tle muzyki, cechuje je sztuczna układność i wyraźnie widoczna różnica zainteresowań. Krótkie spotkania służą konfrontacji postaw, poglądów i charakterów i pozwalają określić występujące osoby. AKT II - DRAMAT FANTASTYCZNO-SYMBOLICZNY Niektórym gościom wesela ukazują się zjawy i duchy, z których każdy ma inną symbolikę. Te spotkania/rozmowy ukazują obawy, wewnętrzne przemyślenia, wyrzuty sumienia, lęki i pragnienia bohaterów. Pojawiające się w II akcie "Osoby Dramatu" mają związek z poruszanymi wcześniej motywami i wątkami. Rozmowy z nimi ukazują w innym świetle bohaterów dramatu, ukazują ich ukryte marzenia, lęki, kompleksy i przypominają bolesne wydarzenia z przeszłości. AKT III - DRAMAT NARODOWY, SYMBOLICZNO-WIZYJNY Realistyczni bohaterowie z aktu I zachowują się nienaturalnie. Po scenach wizyjnych aktu II chłopi gotowi do walki z kosami czekają na Wernyhorę (wędrownego dziada, proroka) i Archanioła, aby walczyć o wolność. Jasiek dostał złoty róg od Gospodarza, aby wezwać wszystkich do walki. Zgubił go jednak, kiedy schylał się po czapkę z piór, która mu spadła. Złoty róg symbolizuje sprawę publiczną, narodową, a czapka prywatę - Wyspiański krytykuje egoistyczną postawę Polaków, wobec problemów ogólnonarodowych i widzi w niej przyczynę niepowodzeń. Akt ten kończy się tańcem Chochoła - wpierw wszyscy odkładają szable i kosy, a potem wpadają w taniec w sennym otępieniu. Nie ruszają się z miejsca w tym tańcu - symbolizuje to marazm społeczeństwa - tańczą jak kto im zagra, nie interesują się sprawami narodu, brakuje im bodźca do działania, ideały romantyczne już się przeżyły, przewartościowały. Panuje atmosfera niemocy, letargu. WESELE - SPRAWDZIAN 7. ,,Osoby dramatu" - postacie fantastyczne 99 Na wesele przyjdzie tu gości wiele, żeby ino wicher wiał. Co się w duszy komu gra, co kto w swoich widzi snach." *Chochoł rzuca czar na zebranych, budzą się w nich ukryte uczucia. Uosobienia utajnionych pragnień. Chochoł to także krzak bez życia otulony słomą na zimę. Oznacza uśpione wartości narodu, bierność. Na wiosnę się obudzi i latem rozkwitnie, co wyraża nadzieję na odzyskanie niepodległości, opamiętanie. ZJAWA Widmo - postać wzorowana na upiorach z powiadań ludowych (Ludwix de Laveoux), był francuskim malarzem, zmarł na gruźlicę Stańczyk - błazen na dworze Jagiellonów, wita ironicznie dziennikarza, daje mu kadyceusz -- ironia(symbol błazna), by mącił nim narodową kadź- każe mu ironicznie dalej robić to co robi, jest zażenowany. Wzywa do patriotyzmu, dbania o kraj. KOMU SIĘ UKAZUJE Marysia - siostra panny młodej, widzi ducha zmarłego narzeczonego. Dziennikarz - redaktor konserwatywnego czasopisma ,,Czas"- dla stowarzyszenia ,,Stańczyków krakowskich". przeciwnym zrywom Słowa te odnoszą się do osób dramatu będących odzwierciedleniem lęków, marzeń i pragnień osób, które nawiedzą. Przyjście osób dramatu w tej scenie zapowiada Chochoł, który ukazuje się Isi. Dziecko ma do niego lekceważący stosunek, wcale się go nie boi, zamyka okno. narodowowyzwole ńczym, lojalnym zaborcy. TREŚĆ ROZMOWY Wspomnienie dawnej, nieszczęśliwej miłości. Romantyczna miłość, miłość Marysia uświadamia sobie, że przekraczająca woli, kocha swojego męża Wojtka (wybiera to, co racjonalne) Dziennikarz zwierza się Stańczykowi, lamentuje, że koncept narodowy gaśnie przez politykę antypowstańczą (sam ją prowadzi). Przyznaje się do