Chemiczne podstawy życia

Alternatywny zapis:

6) Znaczenie wody: a) środowisko życia dla wielu organizmów. b) składnik budulcowy wszystkich organizmów. c) środowisko przebiegu reakcji biochemicznych d) jest podstawowym składnikiem płynów ustrojowych (m.in. krwi, limfy, moczu, płynu mózgowo- rdzeniowego, potu) e) stanowi środek transportu wewnątrzustrojowego (płyny ustrojowe oraz sok komórkowy roślin) f) ma znaczenie w procesach rozmnażania i rozwoju organizmu (jest niezbędna do rozwoju zarodkowego większości zwierząt) g) umożliwia transport rozpuszczonych w niej substancji h) zapobiega nadmiernym wahaniom temperatury, a u organizmów stałocieplnych bierze udział w termoregulacji. i) jej dość wysoka gęstość i małe wahania temperatury sprawiają, że jest miejscem przyjaznym dla organizmów w niej żyjących - fakt, że największą gęstość osiąga w temperaturze +4°C sprawia, że podczas zamarzania lód, jako lżejszy, gromadzi się na powierzchni zbiornika i ich znaczenie * dołny rozpuszczalnik → stanowi środowisho, w chemiczne, oraz 7) właściwości wody * gęstość zależna od temperatury →> umożliwia organizmom wodnym przeżycie pod lodem -> ohuess duże kapięcie powierzchniowe → umożliwia 8) Węglowodany / sacharydy / wkrowce. wodoru i ● 3) Cukry proste (monosacharydy ). a budowa Ze względu na budowę węglowodang drieling. Че coryladu * cukry proste (monosacharydy ) * dwucubry (disacharydy),, czyli cukry złożone * wielowuhog (polisacharydy), czyli cukry złożone powierzchni wody. -> umożliwia termoreguluge * wysokie ciepto parowania organizmom * wysokie ciepło właściwe -> zapewnia ochronę przed nagłymi zmianami temperatury otoczenia to atomów wagle, związki organiczne HO-C-H mają szhielet węglowy, mogą występować w postaci tuńcucha 0 H CH₂OH C² I H-C-OH H-C-OH H-C-OH CH₂OH w którym umożliaia transport. wzór strukturalny forma łańcuchowa H OH zimy. niektórym organizmom -0 H OH H Z na: komórkach zachodzą reakige różnych substancji- z w którym występuje od trzech do ośmu a tomóur węgla postaci pierścienia. lub W H OH C6H12O6 wzór sumaryczny H OH wzór strukturalny forma pierścieniowa utuzymanie zbudowane dwóch cukrów prostych wielu Z cukrów prostych się Czysteczka glukozy на 6 właściwości dobrze rozpuszczają się w wodzie stodli smrah тија (c) przykłady · . ● ● ● • 10) Dwvcukry (disacharydy) (a) Gudowa: Sa zbudowane glukoza + glukoza multora glukoza & palaktoza = laktoza glukoza fruktozu = sachavuza 4 w dwueuhrach cząstecchi są połączone wiązaniem O-yli kozy dowym · ● гласченів Glukoza jest głównym źródłem energii dla komórek. Wchodzi również w skład wielu dwucukrów i wielocukrów. 16 właściwości: Fruktoza jest dodatkowym źródłem energii oraz składnikiem wielu dwucukrów i wielocukrów. Galaktoza jest źródłem energii dla komórek oraz składnikiem dwucukru - laktozy. Deoksyryboza jest składnikiem DNA - związku, który jest nośnikiem informacji genetycznej. Ryboza jest składnikiem RNA - związku, który uczestniczy w powstawaniu białek. ♥ · c) pryhtady 9 dobuze vozpuszczają się w wodzie mają stoolhi smuk Sacharoza lahtora multoru substanga 21) Wielo cukry (polisacharydy) @ budown W i enaczenie YASA monomer 2 glukoza dwóch cząsteczek cukrów prostych główny forma transportu składnikiem mleka ssaków vozkładu skrobi do monomery ресујтија postace. to produkt słodząca lub Suy Su polimerami czyli dużymí (zwysteczkumi któve powtarzających mniejszych elementów- monomerów przypadku wielu polisacharydów