Poziomy organizacji komórkowej organizmów

Komórki eukariotyczne i prokariotyczne tworzą różne poziomy organizacji:

1. Organizmy jednokomórkowe - zbudowane z jednej komórki wykonującej wszystkie funkcje życiowe.

Example: Przykłady to bakterie, protisty i niektóre grzyby.

2. Formy kolonijne - zespoły komórek połączonych ze sobą, ale funkcjonalnie niezależnych.
3. Organizmy wielokomórkowe: Plechowe - o ciele niezróżnicowanym lub słabo zróżnicowanym na tkanki Tkankowe - o ciele wyraźnie zróżnicowanym na tkanki o odmiennych funkcjach

Highlight: W miarę wzrostu wielkości organizmu, stosunek powierzchni do objętości maleje, co wpływa na procesy życiowe.

Rodzaje komórek i ich budowa

Komórki eukariotyczne $jądrowe$ i prokariotyczne $bezjądrowe$ mają pewne cechy wspólne oraz różniące je.

Cechy wspólne:

• Oddzielenie od otoczenia błoną komórkową
• Cytoplazma wypełniona cytozolem
• Materiał genetyczny w postaci DNA
• Obecność rybosomów

Definition: Cytozol to wodny, koloidalny roztwór różnych związków, głównie białek.

Cechy różniące:

• Budowa ściany komórkowej
• Kształt DNA
• Obecność systemu błon śródplazmatycznych

Highlight: Komórki prokariotyczne nie posiadają systemu błon śródplazmatycznych, w przeciwieństwie do eukariotycznych.

Komórki bakteryjne, będące przykładem komórek prokariotycznych, mają charakterystyczną budowę:

• Otoczone są ścianą komórkową i błoną zewnętrzną
• Mogą posiadać rzęski umożliwiające ruch
• W cytozolu znajduje się chromosom bakteryjny i plazmidy
• Zawierają rybosomy i tylakoidy $w przypadku bakterii fotosyntetyzujących$

Vocabulary: Plazmidy to małe, koliste cząsteczki DNA zawierające dodatkowe informacje genetyczne.

Komórki prokariotyczne

Budowa komórki bakteryjnej charakteryzuje się następującymi cechami:

1. Rozmiary od 1 do kilku mikrometrów
2. Oddzielone od środowiska błoną komórkową, często z dodatkowymi wpukleniami
3. Większość posiada ścianę komórkową
4. Niektóre mają dodatkową błonę zewnętrzną
5. Mogą posiadać rzęski lub wici umożliwiające ruch

W cytozolu komórek bakteryjnych znajdują się:

1. Chromosom bakteryjny - koliście zamknięta cząsteczka DNA zawierająca większość genów
2. Plazmidy - małe, koliste cząsteczki DNA z dodatkowymi genami
3. Rybosomy - struktury uczestniczące w biosyntezie białek
4. Tylakoidy - struktury zawierające barwniki fotosyntetyczne $w bakteriach fotosyntetyzujących$

Definition: Plazmidy to dodatkowe, małe cząsteczki DNA zawierające geny odpowiedzialne za cechy przydatne, ale nie zawsze niezbędne dla bakterii, np. oporność na antybiotyki.

Highlight: Budowa komórki bakteryjnej jest prostsza niż komórki eukariotycznej, ale zawiera wszystkie niezbędne elementy do samodzielnego funkcjonowania.

Komórki prokariotyczne i bakteryjne

Komórki prokariotyczne charakteryzują się niewielkimi rozmiarami, od jednego do kilku mikrometrów. Od środowiska oddziela je błona komórkowa, która może zwiększać swoją powierzchnię poprzez tworzenie wpukleń. Umożliwia to zachodzenie niektórych procesów, takich jak oddychanie beztlenowe czy fotosynteza.

Większość komórek bakteryjnych otoczona jest ścianą komórkową, a na jej powierzchni może występować dodatkowo błona zewnętrzna. W błonach otaczających komórki bakteryjne mogą być zakotwiczone struktury umożliwiające ruch, takie jak rzęski.

W cytozolu komórek bakteryjnych znajdują się:

1. Chromosom bakteryjny - koliście zamknięta cząsteczka DNA zawierająca zwykle wszystkie geny niezbędne do prawidłowego funkcjonowania komórki.
2. Plazmidy - małe koliste cząsteczki DNA zawierające informacje o cechach przydatnych, ale nie zawsze niezbędnych $np. geny oporności na antybiotyki$.
3. Rybosomy - struktury zbudowane z RNA i białek, uczestniczące w biosyntezie białek.
4. Tylakoidy - struktury zawierające barwniki fotosyntetyczne, występujące w komórkach autotroficznych bakterii fotosyntetyzujących.

Example: Tylakoidy w komórkach sinic pełnią funkcję podobną do chloroplastów w komórkach roślinnych, umożliwiając zachodzenie procesu fotosyntezy.

Strona 5: Struktury Komórkowe

Szczegółowa charakterystyka struktur komórkowych bakterii.

Vocabulary: Rzęski - białkowe struktury umożliwiające ruch komórki.

Definition: Plazmidy to małe, koliste cząsteczki DNA zawierające dodatkowe informacje genetyczne.

Strona 6: Typy Komórek

Budowa komórki zwierzęcej i roślinnej wykazuje znaczące różnice strukturalne.

Highlight: Komórki roślinne posiadają ścianę komórkową z celulozy i chloroplasty, których brak w komórkach zwierzęcych.

Example: Centrosomy występują w komórkach zwierzęcych, ale nie w roślinnych.

Główne struktury komórek eukariotycznych

Budowa komórki eukariotycznej obejmuje organelle otoczone dwiema błonami oraz organelle otoczone jedną błoną.

Highlight: Najważniejsze organelle otoczone dwiema błonami to jądro komórkowe, mitochondria i chloroplasty.

Jądro komórkowe zawiera DNA i jest odpowiedzialne za cechy organizmu oraz procesy dziedziczenia. Występuje w komórkach zwierzęcych, roślinnych i grzybowych, ale nie w prokariotycznych.

Mitochondria są miejscem oddychania tlenowego i syntezy ATP. Znajdują się w komórkach zwierzęcych, roślinnych i grzybowych.

Example: Chloroplasty występują tylko w komórkach roślin i niektórych protistów, gdzie zachodzi fotosynteza.

Wśród organelli otoczonych jedną błoną wyróżniamy:

• Siateczkę śródplazmatyczną szorstką - miejsce syntezy białek
• Siateczkę śródplazmatyczną gładką - miejsce syntezy lipidów
• Aparat Golgiego - modyfikuje i transportuje białka
• Lizosomy - odpowiadają za trawienie wewnątrzkomórkowe
• Peroksysomy - uczestniczą w reakcjach utleniania
• Wakuole - regulują gospodarkę wodną komórki

Vocabulary: Organelle nieotoczone błoną to rybosomy $synteza białek$ i centrosomy $podziały komórkowe$.