Białka, lipidy i kwasy nukleinowe
Białka to polimery zbudowane z 20 różnych aminokwasów. Możemy je podzielić na proste (zbudowane wyłącznie z aminokwasów, np. histony, keratyna) oraz złożone (zawierające część niebiałkową, np. hemoglobina, kolagen). Białka pełnią w organizmie różnorodne funkcje: enzymatyczne, strukturalne, magazynujące i transportowe.
Pod wpływem czynników fizycznych (np. wysoka temperatura, promieniowanie UV) i chemicznych (kwasy, zasady, alkohole) białka ulegają denaturacji – naruszeniu ich struktury przestrzennej. Wiele białek w wodzie tworzy roztwory koloidalne i może ulegać koagulacji, czyli łączeniu cząsteczek w większe struktury.
Lipidy to związki zawierające węgiel, wodór i tlen. Dzielimy je na proste (tłuszcze właściwe, woski) i złożone (fosfolipidy, glikolipidy). Lipidy pełnią funkcje zapasowe, budulcowe i ochronne w organizmach. Mogą występować w stanie stałym lub ciekłym, mają też różne pochodzenie (roślinne lub zwierzęce).
Kwasy nukleinowe (DNA i RNA) to polimery zbudowane z nukleotydów. DNA jest materiałem genetycznym organizmu - nośnikiem informacji genetycznej. RNA pełni ważną funkcję w syntezie białek i występuje w trzech głównych typach: rRNA, tRNA i mRNA. Każdy nukleotyd składa się z cukru (ryboza lub deoksyryboza), zasady azotowej i reszty fosforanowej.
Zapamiętaj! W DNA występują zasady: adenina, cytozyna, guanina i tymina, a w RNA zamiast tyminy jest uracyl. Zasady łączą się według zasady komplementarności: A=T (lub U w RNA), C=G.