monomerem. wielocuhrach kąaq się się jest glukora wiązaniem O-glikozy dowym. zozgatęzionych tańcuchów prostych lub glukoza 1 W puodukgi glukoza polimer cukroke uroślin. także źróoltem спендії dla komórek ziarnach zbóż. Jest wyhorzystywana jako Piwa a wiązanie O-glikozydowe glukoza zbudowane z Fragment tañercha celulozy 6) whasciwoscc · (c) przyltady . stubo vorpuszcza Wykrywany węglowodan H i znaczenie Stosowany odczynnik shrobia to materiat z667 Wynik próby badawczej * * glikogen jest materiatem. jest grovcedzony homórhach celulozu budyje Sciany komóvhowe roślin chitynee buduje (2) Wyhrywanie weglowodanóur ↑ grupa aminowa H się 13) BIALKA 14) AMINOKWASY to związki C 0 podstawnik کی 0 w zapasowy Say polimeram, zbuolowanymi glukoza wodzie ściany komórkowe grzybów odczynnik Fehlinga I i Il ceglasty osad w próbie ↑ grupa karboksylowa • roślin. występuje zapasowym u zwierzył i grzybów. W organiſmie way troby i komórkach mięśniowych lub z wie Z 20 różnych rodzyjów aminokwasów, zbudowane weglai W skład nichtörych aminokwasów wchodzi również Рајевуйску аніновния składa się * centralnie potozoneyo atamu wegle harboksylowe (-COOH) * grupy grupy aminowej (-Nit₂). podstawnika (oznaczonego symbolem R), który decyduje 2 vozpuszcza skrobia m.in. w płyn Lugola granatowa barwa próby oraz szkielet H H wodovy siarka. czterech elementów, H H ++ się wcale. w tańcuchu biathowym aminokwasy są połączone peptydowych Powstawanie wiązania peptydowego wiązań buluach Z N-CH-C3 1 R₁ aminokwas 1 o właściwościach danego aminokwasu ziemniaka i ziarnach tlenu i azotu. karboksylowa 2-2 zewnątużny stawonogówr R₁ grupa grupa aminowa H peptyd wiązanie peptydowe -CH-C-N-CH-C3 1 I HR₂ zu 0 + OH HN-CH-C I R₂ aminokwas 2 człowieka ромесец LOKOH OH + H₂O bratka drieling * biatha proste zbudowane wytenzail 15.) W zależności od 16) Funkige biatek 17) lune znaczenie * białka złożone, zbudowane Częścia niebiałkowąn megeg być m.in, cukog, Hroszcze, kwary nukleinave lob np.: kolayen, miglolinu, henoylobine, fibog nogen. budowy " * Kreatyna pethi funking strukturalnog budupe whosg pumnohere * Albuming netuing kunlige transportowy - transporty in hormony, lehi , evitaming Globuling retnio funkige odpornościowy oraz transportowa, up. przenosząy hormony *Histony petnian funkyje podforowan mici PNA * * przenoszą elektrony 18) Roztwory Koleidburt biatek *wighszość biateh * Pepsyna na nil frawieniu biatek jest encymem, który bieuse volzial V * Kolagen potui funkapp strukturaling - buduge shórę, scięgne i więzadła. * Mioglobine petur Runkips magagingrooa - promadt: Нет v mięśniach. * Hemoglobina petui funking transportowa we kown - przenosi then i olurut leneh * Fibugnogen petur funky'4 ochronney, bievee udzial w Kuzepnięciu krwi, biatek regulujią pracę organizmu np: *odpowiadają za ruch * шунедшије буднику і роченачути је stanowią zapus substanız odżywczych mp.- w koloidzie Kączeniu się 19 dagstagan niejednovedua mieszaning wysulanie ze roztwory koloidowe Loing potstaty - zel forme biatel houwen, biatkowy insulina np.: aktyna i miozyna odpowiedzialne do шидтика. komórek biatha otoczone biateh * prigitadem bongulay. metals lekkich soboy na: rozpuszcza się dusch polega z aminokwasów oraz części miebiathoweg zaminokwasów dla Zawinięte proces polegająncy! mają zdel wa jest np. chlorku sudu 60 pizez W większe grupy zdolność us -substanggil T npis histong, hreatyna, albuming, globuling. biatha teyizeniv iv się wysalanie