Budowa i funkcje błony komórkowej
Błona komórkowa to kluczowy element strukturalny komórki, odgrywający istotną rolę w wielu procesach biologicznych. Jej budowa opiera się na dwuwarstwie lipidowej, w której osadzone są różne rodzaje białek i cząsteczek cholesterolu.
Vocabulary: Glikokaliks to zewnętrzna warstwa błony komórkowej zbudowana z łańcuchów cukrowych połączonych z lipidami (glikolipidy) i białkami (glikoproteiny).
Budowa błony biologicznej obejmuje również białka powierzchniowe i transbłonowe, które pełnią różnorodne funkcje. Wśród funkcji błony komórkowej można wyróżnić:
- Ochronę wnętrza komórki
- Regulację transportu substancji
- Umożliwienie komunikacji międzykomórkowej
- Utrzymanie kształtu komórki
Highlight: Właściwości błony biologicznej takie jak płynność i selektywna przepuszczalność są kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania komórki.
Zjawisko plazmolizy to proces odkurczania i odstawania cytoplazmy od ściany komórkowej, występujący np. w komórkach roślinnych umieszczonych w roztworze hipertonicznym. W wyniku osmozy komórka traci wodę i turgor.
Definition: Deplazmoliza to zjawisko odwrotne do plazmolizy, polegające na pobieraniu wody przez komórkę przeniesioną z roztworu hipertonicznego do hipotonicznego, w wyniku czego komórka odzyskuje turgor.
Transport przez błony biologiczne zależy od właściwości błony. Cząsteczki niepolarne mogą swobodnie przenikać przez błonę, podczas gdy cząsteczki polarne wymagają specjalnych kanałów białkowych.
Example: Woda, jako mała cząsteczka polarna, może stosunkowo łatwo przenikać przez błonę komórkową, co jest kluczowe w procesach plazmolizy i deplazmolizi.
Asymetryczność błony przejawia się w różnej budowie jej zewnętrznej i wewnętrznej strony. Strona zewnętrzna zawiera glikokaliks oraz białka powierzchniowe, co ma istotne znaczenie dla funkcji ochronnych i komunikacyjnych komórki.