bezsilności i bezczynności, którą zaraża rodaków. Zrzuca winę na przodków. Ma świadomość, że zgubił właściwą drogę, zdaje sobie SYMBOLIK A ZJAWY sprawę, jaki ważny obowiązek na nim spoczywa, ale nie ma siły, by się zmienić. Czuje się zrezygnowany. Chce spokój. ziemskie granice, wyraz tęsknoty i pragnienia miłości romantycznej. Stańczyk - rozwaga i mądrość polityczna, patriotyzm. - krytyka zakłamania i bezradności Dziennikarza symbol głosu wewnętrznego, wyrzuty sumienia Dziennikarza=u sypia naród. - jest to kontrast patriotycznego stańczyka z przedstawicielem antypowstańczyc h stańczyków krakowskich. WESELE - SPRAWDZIAN Czarny Rycerz - Zawisza Czarny - bohater bitwy pod Grunwaldem. Hetman - zdrajca narodowy. Franciszek Ksawery Branicki, hetman wielki koronny, współtwórca konfederacji targowickiej - targowiczanin(prze ciwnik konstytucji) (jej efektem był II. Rozbiór Polski). Upiór - zjawa Jakuba Szeli, przywódcy rabacji galicyjskiej z 1846r. Poeta (Kazimierz Tetmajer) - w tym czasie Tetmajer pisał dramat ,,Zawisza Czarny". Pan Młody - autor dramatu ,,Zaczarowane koło", którego bohaterem jest Hetman Branicki (sprzedał Polskę za pieniądze i pozycję). Dziad - brał udział w rabacji, wspomina ją z Ojcem. To wtedy chłopi dali zmanipulować się zaborcy. rycerskich cnót, potęgi. - uosobienie Rycerz wspomina Grunwald i Symbol dawnych bohaterów. Poeta odczuwa potrzebę stworzenia, wykreowania bohaterów na miarę wielkich rycerzy. Marzy o nim, ale gdy ujrzał Zawiszę Czarnego, przestraszył się, nie potrafił spojrzeć mu w oczy (dowód nieszczerych pragnień). Rycerz próbuje go zaangażować i zmotywować, ale Poeta wycofuje się. Z ust rycerza padają ważne słowa: ,,Wiesz ty, czym ty mogłeś być?". Poeta ma potencjał, by tworzyć dzieła nawołujące do zbrojnego czynu, walki narodowej, poeta jest dekadentem (poezja tyrtejska), a on uprawia dekadentyzm, który jest szkodliwy i pusty (Wyspiański krytykuje dekadentyzm). Hetman zarzuca Panu Młodemu zdradę swojego stanu społecznego, bo ożenił się z chłopka (MEZALIANS) Uświadamia Młodego, że ludomania to kwestia mody, a nie szczere bratanie się z ludem. ,,Polska to wszystko chołota, tylko im złota!" - Hetman ocenia Polaków jako skłonnych do zdrady, materialistów, którzy za pieniądze są w stanie nawet sprzedać swój kraj. Upiór próbuje zmyć krew, by poczuć ulgę i bawić się na weselu. Krew ta jest krwią Polaków - braci. To bardzo duże obciążenie psychiczne dla Upiora. Zjawa przypomina fakty, o których wszyscy chcieliby zapomnieć i ostrzega: ,,co było może przyjść". Dziad jest odwagi, męstwa, honoru, siły i patriotyzmu. Natomiast poeta może się tym inspirować, ale boi się to zrobić.- -> symbol nieszczerych pragnień. Ma potencjał do tworzenia dzieła nawołującego do walki, a zamiast tego pisze dekadenckie wiersze. Kojarzony ze zdradą, hańbą narodową. - symbol szlacheckiej prywaty, kosmopolityzmu. symbol ukrywanych obawi chłopomanii Pana Młodego Symbol krwawej zemsty chłopów na szlachcie - Wyspiański daje do zrozumienia, że chłopi nigdy nie porozumi się z inteligencją , bo pamięć o rabacji jest WESELE - SPRAWDZIAN Wernyhora - Gospodarz - Włodzimierz półlegendarny kozak, wróżbita, bohater ukraiński; prorok zmartwychwstania Polski; jego obraz wisi nad biurkiem Gospodarza; przybywa, by zjednoczyć polskie społeczeństwo: ,,Wybrałem weselisko, boście są tu jakoś wraz". *widzą go też inni 