biatha {Null) w wodzie tworząć koloidalny (koloid), czyli -na odwodnieris birthu, i tworząd osud i pireckodrenia z nasionach roślin za shurcz mięgni np.: receptory błonowe czystech wody oraz jong nóżnysh metule węgla Pod wpływem roztwór biarka jong metali zapobiega formy patplyarzy - zd w czysteczeh kolvidu CO większe struktur soli nichtórych w wyniku czego jego cząsteczki toprem przechodzi 2 201 u tel wysulanie jest procesem przestrzenneý biatha, Po dodaniy Koagulaga (wysulanie) до deaturaya działaniem 201żel owodnienie 20 Denaturaga batha * to trwate uschodzenie struktury przestrzensp; biathe poel wptywem czynników fiegozugeh Tub chemicznych *biathe, które uley to denaturagi 21) LIPIDY (TŁUSZCZE) *Lipidy to związhi odwracalnym- nie dochodz wody Mote być spowiodawana zbył niektórych substanyi shtas nichtórych "lipidów 2.2) Lipidy możemy podzielić stałe: masło smalec Czynniki powodujące denaturację białek czynniki fizyczne wysoka temperatura (powyżej 40°C) promieniowanie UV promieniowanie rentgenowskie wysokie ciśnienie czynniki chemiczne stężone kwasy i zasady sole metali ciężkich (np. rtęci) alkohole (np. etanol) charakterystyka W * · Lipidy nie rozpuszają się w * gęstość lipidów jest mniejsza roślinne: oliwa olej nie mote orguniczne, których częsteczki zawierają węgiel też wchodzic azot Lub fosfor w rozpuszczalnikach organicznych wykonywać swojej funkcje wysokąn temperaturay ( powyżej 42°C) lub chemicznych, tahich jak alkohol czy silne kwasy. ze proste: tłuszcze właściwe woski Podział lipidów W nim biatho odzyzhye тоуси wodzie tylho wody względu na budowę, konsystencję i pochodzenie budowa złożone: fosfolipidy glikolipidy konsystencja do zniszczenia struktury. swoją pierwotucy postać ciekłe: olej tran pochodzenie zwierzęce: smalec tran wodór flen 23) Budlewa lipidóur prostych - estrów Pod względem chemiczugen lipidly proste soy tłuszczowych. na alkohol, utbry Lipidy proste ze zwzględu a) tłuszcze etaściwe 6) Woski a) Fosfolipidy - gedua grupa poniży * alkoholem jest glicerol, czyli alkohol trój wodorotlenowy. * glievol może wiel *w tłuszczach właściwych przyłączyć występują glicerol + reszta kwasu fosforowego (V) kwasy tłuszczowe między kwasy tłuszczowe nasycone а темиалi weagla таја pojedynize wiązania 25) Шукоушиніе lipidbir * alkohol jist jednowodevotterong, cogli 24) Budava lipidów złożonych- fosfolipidly i glikolipidy wiązanie estrowe glicerol * lipidly wykrywa się za * bich związkum zbudowanym 26 Lipidy pełnimy funkcją wchodzi hydrofilowa głowa hydrofobowy ogon wiązania podwójne trzy kwasy tłuszczowe za pomocą w dwa rodzaje kwasów tłuszczowych та * Zapasowa up. w nusional słonecznika *termoizolacyjng, np. pod skören ssakóur w ich skłed budowg, drieling W kwas tłuszczowy nasycony kwas tłuszczowy nienasycony OH glicerolu podstawiona jest grupy fosforanoway, schemat przedstawia budowę fosfolipidu. z alkoholu i kwas tłuszczowy nienasycony kwasy tłuszczowe nienasycome między atomumi wagin mają co najmniej jedno wiązanie. jedna grupę 6) Glikdipiely -jedne grupe elt podstawiona jest grupy cukroucoway kwasów OH pomocą odczynnika Sudan III Obccnobe świadczy ceglasto - panarańczowa barwa próby & ochrony mechanicused up. wohót navządów wewnętvengih * ochronnay np.: zabezpieczają przed panowaniem wody z powrevechn: roślin * budulnowa spli budują błony biologicznych komóvel na: Hydrofilowe głowy zwracają się w kierunku środowiska wodnego, natomiast hydrofobowe ogony