Alternatywny zapis:

dramatu oparty został na muzyce Chochoła) -działanie elementów muzycznych idzie głównie w kierunku wywołania nastroju. -występowanie elementów epickich, np. didaskalia i lirycznych. -myślenie za pomocą obrazów -synkretyzm rodzajowy -występowanie tworów kulturowych, np. Stańczyk z obrazu Matejki -malarskość (na scenie dominuje błękit, który jest tłem dla barwnych kostiumów; gra świateł i cieni, dekoracje sceny, sprzęty, obrazy Matki Boskiej Częstochowskiej i Ostrobramskiej, świętych, obrazy Jana Matejki "Wernyhora" i "Kościuszko pod Racławicami", stylowe meble, mają na celu ukazanie połączenia dwóch kultur: chłopskiej i szlacheckiej) -połączenie realizmu, komedii,tragizmu, groteski -połączenie elementów plastycznychz muzyką -indywidualizacja języka postaci bohaterów To również dramat neoromantyczny(duchy i zjawy) oraz synkretyczny mamy tu połączenie elementów realistycznych (akt I) z symbolicznymi (akt II) i impresjonistycznymi (krajobraz, opis izby, opis nieba w końcowej scenie). Oprócz tego pojawiają się także fragmenty komediowe (akt I czasem nazywany jest obyczajową szopką) i oczywiście fantastyczne. Oraz dramat jako synteza sztuk - Boy-Żeleński w Plotce o Weselu napisał: Nie znam sztuki teatralnej, w której rytm, melodia, kolor, słowo i myśl grały równocześnie tak intensywnie i zaplatały się tak ściśle. 3. Geneza Wyspiański pisząc „Wesele” inspirował się autentycznym wydarzeniem - ślubem poety, inteligenta Lucjana Rydla z chłopką Jadwigą Mikołajczykówną. Inteligent był chłopomanem - fascynował się tylko powierzchnymi wartościami. Wyspiański był jego przyjacielem i drużbą, lecz ku zdziwieniu wszystkich gości autor nie bawił się na weselu, tylko bacznie obserwował ■ ■ WESELE - SPRAWDZIAN dyskretnie wszystkich gości, co później okazało się inspiracją i na ich podstawie napisał ,,Wesele". Sam Stanisław ma żonę chłopkę. 4. Czas i miejsce akcji Wesele odbywa się w nocy z 20 na 21.11.1900r. w Bronowicach pod Krakowem w wiejskiej chacie malarza Włodzimierza Tetmajera, który łączy sam dwa środowiska – ma żonę chłopkę, a wywodzi się z inteligencji. 5. Bohaterowie INTELIGENCJA Pan Młody - Lucjan Rydel Poeta - Kazimierz Tetmajer Dziennikarz - Rudolf Starzewski, redaktor „Czasu” – prasy dla Stańczyków (osób poddanym zaborcy) Radczyni - Antonina Domańska (ciotka Rydla) Haneczka - Anna Rydlówna (siostra Rydla) Maryna i Zosia - Maria i Zofia Pareńskie Nos - Tadeusz Noskowski/ Stanisław Czajkowski Gospodarz - Włodzimierz Tetmajer (10 lat mieszka w Bronowicach) CHŁOPSTWO ■ Klimina - krewna Panny Młodej Rachel - Józefa Peppa Singer, Żydówka, córka karczmarza Żyda Panna Młoda -Jadwiga Mikołajczykówna ■ I ■ ■ ■ ■ Gospodyni - Anna Tetmajerowa (żona Włodzimierza Marysia - Maria Mikołajczyk (siostra panny młodej) Jasiek - Jan Mikołajczyk (brat Jadwigi) Kuba – Jakub Mikołajczyk Ojciec - Jacenty Mikołajczyk Czepiec - Błażej Czepiec (wuj panny młodej, wójt gminy, starosta weselny) Kasper - Kasper Czepiec (syn Błażeja) Isia - córka Anny i Włodzimierza Tetmajerów Dziad - uczestnik rabacji galicyjskiej z 1846r., chodzi ze wsi do wsi szukając zarobku Środowisko Chłopów a) Chłopi interesują się polityką, wydarzeniami rozgrywającymi się poza wsią. Nie tworzą zamkniętej społeczności. b) Chłopi są otwarci, ciekawi, gotowi przyjąć nowości; pamiętają przy tym o przeszłości!, mają krytyczny stosunek do inteligencji. c) Chłopi są pełni dystansu wobec gości z miasta, właściwie oceniają spotkanie. d) Wśród chłopów brakuje indywidualisty, silnej osobowości, przywódcy, który mógłby we właściwy sposób wykorzystać potencjał i silę drzemiącą w tej grupie. Inteligencja e) Inteligencja to grupa, której nierealne marzenia, puste frazesy całkowicie wystarczają. f) Są niechętni wszelkim zmianom i zdecydowanie odrzucają myśl o autentycznym zbrataniu się z chłopami. g) Traktują wieś jako arkadię, idealizują jej obraz. h) Wyspiański ukazuje zainteresowanie