8. SYMBOLE ■ I ■ ■ Tetmajer. Zostaje wybrany na przywódcę powstania, ale nie wykonuje swojego zadania. ■ Objawia się mu, bo łączy dwa środowiska. przerażony, ale uzmysławia sobie to, że do żadnego porozumienia na tym weselu nie dojdzie, bo przeszłości się nie zapomni. Wernyhora daje 3 rozkazy: rozgłosić, by ludzie zebrali się pod kościołem, zebrać ich tam i zadąć w złoty róg. Wernyhora nawołuje do powstania, którego przywódcą będzie Gospodarz, ponieważ łączy dwa środowiska (pochodzi z inteligencji, żyje wśród chłopów). BRONOWICKA CHATA - symbol o największym zasięgu, staje się ona Polską (bo są tu 2 społeczne stany), teatrem dziejów, areną polityczną. ZŁOTY RÓG - symbol mocy, ducha narodu, który miał mobilizować do działania, dodawał sił, wezwanie do wspólnego działania - walki. ▪ SZNUR - symbol niewoli. Głos rogu to sygnał nawołujący do walki, jednoczący i motywujący do działania. Wyspiański uświadamia inteligencji, że to ona powinna być odpowiedzialna za przywództwo, ale niestety nie dorosła jeszcze do tego - dlatego się nie udało. źródłem nieufności i różnic. Symbol nierozliczonej przeszłości/histor ii. Symbol suwerenności, niepodległości ojczyzny. - solidarna walka o wolność. -polskie społeczeństwo nie jest gotowe CHOCHOŁ - symbol marazmu, uśpienia, bierności, apatii (on przygrywa do tańca), a jednocześnie jest to symbol nadziei, która się przebudzi, znak odrodzenia, zmartwychwstania, życia, przebudzenia (odzyskania niepodległości). CZAPKA Z PAWICH PIÓR - symbol prywaty, próżności, egoizmu, dbania o własne, małe interesy, materializm sprawy chłopskiej, próżności, megalomanii chłopskiej. ZŁOTA PODKOWA - symbol jednostkowego szczęścia (Gospodyni skrzętnie chowa ją do skrzyni i zakazuje mężowi pokazywać innym). Mogłoby to być szczęście całego narodu, bo zgubił ją Wernyhora. Szczęście odłożone na później, chciwość, prywata. DZWON ZYGMUNTA - w słowach Stańczyka symbolizował wielką tradycję historyczną Polski. Dzwon jest sercem narodu i dopóki on dzwoni, naród żyje; jest to także symbol wielkości Polski, symbol wielkości i chwały, świetności tradycji. TANIEC CHOCHOLI - symbol zniewolenia, marazmu, niemocy. Błędne koło taneczne to zamknięty krąg bierności narodu, bezczynności. WESELE - SPRAWDZIAN 1. ■ · ▪ ▪ KADUCEUSZ - jest to ogólnie symbol błazna, pokoju, ale nabiera ironicznego znaczenia w ,,Weselu" - jest to symbol niezgody, sporu. Stańczyk wręcza Dziennikarzowi jest symbolem nie tylko przywództwa politycznego, ale przede wszystkim usypiania i dezorientowania narodu, zniechęcania go do walki narodowo- wyzwoleńczej, zachęcania do lojalności wobec zaborców. Kosy nasadzone na sztorc to mit racławicki, gotowość walki W ostatniej scenie Chochoł gra na patykach, prowadząc korowód weselników. Jego muzyka jest monotonna, służy uśpieniu i ubezwłasnowolnieniu tancerzy. Korowód posuwa się wkoło, nie zmierza do żadnego celu, jest tylko powtarzaniem pustych gestów i figur. Chocholi taniec symbolizuje sytuację zniewolonych Polaków niezdolnych do czynu - tak jak zebrani w bronowickiej chacie działają mechanicznie, bezrefleksyjnie, wbrew woli, która została uśpiona. Taniec, określony w didaskaliach jako ,,powolny, poważny, spokojny, pogodny, półcichy", to przejaw trawiącego naród polski marazmu, tępego letargu przeciwstawionego idei wielkiego zrywu, jaki miał nastąpić za sprawą Wernyhory. Wnioski Weselnicy