Ideologie, doktryny i programy polityczne

Ideologia, doktryna i program polityczny tworzą hierarchię koncepcji politycznych, od najbardziej ogólnych do szczegółowych.

Definition: Ideologia to zbiór wartości, przekonań oraz idei odnoszących się do określonych koncepcji politycznych, ekonomicznych, prawnych, filozoficznych i etycznych.

Doktryna precyzuje i systematyzuje ogólne myśli zawarte w ideologii, tworząc uporządkowany zbiór poglądów dotyczących funkcjonowania społeczeństwa oraz państwa.

Program polityczny to konkretny zbiór postulatów dotyczących kwestii społecznych, gospodarczych i ustrojowych, określony przez organizację lub grupę społeczną.

Example: Przykładem ideologii jest faszyzm, państwowa ideologia w totalitarnych Włoszech, stworzona przez Benito Mussoliniego.

Główne założenia faszyzmu:

• Przekonanie, że dobro jednostki nie jest wartością, a człowiek liczy się tylko jako członek narodu i państwa
• Pochwała przemocy i kult walki
• Kult państwa jako najwyższej wartości
• Odrzucenie modelu demokratycznego
• Idea charyzmatycznego przywódcy

Highlight: Koncepcja państwa Arystotelesa kontrastuje z ideologią faszystowską, podkreślając znaczenie dobra wspólnego i różnorodności w państwie.

Pojmowanie polityki w historii i typy kultury politycznej

Koncepcja państwa Arystotelesa stanowi fundament rozważań o polityce. Arystoteles postrzegał politykę jako sztukę rządzenia państwem, której celem jest osiągnięcie dobra wspólnego obywateli. Uważał, że państwo do swojego istnienia potrzebuje różnorodności i nie powinno być jednolitym organizmem.

Highlight: Arystoteles w obrębie władzy państwowej wskazywał aspekt: kierujący, podkreślając rolę rządzących w dążeniu do dobra wspólnego.

Niccolo Machiavelli, włoski pisarz i polityk, wprowadził bardziej pragmatyczne podejście do polityki. Postrzegał ją jako dążenie do zdobycia i utrzymania władzy, koncentrując się na bezpieczeństwie zewnętrznym, pokoju wewnętrznym oraz stabilności i zamożności państwa.

Carl Schmitt, niemiecki teoretyk prawa, definiował politykę jako obszar życia, w którym dominuje myślenie w kategoriach sojusznik-wróg. Według niego, rolą państwa jest rozwiązywanie konfliktów między antagonistycznymi grupami.

Definition: Kultura polityczna to ogół postaw i orientacji politycznych zajmowanych przez uczestników danego systemu politycznego.

Wyróżniamy trzy główne typy kultury politycznej:

1. Kultura polityczna zaściankowa - charakteryzuje się brakiem świadomości roli jednostek w procesach politycznych i niskim poziomem identyfikacji z państwem.

2. Kultura polityczna podporządkowana - obywatele są świadomi wpływu systemu politycznego na ich życie, ale nie wierzą w możliwość wpływania na decyzje władz.

3. Kultura polityczna uczestnicząca - cechuje się dużą aktywnością obywateli w życiu publicznym i politycznym, charakterystyczna dla społeczeństw demokratycznych.

Example: Przykładem kultury politycznej uczestniczącej są społeczeństwa zachodnie, gdzie obywatele aktywnie angażują się w procesy wyborcze, debaty publiczne i inicjatywy obywatelskie.