Białka - budulec życia
Białka składają się z podstawowych jednostek zwanych aminokwasami. W przyrodzie występuje 20 różnych rodzajów aminokwasów, które mogą łączyć się w różnych sekwencjach. Przeciętne białko zawiera około 300-400 aminokwasów, a ich kolejność (sekwencja) decyduje o właściwościach i funkcji konkretnego białka.
Każdy aminokwas ma prostą budowę: centralny atom węgla, do którego przyłączone są grupa karboksylowa −COOH, grupa aminowa −NH2 oraz charakterystyczny dla danego aminokwasu podstawnik (R). Aminokwasy łączą się ze sobą wiązaniami peptydowymi – powstają one między grupą karboksylową jednego aminokwasu a grupą aminową drugiego.
Białka dzielimy na dwie główne grupy: białka proste (zbudowane wyłącznie z aminokwasów, jak histony czy keratyna) oraz białka złożone (zawierające oprócz aminokwasów także część niebiałkową, np. hemoglobina, kolagen).
Ciekawostka! Białka pełnią tak wiele funkcji w naszym organizmie, że trudno znaleźć proces życiowy, w którym nie uczestniczą. Działają jako enzymy przyspieszające reakcje, transportują tlen (hemoglobina), budują tkanki (kolagen), chronią nas przed infekcjami (przeciwciała) i umożliwiają ruch mięśni (aktyna i miozyna).
Funkcje białek są niezwykle zróżnicowane - od roli enzymatycznej (przyspieszanie reakcji chemicznych), przez strukturalną (budowa komórek i tkanek), transportową (przenoszenie substancji), obronną (przeciwciała), aż po regulacyjną (hormony). Bez białek niemożliwy byłby ruch mięśni, ochrona organizmu przed infekcjami czy nawet prawidłowe przewodzenie sygnałów w układzie nerwowym.