mieli rano ruszyć do Krakowa i rozpocząć walkę o odzyskanie niepodległości. Nie usłyszeli sygnału do rozpoczęcia działań, gdyż Jasiek zgubił złoty róg. Do powstania nie dojdzie. Polacy nie są w tym momencie gotowi do walki (chocholi taniec), nie potrafią zrealizować sprawy narodowej (chochoł jako krzak bez życia). Inteligencji brak odpowiedzialności (Gospodarz przekazuje róg Jaśkowi, który gubi go). Chłopi przedkładają dobro własne nad narodowe (Jasiek gubi złoty róg, gdy sięga po czapkę z piór). Ale nadejdzie właściwy moment (wyjmą kosy) i Polacy staną do walki, której efektem będzie odzyskanie niepodległości. Wolność przyjdzie jak wiosna po zimie (czasach niewoli) i rozkwitnie w całej okazałości (chochoł osłania różę - symbol nadziei na wolność tak jak ożywa krzak, tak i Polska odzyska swoją wolność). 9. GŁÓWNE IDEE DRAMATU - Głównym tematem dramatu jest tytułowe wesele. Krytyce została poddana chłopomania krakowskiej inteligencji. Drugim tematem sztuki jest analiza stanu ducha polskiego społeczeństwa. Z tym wątkiem łączy się trzeci temat sztuki - niegotowość narodu do podjęcia walki (przyczyny uniemożliwiające wspólne działanie) oraz rozprawienie się Wyspiańskiego z mitami narodowymi. a) STAN SPOŁECZEŃSTWA POLSKIEGO W ,,Weselu" przedstawiono obraz społeczeństwa polskiego przełomu 19 i 20 wieku. Autor pokazał jego zamknięcie się w zaklętym kręgu narodowych mitów, niezdolność do przełamania obojętności oraz bierności. Przyczyną tego stanu jest brak zrozumienia między tymi 2 warstwami. Goście z miasta zostali ukazani jako ludzie owładnięci niemocą, uciekający od życia w sztukę i literaturę. Ich zainteresowanie ludem wynika z fascynacji prostotą i witalnością chłopów, a nie z chęci porozumienia się. Lud pragnie awansu społecznego i stania się równoprawną częścią narodu. Inteligencja nie jest w stanie sprostać oczekiwaniom chłopów, nie jest ona zdolna do działania, nie umie wyzbyć się w wyższości nad ludem. Wzajemne relacje obciąża też pamięć o rzezi galicyjskiej przez chłopów na ziemianach. Dlatego tak trudno jest o porozumienie się i wspólne odzyskanie świetności Rzeczypospolitej. Również z powodu tych samych błędów który się cały czas powtarzają dochodzi do klęsk narodowych. Akcja zbrojna jest w dramacie źle przygotowana, jej uczestnicy nie mają żadnego planu, liczą na cud. - Inteligenci lekceważą chłopów (rozmowa dziennikarza z czepcem), nie rozumieją ich, nie znają ich życia (rozmowa Radczyni z Kliminą) WESELE - SPRAWDZIAN - Nierozliczona historia - Rabacja Galicyjska 1846r. oraz pańszczyzna = różne postrzeganie Jakuba Szeli -Każda grupa ma swoje sprawy i oddzielne problemy -Chłopomania to zaledwie chwilowa moda/fascynacja, której ulegają inteligenci -Nieokiełznana siła chłopów budzi obawy inteligentów -Inteligenci popadają w nastrój dekadencki b) PRZYCZYNY UNIEMOŻLIWIAJĄCE WSPÓLNE DZIAŁANIE Polska od ponad 100 lat jest pod zaborami, które utrwaliły anachroniczne feudalne stosunki społeczne. Szlachta nastawiona patriotycznie postrzegana jest przez chłopów jako klasa ,,panów", żyjąca z krzywdy ludu. Poza tym w wyniku licznych klęsk wszyscy stracili wiarę w sens walki. Inteligencji są za słabi, by objąć przywództwo narodowe. Trzeba dokonać zmian społecznych, stworzyć płaszczyznę porozumienia i przełamać stereotypy społeczne (mity narodowe). A tak to każdy się wywyższa, nie potrafi