Władza ustawodawcza i struktura parlamentu
Parlament to kolegialny organ władzy ustawodawczej, odpowiedzialny za tworzenie i ustanawianie prawa. Ze względu na liczbę izb, parlamenty dzieli się na jednoizbowe i dwuizbowe.
Definicja: Parlament jednoizbowy funkcjonuje w państwach z małą liczbą ludności oraz w państwach unitarnych. Przykładami są Dania, Finlandia i Litwa.
Definicja: Parlament dwuizbowy jest przeważającym typem parlamentów. Skład izby wyższej ustalany jest m.in. przez dziedziczenie, mianowanie lub wybory powszechne, podczas gdy deputowani do izby niższej są zazwyczaj wybierani w głosowaniu.
Funkcje parlamentu obejmują:
- Ustrojodawczą - ustalanie norm konstytucyjnych
- Ustawodawczą - uchwalanie aktów prawnych
- Kreacyjną - wpływ na formowanie rządu i mianowanie ważnych urzędników
- Kontrolną - nadzorowanie działań innych organów państwa
Highlight: Inicjatywa ustawodawcza to prawo do zgłaszania projektów ustaw, które przysługuje m.in. całemu parlamentowi, organom władzy wykonawczej lub obywatelom.
Proces legislacyjny opiera się na trzech czytaniach projektu ustawy:
- Pierwsze czytanie - zapoznanie się z zawartością ustawy
- Drugie czytanie - uzyskanie poparcia dla najważniejszych rozwiązań
- Trzecie czytanie - głosowanie nad przyjęciem ustawy
W parlamencie dwuizbowym ustawa zatwierdzona przez jedną izbę przechodzi do drugiej, a następnie jest przekazywana głowie państwa do podpisania.
Example: W Polsce proces legislacyjny rozpoczyna się w Sejmie, następnie projekt ustawy trafia do Senatu, a po zatwierdzeniu przez obie izby jest przekazywany Prezydentowi RP do podpisu.
Parlamenty mogą funkcjonować w trybie sesyjnym (np. we Francji i Wielkiej Brytanii) lub permanentnym (np. w Niemczech i Polsce).
