Alternatywny zapis:

głodu oraz restrukturyzacji gospodarek zrujnowanych przez wojnę - dążenie państw europejskich do odzyskania, utraconej w wyniku wojny, pozycji w świecie Plan Marshalla: Plan Stanów Zjedoczonych mający służyć odbudowie gospodarek krajów Europy Zachodniej po II wojnie światowej, obejmujący pomoc w postaci surowców mineralnych, produktów żywnościowych, kredytów i dóbr inewstycyjnych George Marshall - były sekretarz stanu Stanów Zjednoczonych i twórca planu Marshalla 5 czerwca 1947 roku podczas przemowy na Uniwersytcie Harvard, George Marshall przedstawił deklarację pomocy gospodarczej dla krajów Europy, określając jej charakter i warunki utrzymania Kalendarium integracji europejskiej: 9 maja 1950 - francuski minister spraw zagranicznych Robert Schuman ogłosił plan współpracy francusko-niemieckiej w dwóch sektorach gospodarczych: węgla i stali 18 kwietnia 1951 w Paryżu został podpisany traktat powołujący do życia EUROPEJSKĄ WSPÓLNOTĘ WĘGLA I STALI - zniesiono cła i ograniczenia w handlu węglem i stalą, - podpisało go 6 krajów (Niemcy, Francja, Włochy, Holandia, Luksemburg) - traktat paryski został zawarty na 50 lat i wszedł w życie 23 lipca 1952 roku 25 marca 1957 - nastąpiło pogłębienie europejskiej współpracy gospodarczej 1 stycznia 1958 - na mocy podpisanych traktatów rzymskich powołane zostały: Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG) - Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euratom) 8 kwietnia 1965 został podpisany traktat o fuzji organów wykonawczych WSPÓLNOT EUROPEJSKICH (EWWIS, EWG, Euratom), który wszedł w życie 1 lipca 1967 roku 1 lipca 1968 - 6 państw członkowskich Wspólnot Europjeskich utworzyło unię celną za wspólną taryfą wobec państw trzecich 1 stycznia 1973 - nastąpiło pierwsze rzszerzenie Wspólnot Europejskich: - ich członkami stały się Dania, Irlandia, Wielka Brytania w gronie państw kandydujących była też Norwegia, ale obywatele w referendum odrzcuili propzycję wejścia do jej struktur 1 marca 1979 - wszedł w życie Europejski System Walutowy 7-10 czerwca 1979 - odbyły się I wybory do Parlamentu Europejskiego 1 stycznia 1981 - do Wspólnot Europejskich przystąpiła Grecja 14 czerwca 1985 - Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg i RFN podpisały UKŁAD W SCHENGEN, na którego mocy stopniowo miała być znoszona kontrola granic w ruchu osobowym między tymi krajami 1 stycznia 1986 - do Wspólnot Europejskich wstępują Hiszpania i Portugalia 17 lutego 1986 w Luksemburgu i 28 lutego 1986 w Hadze został podpisany Jednolity AKT EUROPEJSKI, który wniósł wiele zmian instytucjonalnych i poszerzył politykę Wspólnot Europejskich 1 lipca 1987 - Jednolity Akt Europejski wszedł w życie 3 października 1990 - nastąpiło zjednoczenie Niemiec, co spowodowało włączenie obszaru byłej NRD do Wspólnot Europejskich 7 lutego 1992 - został podpisany TRAKTAT W MAASTRICHT o Unii Europejskiej, który powołał do życia Unię Europejską, opartą na 3 filarach: - gospodarczym - spraw zagranicznych i bezpieczeństwa - sprawiedliwości i spraw wewnętrznych 1 listopada 1993 - Traktat z Maastricht wszedł w życie 1 stycznia 1995 - do Wspólnot Europejskich przystąpiły Austria, Finlandia i Szwecja, Norwegowie po raz drugi odrzucili w referendum członkostwo 26 marca 1995 - weszło w życie porozumienie wykonawcze z Schengen (zniesiono całkowicie kontrole graniczne), przystąpiły do niego wszystkie państwa członkowskie Unii z wyjątkiem Wielkiej Brytanii i Irlandii. 