uszanować, ma zupełnie inne wartości i na dodatek nierozliczoną historię. Plus fascynacja chłopami jest tylko powierzchowna. c) ROZLICZENIE Z MITAMI NARODOWYMI Mit narodowy to wyobrażenie wspólne dla danego narodu, narosłe wokół legend lub pewnych zdarzeń historycznych, których celem jest integracja społeczeństwa i rozbudzenia dumy z przynależności do niego. Wyrażają chęć o tym, jak dane społeczeństwo chciałoby być widziane. Wyspiański na pewno nawiązuje do mitów, ale przywołując je- rozprawia się z nimi. 1. Mit racławicki - jest to odwołanie do Bartosza Głowackiego jest on utrwalony jako chłop- bohater patriota. Czepiec wystylizowany jest na Bartosza Głowackiego - kosyniera, który symbolizuje chłopa patriotę. Z dumą mówi o Głowackim, ale sam zaprzecza temu bohaterstwu -> po alkoholu daje wizerunek awanturnika (grozi inteligencji kosą) - jest to zaburzony wizerunek chłopa patrioty -przeobraża się w chłopa watażkę- (awanturnika)- przypomina Jakuba Szelę. To zestawienie z Jakubem Szelą zaburza ten mit- chłopi nie są do końca takimi patriotami jakby chcieli. 2. Mit chłopa-Piasta Gospodarz przywołuje ten mit, idealizując chłopów. Wyobrażenie chłopa jako szlachetnego, uczciwego, dobrego, silnego, który jest ostoją mądrości i siły narodowej, rodzinnych wartości. Uważa że chłopi są fundamentem, ostoją ważnych wartości dla narodu, na przykład dla niepodległości. Wyspiański rozprawia się z tym mitem tak, że chłopi nie do końca są jednak tacy dobrzy i uczciwi, na przykład czepiec się awanturuje ze wszystkimi, chłopi na weselu nie tylko się bawią, wdają się też w burdy, kłócą się, szarpią. Jasiek jest nieodpowiedzialny, a gospodyni jest pazerna i chciwa. 3. Mit chłopa ,,kolorowego bajecznie" Jest to mit wsi arkadyjskiej jako miejsce piękne, beztroskie, spokojne, sielankowe. Dziennikarz postrzega wieś jako miejsce spokoju, zabawy i sielanki mówi w ten sposób o wsi Czepcowi, a on mówi, że nie tylko tak jest. To znaczy, że inteligenci mają fantastyczne wyobrażenie o wsi. To wyobrażenie podważa też autor pokazując pana młodego, który bardzo przedmiotowo traktuje wieś i chłopów. Inteligencji nie znają i nie rozumieją wsi, ani jej mieszkańców, na przykład porównując pannę młodą do lalki z sukiennic, pan młody zdradza powierzchowność swoich zainteresowań ludowością. Młoda żona budzi w nim wrażenia estetyczne, a nie uczucia. Sama rabacja burzy też ten mit. Pokazała że wieś i chłopi to źródło przemocy, walki bratobójczej, co jest dalekie od sielankowości. WESELE - SPRAWDZIAN 4. Mit jedności narodowej *Wywodzi się z romantycznej koncepcji narodu* (Naród) Stanowi wspólnotę ludzi połączonych jednym narodowym duchem-mit pojednania ponad stanami-jedności narodowej. Wyspiański rozprawia się z mitem w ten sposób, że w ,,Weselu" jest podział społeczeństwa, każdy się wywyższa, są widoczne stereotypy. Poważny cios temu mitowi nadała też rabacja galicyjska, a potem powstanie styczniowe. Wyspiański obnaża słabość państwa do zjednoczenia. 5. Mit przywódczej roli inteligencji Polega na tym że szlachta staje na czele, jest przewodnikiem w różnych sprawach narodowych. Wyspiański rozprawia się z mitem w ten sposób, że gospodarz jest nieodpowiedzialny, słaby. On się nie nadaje do tego, by przewodzić. Szybko zapomina o tym, że przyszedł do niego Wernyhora oraz oddaje róg komuś młodemu, nieodpowiedzialnemu. Tak samo czepiec wzywa inteligencję do walki, oni leżą nieprzytomni i pijani. Słabością inteligentów jest -bierność, -niezdolność do czynu, -nadmierny sceptycyzm, -lęk przed wzięciem na siebie odpowiedzialności, -naiwność i łudzenie się mitami romantycznymi. 