wsią jako zwykłą LUDOMANIĘ, a więc sposób uleganie chwilowej modzie. i) Traktują chłopów lekceważąco, a nawet obraźliwie, inteligencja ironizuje, ma drwiący stosunek (Wiecie choć, gdzie Chiny leżą? Ja myślę, że na waszej parafii świat dla was aż dosyć szeroki. Byle polska wieś zaciszna, byle polska wieś spokojna – Dziennikarz do Czepca). WESELE - SPRAWDZIAN Cechy chłopów i inteligencji. CHŁOPI - Brak poczucia niższości; - Zainteresowanie światem; - Brak skrępowania; - Siła fizyczna i moralna; - Trzeźwy realizm; - Porywczość, nieufność; - Gotowość do powstania; - Inteligentni; - Impulsywni i niepohamowani. INTELIGENCJA - Obawa przed powstaniem; - Zainteresowanie folklorem; - Ignorancja; - Poczucie wyższości; - Dekadentyzm; - Pogarda, brak autentyzmu; - Lekceważenie; - Idealizacja świata; - Sztuczność. 6. Budowa i opis 3 aktów DIDASKALIA - Didaskalia poprzedzające poszczególne akty szczegółowo określają wygląd bronowickiej izby. Opis realistyczny dotyczy mebli i różnych sprzętów gospodarskich. Opis poetycki/symboliczny/fantastyczny dotyczy atmosfery, nastroju nocy listopadowej. AKTI - REALISTYCZNA KOMEDIA SPOŁECZNO-OBYCZAJOWA Akt ukazuje relacje, które widać. Ukazuje postacie w krzywym zwierciadle, pokazuje ich prawdziwe oblicze. Goście weselni, jakby dla odpoczynku od gwaru weselnego, zatrzymują się i wymieniają uwagi na różne tematy. Wszystkie rozmowy toczą się na tle muzyki, cechuje je sztuczna układność i wyraźnie widoczna różnica zainteresowań. Krótkie spotkania służą konfrontacji postaw, poglądów i charakterów i pozwalają określić występujące osoby. AKT II - DRAMAT FANTASTYCZNO-SYMBOLICZNY Niektórym gościom wesela ukazują się zjawy i duchy, z których każdy ma inną symbolikę. Te spotkania/rozmowy ukazują obawy, wewnętrzne przemyślenia, wyrzuty sumienia, lęki i pragnienia bohaterów. Pojawiające się w II akcie "Osoby Dramatu" mają związek z poruszanymi wcześniej motywami i wątkami. Rozmowy z nimi ukazują w innym świetle bohaterów dramatu, ukazują ich ukryte marzenia, lęki, kompleksy i przypominają bolesne wydarzenia z przeszłości. AKT III DRAMAT NARODOWY, SYMBOLICZNO-WIZYJNY Realistyczni bohaterowie z aktu I zachowują się nienaturalnie. Po scenach wizyjnych aktu II chłopi gotowi do walki z kosami czekają na Wernyhorę (wędrownego dziada, proroka) i Archanioła, aby walczyć o wolność. Jasiek dostał złoty róg od Gospodarza, aby wezwać wszystkich do walki. Zgubił go jednak, kiedy schylał się po czapkę z piór, która mu spadła. Złoty róg symbolizuje sprawę publiczną, narodową, a czapka prywatę – Wyspiański krytykuje egoistyczną postawę Polaków, wobec problemów ogólnonarodowych i widzi w niej przyczynę niepowodzeń. Akt ten kończy się tańcem Chochoła - wpierw wszyscy odkładają szable i kosy, a potem wpadają w taniec w sennym otępieniu. Nie ruszają się z miejsca w tym tańcu - symbolizuje to marazm społeczeństwa – tańczą jak kto im zagra, nie interesują się sprawami narodu, brakuje im bodźca do działania, ideały romantyczne już się przeżyły, przewartościowały. Panuje atmosfera niemocy, letargu. WESELE - SPRAWDZIAN 7. ,,Osoby dramatu" - postacie fantastyczne Na wesele przyjdzie tu gości wiele, żeby ino wicher wiał. Co się w duszy komu gra, co kto w swoich widzi snach." Chochoł rzuca czar na zebranych, budzą się w nich ukryte uczucia. Uosobienia utajnionych pragnień. Chochoł to także krzak bez życia otulony słomą na zimę. Oznacza uśpione wartości narodu, bierność. Na wiosnę się obudzi i latem rozkwitnie, co wyraża nadzieję na odzyskanie niepodległości, opamiętanie. ZJAWA Widmo - postać wzorowana na upiorach z powiadań ludowych (Ludwix de Laveoux), był francuskim malarzem, zmarł na gruźlicę Stańczyk - błazen na dworze Jagiellonów, wita ironicznie dziennikarza, daje mu kadyceusz- ironia(symbol błazna), by mącił nim narodową kadź- każe mu ironicznie dalej robić to co robi, jest zażenowany. Wzywa do patriotyzmu, dbania o kraj. KOMU SIĘ UKAZUJE Marysia - siostra panny młodej, widzi ducha zmarłego narzeczonego. Dziennikarz - redaktor konserwatywnego czasopisma ,,Czas"- dla stowarzyszenia ,,Stańczyków krakowskich" - przeciwnym zrywom Słowa te odnoszą się do osób dramatu będących odzwierciedleniem lęków, marzeń i pragnień osób, które nawiedzą. Przyjście osób dramatu w tej scenie zapowiada Chochoł, który ukazuje się Isi. Dziecko ma do niego lekceważący stosunek, wcale się go nie boi, zamyka okno. narodowowyzwole ńczym, lojalnym zaborcy. TREŚĆ ROZMOWY Wspomnienie dawnej, nieszczęśliwej miłości. Dziennikarz zwierza się Stańczykowi, lamentuje, że Marysia uświadamia sobie, że przekraczająca woli, kocha swojego męża Wojtka (wybiera to, co racjonalne) koncept narodowy gaśnie przez politykę antypowstańczą (sam ją prowadzi). Przyznaje się do bezsilności i bezczynności, którą zaraża rodaków. Zrzuca winę na przodków. Ma świadomość, że zgubił właściwą drogę, zdaje sobie sprawę, jaki ważny SYMBOLIK A ZJAWY obowiązek na nim spoczywa, ale nie ma siły, by się zmienić. Czuje się zrezygnowany. Chce spokój. Romantyczna miłość, miłość ziemskie granice, wyraz tęsknoty i pragnienia miłości romantycznej. Stańczyk- rozwaga i mądrość polityczna, patriotyzm. - krytyka zakłamania i bezradności Dziennikarza - symbol głosu wewnętrznego, wyrzuty sumienia Dziennikarza=u sypia naród. - jest to kontrast patriotycznego stańczyka z przedstawicielem antypowstańczyc h stańczyków krakowskich. WESELE - SPRAWDZIAN Czarny Rycerz - Zawisza Czarny - bohater bitwy pod Grunwaldem. Hetman - zdraica narodowy. Franciszek Ksawery Branicki, hetman wielki koronny, współtwórca konfederacji targowickiej - targowiczanin(prze ciwnik konstytucji) (jej efektem był II. Rozbiór Polski). Upiór – zjawa Jakuba Szeli, przywódcy rabacji galicyjskiej z 1846r. Poeta (Kazimierz Tetmajer) - w tym czasie Tetmajer pisał dramat ,,Zawisza Czarny". Pan Młody - autor dramatu ,,Zaczarowane koło", którego bohaterem jest Hetman Branicki (sprzedał Polskę za pieniądze i pozycję). Dziad – brał udział w rabacji, wspomina ją z Ojcem. To wtedy chłopi dali zmanipulować się zaborcy. rycerskich cnót, potęgi. Rycerz wspomina Grunwald i Symbol dawnych bohaterów. Poeta odczuwa potrzebę stworzenia, wykreowania bohaterów na miarę wielkich rycerzy. Marzy o nim, ale gdy ujrzał Zawiszę Czarnego, przestraszył się, nie potrafił spojrzeć mu w oczy (dowód nieszczerych pragnień). Rycerz próbuje go zaangażować i zmotywować, ale Poeta wycofuje się. Z ust rycerza padają ważne słowa: ,,Wiesz ty, czym ty mogłeś być?". Poeta ma potencjał, by tworzyć dzieła nawołujące do zbrojnego czynu, walki narodowej, poeta jest dekadentem (poezja tyrtejska), a on uprawia dekadentyzm, który jest szkodliwy i pusty (Wyspiański krytykuje dekadentyzm). Hetman zarzuca Panu Młodemu zdradę swojego stanu społecznego, bo ożenił się z chłopka (MEZALIANS) uosobienie odwagi, męstwa, honoru, siły i patriotyzmu. Natomiast poeta może się tym inspirować, ale boi się to zrobić.- -> symbol nieszczerych pragnień. Ma potencjał do tworzenia dzieła nawołującego do walki, a zamiast tego pisze dekadenckie wiersze. Kojarzony ze zdradą, hańbą narodową. - symbol Uświadamia Młodego, że szlacheckiej ludomania to kwestia mody, a prywaty, nie szczere bratanie się z ludem. ,,Polska to wszystko chołota, tylko im złota!" – Hetman ocenia Polaków jako skłonnych do zdrady, materialistów, którzy za pieniądze są w stanie nawet sprzedać swój kraj. kosmopolityzmu. - symbol ukrywanych obawi chłopomanii Pana Młodego Upiór próbuje zmyć krew, by Symbol krwawej poczuć ulgę i bawić się na weselu. Krew ta jest krwią Polaków - braci. To bardzo duże obciążenie psychiczne dla Upiora. Zjawa przypomina fakty, o których wszyscy chcieliby zapomnieć i ostrzega: „co było może przyjść”. Dziad jest zemsty chłopów na szlachcie - Wyspiański daje do zrozumienia, że chłopi nigdy nie porozumieją się z inteligencją bo pamięć o 9 rabacji jest