2 października 1997 W Amsterdamie został podpisany tzw. TRAKTAT AMSTERDAMSKI reformujący Unię Europejską. 1 maja 1999 - traktat amsterdamski wszedł w życie 1 czerwca 1998 - został utworzony Europejski Bank Centralny z siedzibą we Frankfurcie nad Menem 26 lutego 2001 podpisano TRAKTAT NICEJSKI nowelizujący Traktat o Unii Europejskiej oraz traktaty ustanawiające Wspólnotę Europejską, którego zadaniem było przygotowanie UE do poszerzenia o 10 nowych państw 28 lutego 2002 - wyłączną walutą w 12 państwach członkowskich stało się euro Pracę rozpoczął Konwent Europejski, którego zadaniem było przygotowanie Konstytucji UE Instytucje Unii Europejskiej: Rada Europejska: Instytucja, której celem jest ułatwienie współpracy przywódcom państw członkowskich, ustalenie stanowisk tych państw w ważnych kwestiach politycznych - w skład Rady Europejskiej wchodzą szefowie państw i rządów, którym towarzyszą ministrowie spraw zagranicznych, a także przewodniczący Komisji Europejskiej, na jej czele stoi przewodniczący wybierany przez nią na 2,5 roku - od 1 maja 2004 spotykają się co najmniej 4 razy w roku w Brukseli, na tzw. szczytach europejskich Kompetencje Rady Europy: - określa ogólne wytyczne polityki Unii Europejskiej - wyznacza kierunki rozwoju organizacji - koordynuje politykę zagraniczną państw członkowskich oraz zajmuje stanowisko wobec najważniejszych problemów światowych - podejmuje decyzje dotyczące przyjęcia nowych członków i stowarzyszenia Donald Tusk - były przewodniczący Rady Europejskiej, sprawował to stanowisko w latach 2014-2019, 9 marca 2017 roku Rada Europejska wybrała Donalda Tuska na drugą kadencję (nasz przedstawiciel uzyskał aż 27 z 28 głosów, przeciwne wyborowi było jedynie jedno państwo - Polska) Charles Michel - obecny przewodniczący Rady Europejskiej, osoba odpowiedzialna za prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, sprawuje swoje stanowisko od 1 grudnia 2019 r Rada Unii Europejskiej: Podstawowy organ prawodawczu UE Zasiadają w niej ministrowie reprezentujący interesy państw członkowskich Skład Rady zmienia się w zależności od przedmiotu obrad: - w radzie ogólnej zasiadają ministrowie spraw zagranicznych państw UE - w radach szczegółowych (sektorowych, branżowych) - ministrowie odpowiedzialni za dany dział polityki Zwykle w Radzie UE głosuje się w oparciu o tzw. większość kwalifikowaną wymagającą akceptacji 2 warunków (są też inne warianty): - 55% państw członkowskich głosuje „za" (obecnie jest to 15 z 27 państw), - wniosek popierają kraje reprezentujące min. 65% całkowitej ludności UE Co pół roku następuje zmiana państwa sprawującego prezydencję (Polska będzie ją sprawować w 2025 roku) Kompetencje Rady Unii Europejskiej: - jako główny organ prawodawczy ma prawo podejmowania wszystkich rodzajów uchwał we wszystkich sprawach związanych z funkcjonowaniem UE (uprawnienie to jest często ograniczone przez inicjatywę uchwałodawczą Komisji) - koordynuje politykę gospodarczą państw członkowskich - realizuje i kreuje politykę zagraniczną UE na podstawie wytycznych Rady Europejskiej oraz zawiera umowy międzynarodowe - bierze udział w uchwalaniu budżetu - mianuje członków innych organów Unii Europejskiej Komisja Europejska: Organ o charakterze wykonawczym, rodzaj rządu UE Komisja ma charakter kolegialny, ponadnarodowy, w jej skład wchodzi 