Struktura klasowo-warstwowa w PRL i RP

Ta część dokumentu koncentruje się na zmianach w strukturze klasowo-warstwowej Polski od czasów PRL do współczesności.

W okresie PRL (1944-1989) struktura społeczna obejmowała:

1. Elity polityczne
2. Grupę dyrektorów przedsiębiorstw i instytucji państwowych
3. Inteligencję
4. Pracowników umysłowych niższego szczebla i robotników
5. Chłopów i robotników rolnych

Vocabulary: Nomenklatura partyjna oznaczała, że przynależność do partii otwierała drogę do elity.

Po transformacji ustrojowej w 1989 roku struktura społeczna w Rzeczpospolitej Polskiej uległa zmianie:

1. Klasa wyższa
2. Nowa klasa średnia
3. Klasa średnia
4. Klasa niższa

Highlight: Transformacja ustrojowa w 1989 roku była kluczowym momentem dla zmian w strukturze społeczeństwa polskiego.

Dokument podkreśla, jak pionowa ruchliwość społeczna stała się bardziej dostępna w okresie po transformacji, umożliwiając większą mobilność między klasami społecznymi. Jednocześnie, pozioma ruchliwość społeczna nadal odgrywa istotną rolę, szczególnie w kontekście migracji ze wsi do miast i zmian zawodowych.

Example: Przykładem ruchliwości społecznej międzypokoleniowej może być sytuacja, gdy dziecko rolników kończy studia i zostaje lekarzem, awansując do wyższej klasy społecznej niż jego rodzice.

Podsumowując, dokument przedstawia kompleksowy obraz klas społecznych w Polsce, ich ewolucji od czasów PRL do współczesności, oraz mechanizmów ruchliwości społecznej, które kształtują dynamikę społeczeństwa polskiego.

Podziały społeczne i ruchliwość

Dokument rozpoczyna się od omówienia kryteriów podziału społecznego i typów ruchliwości społecznej. Ruchliwość społeczna może być analizowana pod względem przestrzeni, skali i podmiotu.

Definicja: Ruchliwość społeczna pionowa odnosi się do zmiany statusu społecznego, która może oznaczać awans lub degradację.

Przykład: Przejście ze wsi do miasta lub awans zawodowy to przykłady ruchliwości społecznej poziomej.

Dokument przedstawia również koncepcje społeczeństwa otwartego i zamkniętego. W społeczeństwie otwartym nie ma barier w przechodzeniu do wyższych klas społecznych, podczas gdy w zamkniętym istnieją określone kryteria, takie jak pochodzenie czy ograniczenia rasowe.

Highlight: System kastowy w Indiach jest przykładem społeczeństwa zamkniętego, gdzie najniższa kasta, pariasi (niedotykalni), liczy około 100 milionów osób.

Następnie omówione zostały różne teorie podziału społeczeństwa na klasy i warstwy społeczne:

1. Teoria Karola Marksa, która definiuje klasę społeczną w oparciu o stosunek do środków produkcji.
2. Podział Williama Lloyda Warnera na trzy główne klasy: niższą, średnią i wyższą, z dodatkowymi podpodziałami.
3. Koncepcja Maxa Webera, uwzględniająca układ ekonomiczny, społeczny i polityczny.

Definicja: Klasa społeczna to duża kategoria ludzi o podobnym statusie ekonomicznym, który wpływa na ich styl życia.

Definicja: Warstwa społeczna to zbiór jednostek o określonym prestiżu, charakteryzujący się specyficznym stylem życia i sposobem korzystania z dóbr materialnych i kultury duchowej.