Struktury białek - od prostej do złożonej
Struktura I-rzędowa to po prostu kolejność aminokwasów w łańcuchu - jak paciorki nanizane na sznurku. Ta sekwencja jest zapisana w DNA i decyduje o wszystkich pozostałych właściwościach białka.
Struktura II-rzędowa pokazuje, jak łańcuch się układa w przestrzeni. Powstają charakterystyczne kształty: α-helisy (jak sprężyna) i β-harmonijki (jak harmonijka). Stabilizują je wiązania wodorowe między grupami aminowymi i karboksylowymi.
Struktura III-rzędowa to najważniejsza dla funkcji białka! Uwzględnia położenie wszystkich atomów, włącznie z łańcuchami bocznymi. Białko "składa się" w unikalny kształt dzięki różnym wiązaniom: wodorowym, jonowym i mostkom dwusiarczkowym między resztami cysteiny.
Struktura IV-rzędowa występuje tylko u białek złożonych z kilku łańcuchów polipeptydowych. Te podjednostki łączą się w większe kompleksy, tworząc funkcjonalne białka jak hemoglobina.
💡 Ciekawostka: Jeśli struktura III-rzędowa się zniszczy (np. przez wysoką temperaturę), białko traci funkcję - dlatego gotowanie jajka je usztywnia!