27 komisarzy (po jednym z każdego kraju), którzy mają obowiązek działać w interesie UE Zbierają się co najmniej raz w tygodniu na tajnych posiedzeniach Każdy z komisarzy ponosi odpowiedzialność za jedną z dziedzin polityki UE, np. rolnictwo, transport, podatki, budżet, zdrowie Kadencja Komisji Europejskiej trwa 5 lat Kompetencje Komisji Europejskiej: - odpowiada za bieżącą politykę Unii ma wyłączne prawo inicjatywy uchwałodawczej - opracowuje projekty aktów prawnych i przedkłada je Radzie UE i Parlamentowi czuwa nad przestrzeganiem prawa wspólnotowego (traktatów) oraz wykonaniem budżetu w wypadku gdy państwo nie wypełnia swoich zobowiązań, Komisja może je do tego zobligować, a nawet skierować sprawę do Trybunału Sprawiedliwości - reprezentuje UE wobec innych organizacji międzynarodowych i państw Ursula von der Leyen - przewodniczący Komisji Europejskiej, osoba odpowiedzialna za porządek obrad KE i wybór komisarzy spośród członków Komisji i zgłaszanie nowych przepisów prawa UE, sprawuje stanowisko od 1 grudnia 2019 roku Janusz Wojciechowski - polski przedstawiciel w KE, od 1 grudnia 2019 roku Europejski Komisarz ds. rolnictwa Parlament Europejski: Pełni funkcję opiniodawczodoradczą, prawodawczą i kontrolną Reprezentuje obywateli Unii Europejskiej w 5-letniej kadencji Posłowie do Parlamentu Europejskiego (w wyborach z 2019 r. wybrano 705 eurodeputowanych) nie są zorganizowani w grupy narodowościowe, ale we frakcje polityczne, pracują w 20 stałych komisjach parlamentarnych, m.in. do spraw socjalnych, zatrudnienia, ochrony środowiska, rozwoju wsi Kompetencje Parlamentu Europejskiego: - uczestniczy w procesie tworzenia prawa unijnego w wielu wypadkach dysponuje nawet prawem odrzucenia propozycji zgłoszonych przez Komisję Europejską - uczestniczy w uchwalaniu budżetu - posiada decydujący głos w dysponowaniu wydatkami nieobligatoryjnymi, które stanowią ok. 25% budżetu - pełni funkcje kontrolne przede wszystkim wobec Komisji Europejskiej, której może udzielić wotum nieufności · kontroluje również wykonanie budżetu i udziela Komisji absolutorium za jego realizację - powołuje Rzecznika Praw Obywatelskich Sala obrad Parlamentu Europejskiego znajduje się w Brukseli w jej budynku mieszczą się także biura poselskie, komisje parlamentarne i władze frakcji Parlament Europejski mieści się także w Luksemburgu, gdzie prócz części obrad parlamentu mieści się sekretariat generalny i część zaplecza technicznego Obrady odbywają się też w budynku Parlamentu w Strasburgu David Sassoli - Włoch, przewodniczący Parlamentu Europejskiego od lipca 2019 (w latach 2009-2012 był nim Jerzy Buzek z Polski) Ewa Kopacz - jeden z 14 wiceprzewodniczących Parlamentu Europejskiego od lipca 2019 Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej: Organ sądowy składający się z dwóch organów: Trybunał Sprawiedliwości - odgrywający najważniejszą rolę w jego skład wchodzi 27 sędziów powoływanych na 6-letnią kadencję (po jednym z każdego państwa członkowskiego) oraz 11 rzeczników generalnych (adwokatów) - orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości są ostateczne Marek Safjan od października 2009 sędzia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (w latach 2004-2009 sędzią był Jerzy Makarczyk) Sąd - zajmuje się sprawami o mniejszym znaczeniu dla Unii Europejskiej, np. rozstrzyga on spory osób fizycznych i prawnych z instytucjami UE oraz