Zemsta

Alternatywny zapis:

W rzeczywistości Papkin obawia się konfrontacji z grupą silnych mularzy. Scena 6 Akcja przenosi się do ogrodów zamkowych. W oddali od kłótni znienawidzonych sąsiadów, w wyłomie zepsutego muru, pojawia się dwójka zakochanych. Okazują się nimi Wacław i Klara, którzy miejsce to obrali sobie za punkt zakazanych schadzek. Syn Rejenta proponuje bratanicy Cześnika ucieczkę od problematycznych krewnych. Zdystansowana do tego pomysłu Klara, pragnie dowieść swojej wierności i miłości, ale prosi Wacława, by ten porzucił na razie tak radykalne plany. Przestraszeni tym, że ktoś może ich zobaczyć, rozchodzą się. Scena 7 Nadchodzi Papkin z dworzaninem Śmigalskim i uzbrojoną służbą zamkową. Dwóch kłótników ogląda całe zajście z okien zamkowych. Na początku Papkin próbuje prośbą zmusić mularzy do opuszczenia placu, ale jego wysiłki nie przynoszą oczekiwanego rezultatu. Napuszcza Śmigalskiego, by ten podjął atak, sam jednak szuka bezpiecznego schronienia. Wybucha bójka, a z okien dochodzą głosy przekrzykujących się sąsiadów. Raptusiewicz ochoczo od słów przechodzi do czynów chwyta za strzelbę chce zestrzelić Milczka. Przerażony sąsiad w obawie o swoje życie zamyka okno. Całe zajście kończy się groźbami i przechwałkami Papkina dotyczącymi jego wkładu w usunięcie nieproszonych gości. Scena 8 Obok Papkina pojawia się Wacław w przebraniu. Podaje się za zarządcę majątku Rejenta. Dla Papkina ta sytuacja wydaje się szansą na wsławienie w oczach Cześnika. Postanawia więc pojmać domniemanego Rejentowskiego komisarza w nadziei, że otrzyma z rąk Cześnika nagrodę w postaci ręki panienki Klary. Akt 2 Scena 1 W pokoju zamkowym Raptusiewicza pojawia się dumny Papkin wraz ze swym jeńcem. Cześnik lekceważy jego mowę o męstwie, wiedząc, że każde słowo wypowiadane z jego ust to komiczne kłamstwo. Zgasły Papkin próbuje podbudować swoją osobę, przedstawiając zakamuflowanego Wacława. Na Raptusiewiczu nie robi on wrażenia i kaže mu odejść, gdyż nie ma w planach go przetrzymywać. Wacław podejmuje temat zgody między zwaśnionymi stronami. Cześnik, nie dopuszczając do siebie tej myśli, zaczyna się denerwować i, chcąc uniknąć dalszej rozmowy, opuszcza pokój. Scena 2 Wacław chce wyjawić Papkinowi swoją prawdziwą tożsamość. Papkin opowiada zmyślone historie z jego wcześniejszych relacji z więźniami. Wacław błaga go, by pozwolił mu zostać na zamku ze względu na jego miłość do panienki Raptusiewiczówny. Zdębiały Papkin czuje się dotknięty przez konkurenta o rękę Klary, ale ugina się pod namowami Wacława i sugerowaną sakiewką z pieniędzmi, jaką może otrzymać za pomoc. Mimo strachu przed gniewem Cześnika zgadza się zatrzymać młodego Milczka na zamku. Scena 3 Po rozmowie z Papkinem na Wacława naskakuje ukochana. Dziewczyna boi się o Wacława i tłumaczy, że słyszała całą rozmowę z Papkinem. Raptusiewiczówna widzi nadzieję na ich wspólną przyszłość w zgodzie między domownikami. W tym celu zabiera Wacława do Podstoliny, bo ta jako przyszła żona stryja - może zdoła ułaskawić jego ewentualny gniew (tym bardziej, że kilka minut temu podsłuchała ich czułą rozmowę). Scena 4 Wacław zastanawia się nad charakterem Klary, która na przemian boi się i wykazuje odwagą. Jego rozmyślania przechodzą w analizę kobiety jako istoty niejednostajnej. Scena 5 Rozmowa między Podstoliną a Wacławem przybiera niespodziewany tor. Podstolina okazuje się byłą kochanką Wacława z czasów jego