unikają z wody. kontaktu estrowych W homórkach występują dwa vodzaje kwasów nuhleinowyeh: * ONA-kwas decksguyboudkleinzoung, który jest nośnikiem informaci genetyrenci organizmów V części wirusowr. * RNA - kwas rybouokleinowg, który bierze udzicat w DNA, min, poprzez udziat 40 Kwasy nukleinowe reety 28) вибоша nukleotydo Pojedyńczy wikleotyd jest zbudowany Wiązania jednego nukleotydu nukleotydu. zasada azotowa 29 DNA- budowa Oraz Soy z trzech elementóu * zasady arotowy: adening, tyming, cytoryny, Uracylu lub cytoryny lub - vybozy kwas fosforowego (V) "deoksyvybory * W kwasu mokleinowych nukleotydly są potączone. długie nic wiązaniami fosto diestrowymi. fosfodiestrowe powstają, między cuhrem a vesttay fostoranowа (V) натеряедо zbudowane *cząsteczka DNA - jest tymina guanina >adenina cytozyna to również Z w * helisu utrzymuje swój kształt zasadami azotowymi sąsiednich W syntezie biateh. monomerów nazywanych nukleotydami S * cukrem wchodzącym skład DNA jest decksprzboza nukleotydów - hażdy *w DNA występują cztery rodzaje nich 2 azotową: adening (A), tyminę (T), cytozynę lc) lub guanine (6) reszta kwasu fosforowego(V) wiązanie reszta kwasu fosfodiestrowe fosforowego(V) deoksyryboza odczytywanin informagi genetycznej zawartej 0-P -0 1 0 reszta kwasu fosforowego (V) cukier nukleotyd O * Zasady azotowe w PNA łączą się zawisze w Zasaday okreslony sposób, który nazywamy Komplementarnosa -nici tworzące czysteczkę DNA -soy hamplementarne zasada azotowa -CH₂ H D H D jest zbudowana z dwóch nici, które soy spiralnie skręcone wokół wspólnej podwójna helisa zawiera V O wszystkich zasada azotowa H m.in. dzięki więtaniom wodorowym występującym. między nici == OH H pięciowęglowy cukier H inne zasadę Adenina łączy się z tyminą - między nimi powstają dwa wiązania wodorowe. D D Cytozyna łączy się z guaniną - między nimi powstają trzy wiązania wodorowe. OS. 30) R/A - budowa *cukrem wchodzącym * deler. D w RNA, podobnie jak шунђерује innu zasada czysteczki RNA 31 Funkcje kwasu DNA * zasada azotowa chloroplastach A Zawarta ча niewielkich ilościach W jest materiaten genetycznym organizmów oraz w komórkach znajelyję się głównie fakte berry *fw sehwengi Arkleotydów liczbie aminokwasów 32) Replikagja - syntera DNA * polega w skład nukleotydów RNA jest vyboza W DNA, występują cztery rodzaje uvkleotydów azotowa - vracy! (U) DNA W pokolenie dlatego DNA casadzie su ewylle jednunicione. 98 34.) Funkyje RNA 1 RNA ~ przenosi M- vybosong لی powstaje et Cavary funkagę RNA nukleotyd wyniku ryboza reszta kwasu fosforowego (V) Po rozplecieliv howe informacja jest przekonywana 33) Rodenje RMA - wogothie biory wszystkie *r-RNA- buduje vybosony * 4-RMA - transportaje aminokwasy na rybosouny informuję #RNA stanowi material * RNA występuje w jądrze komorkowymn w procesuch nazywamy nośnikiem informagio volziat W DNA -zapisume tworzorgsh biett des informogia tworzących jest 0 niektórych wirusów jądrze komórkowym mitochondriach, a W helsy uvillettydy komplementarności wyniku replikarji jednej cząsteczki DNA powstają świe identycznę eząsteczki potomne realizuji informacji genetyczne 0 ra2 budowie biatha genetyczny nicktörgen wirusów cytozolu, do koždá nici se dobudourgurual. hoždej dobudowywane Kopiawania infornag? udział jest 2 V Z zamiast mitochondiach DNA w syntezie białek rošlim również w dziedziczenia z деневустаер kolejności, rodzaju f tyming pokolenia i jądra komórkowego na Fa O HIV, i chloroplastach Kovonaw