Inne modele socjalizacji i kontrola społeczna

Ten rozdział rozszerza wiedzę o socjalizacji, przedstawiając dodatkowe modele oraz wprowadza pojęcie kontroli społecznej.

Socjalizacja odwrotna to interesujący proces, w którym młodsze pokolenie wprowadza starsze w nowe warunki kulturowe. Jest to szczególnie widoczne w dzisiejszych czasach, gdy technologia rozwija się w szybkim tempie.

Przykład: Wnuczek uczy dziadka korzystania z smartfona lub mediów społecznościowych.

Socjalizacja dewiacyjna to proces, w którym jednostka przyswaja normy i reguły sprzeczne z obowiązującymi w społeczeństwie. Może to prowadzić do zachowań patologicznych.

Resocjalizacja natomiast polega na wpajaniu obowiązujących norm i zasad jednostkom, które z różnych względów ich nie przestrzegają.

Definicja: Kontrola społeczna to środki zapewniające, że ludzie zachowują się zgodnie z ustalonymi zasadami.

Kontrola społeczna może przybierać różne formy:

• Formalna - oficjalna, wynikająca z prawa, np. kontrolowanie obywateli na podstawie podatków.
• Nieformalna - nieustalona, np. kontrola koleżeńska, religijna, sąsiedzka.

Rozdział wprowadza również pojęcie "whistleblowera" - osoby nagłaśniającej działalność, którą uważa za nielegalną lub nieuczciwą.

Vocabulary: Whistleblower - osoba informująca opinię publiczną o aktach korupcji lub innych nieprawidłowościach.

Na końcu rozdziału pojawia się ważne pojęcie stygmatyzacji społecznej. Jest to proces naznaczania społecznego, polegający na trwałym przypisywaniu osobie lub grupie negatywnych cech ze względu na ich odmienność.

Highlight: Stygmatyzacja może prowadzić do poważnych konsekwencji społecznych, takich jak wykluczenie z grupy, wrogość i postrzeganie jako gorszego.

Przykłady i skutki stygmatyzacji

Ten rozdział skupia się na konkretnych przykładach stygmatyzacji w życiu społecznym oraz omawia jej skutki.

Stygmatyzacja może dotyczyć różnych cech i aspektów życia człowieka:

1. Nietypowy wygląd - np. osoby z tatuażami lub zespołem Downa.
2. Zachowanie - np. osoby należące do subkultur, jak metalowcy.
3. Ubiór - może być powodem stygmatyzacji w niektórych środowiskach.
4. Rasa - osoby o innym kolorze skóry często doświadczają stygmatyzacji.
5. Trudna sytuacja życiowa - np. bezdomność.
6. Niepełnosprawność - np. osoby niewidome.
7. Konflikt z prawem - osoby z przeszłością kryminalną.

Przykład: Osoba z widocznym tatuażem może doświadczyć stygmatyzacji w konserwatywnym środowisku pracy.

Skutki stygmatyzacji mogą być bardzo poważne i długotrwałe:

1. Odizolowanie społeczne
2. Prześladowanie
3. Uprzedzenia
4. Brak zaufania ze strony innych
5. Obniżenie poczucia własnej wartości $samooceny$

Highlight: Stygmatyzacja może prowadzić do błędnego koła wykluczenia społecznego, gdzie negatywne postrzeganie prowadzi do izolacji, a ta z kolei wzmacnia negatywne stereotypy.

Zrozumienie mechanizmów stygmatyzacji jest kluczowe dla budowania bardziej inkluzywnego społeczeństwa. Ważne jest, aby aktywnie przeciwdziałać stygmatyzacji poprzez edukację, promowanie empatii i tworzenie polityk społecznych wspierających grupy narażone na wykluczenie.

Quote: "Stygmatyzacja to trwałe przypisanie osobie lub grupie negatywnych cech ze względu na swoją odmienność."

Podsumowując, stygmatyzacja społeczna jest poważnym problemem, który może dotknąć różnych grup społecznych. Jej skutki mogą być długotrwałe i głęboko wpływać na życie jednostek. Świadomość tego zjawiska jest pierwszym krokiem do budowania bardziej tolerancyjnego i sprawiedliwego społeczeństwa.

Socjalizacja i kontrola społeczna

Ten rozdział omawia kluczowe procesy kształtujące jednostkę w społeczeństwie. Rozpoczyna się od wyjaśnienia, dlaczego człowiek jest istotą społeczną, opierając się na dwóch głównych argumentach: naturze ludzkiej i rozwoju w społeczeństwie.

Następnie wprowadza pojęcie socjalizacji, dzieląc ją na dwa typy: socjalizację pierwotną i wtórną. Socjalizacja pierwotna zachodzi w dzieciństwie i polega na przekształcaniu wrodzonych predyspozycji w konkretne umiejętności poprzez interakcje z innymi. Socjalizacja wtórna natomiast odbywa się w późniejszych fazach rozwoju i obejmuje nabywanie umiejętności potrzebnych do pełnienia różnych ról społecznych, w tym zawodowych.

Definicja: Socjalizacja to proces uspołecznienia, w którym jednostka uczy się funkcjonować w społeczeństwie.

Rozdział przedstawia również modele socjalizacji opracowane przez amerykańskich socjologów D. Hessa i V. Torneya. Modele te uwzględniają różne czynniki wpływające na świadomość dzieci:

1. Model akumulacji - polega na nauczaniu dzieci przez rodziców i przekazywaniu im wzorców.
2. Model identyfikacji - dzieci naśladują zachowania znaczących dla nich osób.
3. Model transferu roli - jednostki rozwijają zdolność oceny autorytetów i formułowania własnych opinii.
4. Model kognitywny $rozwojowy$ - dziecko samodzielnie buduje wszystkie teorie.

Przykład: W modelu identyfikacji dziecko może naśladować sposób mówienia lub gesty swojego ulubionego nauczyciela.