Główne struktury komórek eukariotycznych

Budowa komórki eukariotycznej obejmuje organelle otoczone dwiema błonami oraz organelle otoczone jedną błoną.

Highlight: Najważniejsze organelle otoczone dwiema błonami to jądro komórkowe, mitochondria i chloroplasty.

Jądro komórkowe zawiera DNA i jest odpowiedzialne za cechy organizmu oraz procesy dziedziczenia. Występuje w komórkach zwierzęcych, roślinnych i grzybowych, ale nie w prokariotycznych.

Mitochondria są miejscem oddychania tlenowego i syntezy ATP. Znajdują się w komórkach zwierzęcych, roślinnych i grzybowych.

Example: Chloroplasty występują tylko w komórkach roślin i niektórych protistów, gdzie zachodzi fotosynteza.

Wśród organelli otoczonych jedną błoną wyróżniamy:

• Siateczkę śródplazmatyczną szorstką - miejsce syntezy białek
• Siateczkę śródplazmatyczną gładką - miejsce syntezy lipidów
• Aparat Golgiego - modyfikuje i transportuje białka
• Lizosomy - odpowiadają za trawienie wewnątrzkomórkowe
• Peroksysomy - uczestniczą w reakcjach utleniania
• Wakuole - regulują gospodarkę wodną komórki

Vocabulary: Organelle nieotoczone błoną to rybosomy (synteza białek) i centrosomy (podziały komórkowe).

Rodzaje komórek i ich budowa

Komórki eukariotyczne (jądrowe) i prokariotyczne (bezjądrowe) mają pewne cechy wspólne oraz różniące je.

Cechy wspólne:

• Oddzielenie od otoczenia błoną komórkową
• Cytoplazma wypełniona cytozolem
• Materiał genetyczny w postaci DNA
• Obecność rybosomów

Definition: Cytozol to wodny, koloidalny roztwór różnych związków, głównie białek.

Cechy różniące:

• Budowa ściany komórkowej
• Kształt DNA
• Obecność systemu błon śródplazmatycznych

Highlight: Komórki prokariotyczne nie posiadają systemu błon śródplazmatycznych, w przeciwieństwie do eukariotycznych.

Komórki bakteryjne, będące przykładem komórek prokariotycznych, mają charakterystyczną budowę:

• Otoczone są ścianą komórkową i błoną zewnętrzną
• Mogą posiadać rzęski umożliwiające ruch
• W cytozolu znajduje się chromosom bakteryjny i plazmidy
• Zawierają rybosomy i tylakoidy (w przypadku bakterii fotosyntetyzujących)

Vocabulary: Plazmidy to małe, koliste cząsteczki DNA zawierające dodatkowe informacje genetyczne.

Komórki prokariotyczne

Budowa komórki bakteryjnej charakteryzuje się następującymi cechami:

1. Rozmiary od 1 do kilku mikrometrów
2. Oddzielone od środowiska błoną komórkową, często z dodatkowymi wpukleniami
3. Większość posiada ścianę komórkową
4. Niektóre mają dodatkową błonę zewnętrzną
5. Mogą posiadać rzęski lub wici umożliwiające ruch

W cytozolu komórek bakteryjnych znajdują się:

1. Chromosom bakteryjny - koliście zamknięta cząsteczka DNA zawierająca większość genów
2. Plazmidy - małe, koliste cząsteczki DNA z dodatkowymi genami
3. Rybosomy - struktury uczestniczące w biosyntezie białek
4. Tylakoidy - struktury zawierające barwniki fotosyntetyczne (w bakteriach fotosyntetyzujących)

Definition: Plazmidy to dodatkowe, małe cząsteczki DNA zawierające geny odpowiedzialne za cechy przydatne, ale nie zawsze niezbędne dla bakterii, np. oporność na antybiotyki.

Highlight: Budowa komórki bakteryjnej jest prostsza niż komórki eukariotycznej, ale zawiera wszystkie niezbędne elementy do samodzielnego funkcjonowania.