studiów. Przeprasza ją za swoje wybryki młodości i podawanie się za kogoś, kim nie był. Tłumaczy, że robił to, by przypodobać się tamtejszemu towarzystwu. Podstolina nie ma do niego o to żalu, wręcz przeciwnie - uważa, że to zaskakujące spotkanie powinno stać się początkiem ich odnowionego romansu. Scena 6 Wtem pojawia się niczego nieświadoma Klara. Dziewczyna jest zachwycona widząc wyraźnie zadowolona Podstolinę. Myśli, że jej ukochanemu udało się zrealizować ich plan. Scena 7 Klara natyka się na Papkina. Ten uskutecznia flirty w jej stronę. Klara, by zbyć Papkina, stawia przed nim trzy praktycznie niewykonalne zadania, jakich spełnienie ma zapewnić mu jej rękę (a przynajmniej rozważenie jego kandydatury). Scena 8 Papkin ponownie zostaje sam i rozmyśla nad tym co usłyszał. Nie rozumie skąd kobiety mają takie wygórowane kaprysy i oczekiwania względem mężczyzn. Scena 9 Zadowolony z siebie Cześnik przychodzi do Papkina, by poinformować go o zaplanowanych na dziś zaręczynach z Podstoliną. Pewny siebie swat przypisuje sobie zasługę za pomyślne rozwiązanie małżeńskich planów Raptusiewicza. Papkin wykorzystuje dobry humor Raptusiewicza do zadbania o posadę dla Wacława. Raptusiewicz nie chce wracać do tematu jenca, ale wspomina, że jeżeli miałoby to dopiec Milczkowi, to zatrzymałby jego człowieka u siebie. Cześnik poleca Papkinowi, by przekazał Rejentowi wyzwanie na pojedynek. Przerażony Papkin próbuje się jakoś z tego wykręcić, ale zachęcony sporą zapłatą udaje się na teren wroga. Akt 3 Scena 1 Tymczasem Rejent siedzi w swoim gabinecie i pisze skargę na Cześnika za atak na mularzy. Ci natomiast nie są tak żywo przekonani o swojej krzywdzie. Rejent wymusza na pracownikach podpisanie fałszywych zeznań. Mularze dopraszają się wypłaty, ale zostają odesłani do Raptusiewicza. Scena 2 Na drodze Rejenta pojawia się jego syn Wacław. Ojciec próbuje przekonać syna do zaprzestania relacji z Klarą. Młody Milczek tłumaczy, że dziewczyna nie jest winna zachowania temperamentnego stryja. Dodaje, że próbował nawet namówić wroga do pojednania. Ojciec okłamuje syna, że marzy o zgodzie, ale na ślub młodych i tak zgody nie wyraża. Milczek, by utemperować syna obiecuje mu ślub z Podstoliną. Zrozpaczony Wacław gorączkowo sprzeciwia się, ale Rejent przedstawia synowi zapis intercyzy nakładając obciążenie finansowe na zrywającego akt małżeński. Scena 3 Bezsilny Wacław odchodzi a Milczek zastanawia się nad pobudkami jakie mogły kierować Podstoliną przyjmującą zaręczyny Raptusiewicza. Przyrzeka sobie zemstę na Cześniku. Scena 4 U Rejenta pojawia się zastraszony Papkin. Po chwili zmienia ton, wywyższa się oraz żąda wina. Zniesmaczony jego zachowaniem Milczek częstuje go winem i niechętnie słucha gościa, który przeciąga ujawnienie celu swego przybycia. W końcu Papkin przekazuje wyzwanie na pojedynek. Panowie dyskutują nad planowanym ślubem. Rejent prosi by Podstolina złożyła mu wizytę. Scena 5 Kobieta zjawia się i otwarcie informuje zgromadzonych panów, że zrywa związek z Cześnikiem na rzecz Wacława. Papkin jest zdumiony, a gospodarz udaje się napisać list z odpowiedzią na pojedynek z sąsiadem. Scena 6 Papkin jest przerażony przyszłych konsekwencji (które na pewno Cześnik wyciągnie z tego zajścia) zmuszających go do ubłagania Podstoliny o zmianę swej decyzji. Ta jednak nawet nie chce go słuchać. Scena 7 Rejent wraca z listem, który Papkin ma przekazać Maciejowi