spory między Unią Europejską a jej pracownikami (od 1 września 2016 roku po przejęciu kompetencji od rozwiązanego Sądu Służby Publicznej) Trybunał obrachunkowy (Trybunał rewizyjny): Siedziba Trybunału Obrachunkowego znajduje się w Luksemburgu Prowadzi kontrolę wszystkich wpływów wydatków instytucji unijnych, bada prawidłowość przychodów i rozchodów budżetu wspólnotowego Niezależność Trybunału Obrachunkowego od innych instytucji zapewnia bezstronność kontroli przeprowadzanych przez tę instytucję Obecnie w jego skład wchodzi 27 członków powoływanych na 6-letnią kadencję przez Radę UE (wybierają oni co 3 lata prezesa Trybunału Obrachunkowego) Europejski Bank Centralny: Siedziba Europejskiego Banku Centralnego znajduje się we Frankfurcie nad Menem Bank centralny wspólnej waluty Unii Europejskiej (euro) funkcjonującej w 19 z 27 państw członkowskich UE Kompetencje Europejskiego Banku Centralnego: - emisja wspólnej waluty euro (zapobieganie fałszerstwom banknotów) - nadzorowanie systemów bankowych w krajach strefy euro - prowadzenie polityki pieniężnej w państwach strefy euro - ochrona siły nabywczej euro - współpraca z bankami centralnymi wszystkich krajów członkowskich UE (w przypadku Polski z Narodowym Bankiem Polskim) tworzącymi wspólnie Europejski System Banków Centralnych Christine Lagarde - od 2019 prezes Europejskiego Banku Centralnego Wybrane obszary działalności Unii Europejskiej: Wspólna polityka rolna: Cele polityki rolnej: - podniesienie wydajności rolnictwa - zapewnienie rolnikom odpowiedniego standardu życia - zapobieganie wahaniom cen - zapewnienie konsumentom towarów rolniczych po korzystnych cenach Podstawowe instrumenty do realizacji tych celów to: - wspólna organizacja rynku rolnego (swobodny przepływ towarów) i towarzysząca jej silna stabilizacja cen dzięki interwencjom na rynkach - obciążania importu cłami i ograniczanie produkcji (np. mleka, cukru) - wspieranie przedsiębiorstw rolnych w zakresie nowoczesnych technologii - utrzymywanie reżimu sanitarnego i wzrostu wydajności pracy - wyrównywanie uwarunkowanych naturalnie różnic - wspieranie przyjaznych dla środowiska sposobów produkcji - poprawa struktury urynkowienia - programy specjalne dla obszarów upośledzonych (np. górskich) Harmonizacja polityki rolnej wciąż wymaga ogromnych nakładów Wysokie bezpośrednie dopłaty wyrównawcze, które wynikają głównie z interwencji na rynku, kształtują ceny roślin oleistych, zbóż, mięsa wołowego, mleka i cukru, powodują że pochłania ona połowę budżetu Unii Polityka ochrony środowiska: Polityka UE dotycząca ochrony środowiska wynika z konieczności zachowania go dla przyszłych pokoleń w jak najlepszym stanie Powstające w jej zakresie dyrektywy obejmują wszystkie dziedziny ochrony środowiska, w tym zanieczyszczenia powietrza, jakości wody, gospodarki odpadami, ochrony przyrody i kontroli chemikaliów, zagrożeń przemysłowych Natura 2000 - program sieci obszarów terytorium Unii Europejskiej, objętych ochroną cennych i zagrożonych na jej terytorium gatunków ptaków oraz ich siedlisk; w tym celu prowadzone są wspólne działania poprzez tworzenie tzw. obszarów specjalnej ochrony ptaków oraz obszary ochrony siedlisk; wyznaczona sieć programu Natura 2000 liczy obecnie ponad 26400 obszarów zajmujących powierzchnię ponad 1,1 mln km2 (około 18% powierzchni państw Unii Europejskiej) Łąka trzęślicowa jest jednym z siedlisk chronionych