6. Mit poety jako przywódcy duchowego narodu *rola poezji utrwalona w romantyzmie* Natomiast tutaj w Młodej Polsce i w samym ,,Weselu" mamy poetę, którego poezja nie ma takiej mocy- nie jest w stanie zmobilizować i poderwać do działania. A sam poeta- mimo marzeń o wielkiej roli- nie jest w stanie tego zrobić. Jest dekadentą. 10. DODATKOWE INFORMACJE/WAŻNE SFORMUŁOWANIA Wniosek scen z I aktu → (kontekst kulturowy) SZOPKA POLSKA, SZOPKA LITERACKA(konwencja) - Jest to noworoczne przedstawienie satyryczne. Jej twórcami byli artyści związani z kabaretem ,,zielony balonik", między innymi Tadeusz Boy-Żeleński. Szopka przedstawiała karykatury lokalnych osobowości, ironicznie komentowała wydarzenia polityczne, kpiła z filistrów, obrażała duszną atmosferę panującą wśród krakowskiego mieszczaństwa. Mieszczanie i chłopi myślą o sobie dość stereotypowo.Ta szopka przejawia się właśnie w mieszaniu tych dwóch grup społecznych, które są skrajnie różne i na większą skalę w takich warunkach nie mogły współistnieć. Tą szopkę widać w sytuacjach tj, Rozmowa Radczyni z Kliminą; pierwsza była przedstawicielką inteligencji i próbowała nawiązać wspólną konwersacje wypytując o życie na wsi, tym jednak odsłaniała jedynie swoją niewiedze i dawała Kliminie powód do poprawiania jej. Takich sytuacji było znacznie więcej, nawet Pan Młody proponował żonie zdjąć niewygodne buty na co chłopka odpowiedziała "Trza być w butach na weselu". CHŁOPOMANIA/LUDOMANIA - przesadna, nacechowana egzaltacją(nadmierne podekscytowanie) fascynacja środowiskiem chłopskim, życiem na wsi i kulturą ludową, charakterystyczna dla niektórych przedstawicieli młodej polskiej inteligencji, środowisk artystycznych. Życie na wsi przedstawiono jako szansę na odrodzenie witalne i moralne, jako sielankę, szczęście wynikające z obcowania z naturą i pracy na roli. Zachwycano się chłopską gwarą i wiejskim folklorem. Propagowano ideę odrodzenia narodowej kultury przy znaczącym udziale środowiska chłopskiego-kryzys kultury miejskiego stylu życia. TEATR TOTALNY/OGROMNY (idea)- jest to wizja sztuki według S. Wyspiańskiego, która polega na synkretyzmie i łączeniu w jedną całość wielu gatunków sztuki – literaturę, muzykę, WESELE - SPRAWDZIAN malarstwo, a nawet architekturę. Obok postaci realistycznych pojawiają się bohaterowie fantastyczni, dużą rolę odgrywają też symbole 11. WAŻNE CYTATY ,,A bo chłop i ma coś z Piasta, coś z tych królów Piastów - wiele! (...) bardzo wiele, wiele z Piasta; chłop potęgą jest i basta" Gospodarz do Poety ,,Taka szopka, bo to nie kosztuje nic potańcować sobie raz: jeden Sas, a drugi w las" Żyd do Dziada "Sami swoi, polska szopa. I ja z chłopa, i wy z chłopa." [Ksiądz, akt I, scena 8] ,,Oto naści twoje wiosło; błądzący w odmętów powodzi, masz tu kaduceus polski, mąć nim wodę, mąć" Stańczyk do Dziennikarza ,,Miałeś, chamie, złoty róg, miałeś, chamie, czapkę z piór: czapkę wicher niesie, róg huka po lesie, ostał ci się ino sznur ostał ci się ino sznur" Chochoł do Jaśka "Ale tu wieś spokojna. - Niech na całym świecie wojna, Byle polska wieś zaciszna, Byle polska wieś spokojna." [Dziennikarz; akt I, scena 1]