Raptusiewiczowi. Akt 4 Scena 1 W zamku Rejenta trwają przygotowania do wesela i pojedynku. Raptusiewicz prowadzi dyskusję z Perełką i Dyndalskim. Martwi się o to, że Papkin długo nie pojawia się z informacjami. Scena 2 W końcu powraca poturbowany posłaniec ze swoimi słynnymi przechwałkami. Raptusiewicz ciekaw jest informacji zwrotnych od sąsiada, ale Papkin biadoli tylko o tym, jakim winem był częstowany. Cześnik zgryźliwie mówi, że trunek na pewno był zatruty. Naiwny Papkin wpada w panikę. Przekazuje listowne poselstwo swojemu zleceniodawcy. Po przeczytaniu informacji o zdradzie Podstoliny, Raptusiewicz wpada w nieopanowany szał i jest żądny zemsty. Scena 3 Papkin ubolewa nad swym losem, tymczasem Dyndalski ironicznie radzi by zawołał księdza, gdyż nic innego mu nie pozostało. Scena 4 Zdruzgotany Papkin żegna się ze światem i we łzach postanawia spisać swój testament. Scena 5 Gdy Papkin jest zajęty płakaniem nad swoim losem, Dyndalski pomaga Cześnikowi pisać list-intrygę. Zemsta na Rejencie ma opierać się na zaaranżowaniu schadzki Wacława z Klarą. Dzięki temu syn Rejenta pojawi się w jego progach. Napisany list nie podoba się Cześnikowi, który ruga za to Dyndalskiego. Papkin kręci się smętnie po zamku i od niechcenia wyjawia prawdę, że Wacław znajduje się już w murach. Cześnik jest zszokowany takim obrotem spraw, ale postanawia wysłać służkę Rózię do Wacława z informacją, że Klara pragnie się z nim spotkać, a ten nie ma martwić się o obecność stryja. W chwili gdy młody się pojawi, ma zostać schwytany i zaprowadzony przed Cześnika. Kiedy wszyscy rozchodzą się do swych obowiązków, Papkin prosi dawnego druha o podpis pod testamentem jako świadek w sprawie otrucia. Ten jednak zbywa sługę. Scena 6 Klara ponownie natyka się na Papkina. Jednakże ten lamentuje, informując ją o swojej rychlej śmierci. Dziewczyna niewiele z tego rozumie, a ten pociesza się mówiąc, że dla niej też coś pozostawił. Scena 7 Młodzi spotykają się ze sobą. Wacław ubolewa nad planami swojego ojca co do jego małżeństwa z podstarzałą wdową. Obawia się również rozpoznania przez stryja Klary. Papkin przyznaje, że wygadał się Cześnikowi. Klara mówi, że widziała rozstawionych po zamku hajduków, którzy czatują zapewne na jej ukochanego. Kiedy młody Milczek zbiera się do ucieczki, pojawia się gospodarz Cześnik ze swoim marszałkiem hajdukami. Scena 8 Młodzi spodziewają się najgorszego, tymczasem są bardzo zaskoczeni, słysząc, co planuje Raptusiewicz. Wacław i Klara mają się pobrać i to w tej chwili. Nikt nie protestuje i biegną do kaplicy na ceremonie zaślubin. Scena 9 Dyndalski komentuje gniewne zachowanie Cześnika. Nie rozumie, dlaczego był taki zły na niego w czasie, gdy ten pisał sfałszowany list. Scena 10 Pojawia się Rejent, zdenerwowany ciągłym czekaniem, gdyż sąsiad nie stawił się na pojedynek. Pragnie dowiedzieć się skąd ta radość na zamku. Nie jest pewny, czyje małżeństwo jest świętowane. Scena 13 Na scenę wchodzi Podstolina. Usprawiedliwia swoje poczynania strachem przed samotnością i biedą. Odstępuje Klarze jej trzy folwarki. Nie zapomina jednak upomnieć się o swoje pieniądze w związku z zerwaną intercyzą. Klara, pragnąc zakończyć sprawę, informuje, że wypłaci wszelkie należności. Papkin wierzy w swoje cudowne ozdrowienie i drze swój testament, tryskając radością. Nie może już doczekać się uczty weselnej, czym rozśmiesza zgromadzonych. Między Cześnikiem a Rejentem panuje zgoda.