Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej i jej najważniejsze zasady

Konstytucja RP stanowi najważniejszy akt prawny w Polsce, przyjęty przez Zgromadzenie Narodowe 2 kwietnia 1997 roku. Po przeprowadzeniu referendum konstytucyjnego 25 maja 1997 roku, weszła w życie 17 października tego samego roku. Jest to Pierwsza konstytucja Polski w okresie po transformacji ustrojowej, która kompleksowo reguluje podstawy systemu prawnego państwa.

Konstytucja charakteryzuje się trzema głównymi cechami: jest formalna (zawiera normy prawne zebrane w jednym akcie), pełna (reguluje wszystkie najważniejsze kwestie ustrojowe) oraz sztywna (zmiany wymagają szczególnej procedury). Nowelizację Konstytucji RP przeprowadzono dotychczas dwukrotnie - w 2006 roku wprowadzono możliwość ekstradycji obywatela polskiego, a w 2009 roku dodano zakaz kandydowania do parlamentu dla osób skazanych prawomocnym wyrokiem.

Definicja: Preambuła konstytucji to uroczysty wstęp zawierający wyjaśnienie motywów uchwalenia konstytucji, jej cele oraz funkcje. Stanowi integralną część ustawy zasadniczej, choć nie jest podzielona na rozdziały.

Konstytucyjne zasady ustrojowe obejmują dziewięć fundamentalnych reguł: zasadę republikańskiej formy państwa, jednolitości państwa, zwierzchnictwa narodu, ochrony praw i wolności jednostki, konstytucjonalizmu, pluralizmu politycznego, decentralizacji władzy publicznej, samorządności oraz społecznej gospodarki rynkowej.

Procedury demokratyczne i system wyborczy w Polsce

System wyborczy w Polsce reguluje Kodeks wyborczy z 5 stycznia 2011 roku. Wprowadza on dwa rodzaje głosowania: czteroprzymiotnikowe (wybory do Senatu RP, na Prezydenta RP oraz w małych gminach) oraz pięcioprzymiotnikowe (wybory do Parlamentu Europejskiego, Sejmu RP oraz w większych jednostkach samorządu).

Vocabulary: Czynne prawo wyborcze oznacza prawo do głosowania, natomiast bierne prawo wyborcze to możliwość kandydowania w wyborach.

Zasada suwerenności narodu realizowana jest poprzez dwie formy demokracji bezpośredniej: referendum oraz inicjatywę ludową. Referendum ogólnokrajowe może dotyczyć spraw o szczególnym znaczeniu dla państwa, zmiany konstytucji lub ratyfikacji umów międzynarodowych. Jest wiążące, gdy weźmie w nim udział ponad 50% uprawnionych do głosowania.

Organy i Komisje Parlamentarne

W strukturze parlamentu funkcjonują różne organy konstytucyjne i regulaminowe. Do najważniejszych należą Marszałkowie obu izb, Prezydium Sejmu i Senatu oraz komisje parlamentarne.

Przykład: Komisje sejmowe dzielą się na stałe (np. Komisja Finansów Publicznych) i nadzwyczajne (powoływane do konkretnych spraw).

Komisje parlamentarne pełnią kluczową rolę w procesie legislacyjnym. Zajmują się szczegółowym rozpatrywaniem projektów ustaw, analizą działalności administracji państwowej oraz kontrolą wykonywania ustaw. Obecnie w Sejmie działa 29 komisji stałych, a ich odpowiedniki znajdują się również w Senacie.

Szczególnym rodzajem komisji są komisje śledcze, które mogą być powoływane wyłącznie przez Sejm do zbadania określonej sprawy. Posiadają one szerokie uprawnienia śledcze, włącznie z możliwością przesłuchiwania świadków.