dyrektywą UE w ramach programu Natura 2000 Pachnica dębowa to jeden z gatunków chronionych dyrektywą UE w ramach programu Natura 2000 Wspólna polityka handlowa: Ogólnym celem polityki handlowej Unii jest jej uczestnictwo w rozwoju handlu światowego i w stopniowym znoszeniu ograniczeń w wymianie międzynarodowej Do podstawowych instrumentów tej polityki wobec państw trzecich należą cła, kontyngenty lub kwoty przewozowe (globalne i indywidualne, najczęściej na rok) oraz opłaty wyrównawcze UE stosuje też środki pozataryfowe w postaci dobrowolnych ograniczeń eksportu oraz opłaty parataryfowe, które podobnie jak cła, dodatkowo obciążają import, w ten sposób służą ochronie rynku wewnętrznego importera, gdy cena towaru na rynku światowym jest niższa Taką politykę można uznać za protekcjonistyczną Wewnętrznym celem polityki handlowej jest utrzymanie równowagi budżetowej oraz stabilizacja cen na jednolitym rynku Przyczyniło się do tego zniesienie wewnętrznych granic celnych w 1993 roku oraz ustalenie standardowej stopy VAT i akcyzy Ciągle trwa ujednolicanie norm, które powinny spełniać towary sprzedawane w Unii Europejskiej W ramach wspólnej polityki handlowej Unia Europejska prowadziła negocjacje mające na celu zawarcie Kompleksowej Umowy Gospodarczo-Handlowej (znanej jako CETA), pomiędzy Unią Europejską a Kanadą, mimo protestów w krajach UE i Kanadzie umowa została oficjalnie podpisana 30 października 2016 roku przez przedstawicieli UE (Jeana-Claude Junkera i Donalda Tuska) i Kanady (Justina Trudeau), celem tej umowy jest prawie całkowite zniesienie ceł pomiędzy krajami należącymi do CETA Wspólna waluta - EURO: - Wspólna waluta – euro została wprowadzona 1 stycznia 1999 roku, stosowanie euro w formie gotówki rozpoczęło się 1 stycznia 2002 roku Obecnie euro jest pieniądzem obiegowym w 19 krajach wspólnoty: Austria, Belgia, Cypr, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niemcy, Portugalia, Włochy, Słowacja, Słowenia Euro powszechnie używane jest też w państwach nie należących do UE: Andorze, Monako, San Marino, Watykanie, Czarnogórze i Kosowie Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa: Spełnia postulaty zacieśnienia współpracy w dziedzinie polityki zagranicznej i obronnej tak ważne dla prekursorów integracji europejskiej Josep Borrell- od 1 grudnia 2019 roku wysoki przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa (szef unijnej dyplomacji) Polityka Regionalna, Strukturalna i Spójności: W obecnym kształcie Unia obejmuje kraje i regiony o znacznym zróżnicowaniu pod względem rozwoju ekonomicznego i społecznego Jednym z celów UE jest wyrównywanie poziomu życia na jej obszarze Głównymi instrumentami wykorzystywanymi do osiągnięcia tych celów są: Fundusze strukturalne: - Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego - ERDF - Europejski Fundusz Społeczny - ESF Fundusz Spójności (dla państw słabszych ekonomicznych) Europejski Bank Inwestycyjny i Europejski Fundusz Inwestycyjny Polityka ta skupia się na: - udzielaniu pomocy zacofanym regionom, w których PKB na jednego mieszkańca nie przekracza 75% średniej dla całej Unii - ekonomicznej i społecznej restrukturyzacji regionów przejawiających problemy strukturalne (tereny dotknięte regresją przemysłową, zacofane tereny wiejskie, tereny z biedą oraz zmniejszającym się przyrostem ludności i zatrudnieniem w przemyśle) - modernizacji rynku pracy i systemów edukacji, zwłaszcza przez szkolenia zawodowe lne inicjatywy aktywizacji zawodowej Polityka przemysłowa: Cele: - wspieranie postępu naukowo-technicznego w celu utrzymania czołowej pozycji w dziedzinie produkcji - wspieranie rozwoju przemysłów strategicznych (opartych na nowoczesnych technologiach i ważnych z punktu widzenia obronności) - restrukturyzacja tradycyjnych gałęzi przemysłu (m.in. górnictwo, hutnictwo) - wspieranie rozwoju przemysłu w regionach opóźnionych rozwojowo Szczególne miejsce w polityce przemysłowej UE zajmuje wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw, które stanowią blisko 99% wszystkich firm działających w Unii i zatrudniają blisko 70% pracowników Brexit: W czerwcu 2016 roku mieszkańcy Wielkiej Brytanii w referendum opowiedzieli się za wystąpieniem tego kraju z członkostwa w Unii Europejskiej (formalnie wyjście nastąpiło w 2020 roku), za wyjściem opowiedziało się 51,89% mieszkańców Wielkiej Brytanii Jest to pierwszy, jak dotąd jedyny przykład państwa, które się zdecydowało na wyjście z UE Za wyjściem byli przede wszystkim Anglicy (częściowo także Walijczycy) Przeciw głosowali mieszkańcy Szkocji (największa przewaga przeciwników Brexitu) i Irlandii Północnej Skutki integracji europejskiej: Wspólna gospodarka i waluta: Pozytywne: wzrost produkcji rolnej i dochodów rolników w ramach wspólnej polityki rolnej (WPR) - - ułatwienie rozliczeń między przedsiębiorcami oraz wyjazdów zagranicznych dzięki wprowadzeniu wspólnej waluty (euro) - atrakcyjność jednolitego wewnętrznie rynku UE dla inwestorów spoza Europy Neagatywne: - wysokie koszty związane z prowadzeniem wspólnej polityki rolnej - limitowanie produkcji rolnej (np. kwoty mleczne) - nadprodukcja rolnicza i marnotrawienie żywności - dopłaty do produkcji rolnej w krajach Unii powodują, że towary z innych regionów świata są droższe - ogromne koszty związane ze wsparciem innych państw (np. Grecji) ponoszone przez obywateli innych krajów UE Swobodny przepływ osób: Pozytywne: - brak formalności przy przekraczaniu granic - możliwość zatrudnienia w krajach Wspólnoty (zmniejszenie poziomu bezrobocia w niektórych regionach) Negatywne: - utrudniona walka z przestępczością i nielegalną imigracją do krajów Unii (na skutek otwarcia granic) nadmierna emigracja z terenów peryferyjnych (wyludnianie się niektórych regionów) Swobodny przepływ towarów i usług: Pozytywne: - dostęp do unijnego rynku zbytu - bezcłowy obrót towarami i usługami - ochrona przedsiębiorców z UE przed konkurencją poprzez cła nakładane na towary spoza Unii Negatywne: - ograniczony dostęp do towarów spoza Unii (wysokie cła powodują, że towary te są drogie) konieczność konkurowania małych firm z krajów słabiej rozwiniętych z przedsiębiorstwami, które od dawna funkcjonują na rynku światowym Wspólna polityka strukturalna: Pozytywne: - inwestycje unijne na obszarach słabiej rozwiniętych Negatywne: - zobowiązanie regionów wysoko rozwiniętych do przekazywania części dochodów regionom słabo rozwiniętym Polityka zagraniczna i bezpieczeństwa: Pozytywne: - ułatwienie negocjacji z krajami spoza Unii - możliwość odwołania się od decyzji sądów krajowych do sądów unijnych skuteczniejsza walka z przestępczością dzięki wymianie informacji w ramach Europejskiego Urzędu Policji (Europolu) Negatywne: - forsowanie rozwiązań korzystnych dla najsilniejszych członków UE kosztem krajów słabszych