Rodzaje komórek i ich budowa

Komórki eukariotyczne (jądrowe) i prokariotyczne (bezjądrowe) mają pewne cechy wspólne oraz różniące je.

Cechy wspólne:

• Oddzielenie od otoczenia błoną komórkową
• Cytoplazma wypełniona cytozolem
• Materiał genetyczny w postaci DNA
• Obecność rybosomów

Definition: Cytozol to wodny, koloidalny roztwór różnych związków, głównie białek.

Cechy różniące:

• Budowa ściany komórkowej
• Kształt DNA
• Obecność systemu błon śródplazmatycznych

Highlight: Komórki prokariotyczne nie posiadają systemu błon śródplazmatycznych, w przeciwieństwie do eukariotycznych.

Komórki bakteryjne, będące przykładem komórek prokariotycznych, mają charakterystyczną budowę:

• Otoczone są ścianą komórkową i błoną zewnętrzną
• Mogą posiadać rzęski umożliwiające ruch
• W cytozolu znajduje się chromosom bakteryjny i plazmidy
• Zawierają rybosomy i tylakoidy (w przypadku bakterii fotosyntetyzujących)

Vocabulary: Plazmidy to małe, koliste cząsteczki DNA zawierające dodatkowe informacje genetyczne.

Komórki prokariotyczne

Budowa komórki bakteryjnej charakteryzuje się następującymi cechami:

1. Rozmiary od 1 do kilku mikrometrów
2. Oddzielone od środowiska błoną komórkową, często z dodatkowymi wpukleniami
3. Większość posiada ścianę komórkową
4. Niektóre mają dodatkową błonę zewnętrzną
5. Mogą posiadać rzęski lub wici umożliwiające ruch

W cytozolu komórek bakteryjnych znajdują się:

1. Chromosom bakteryjny - koliście zamknięta cząsteczka DNA zawierająca większość genów
2. Plazmidy - małe, koliste cząsteczki DNA z dodatkowymi genami
3. Rybosomy - struktury uczestniczące w biosyntezie białek
4. Tylakoidy - struktury zawierające barwniki fotosyntetyczne (w bakteriach fotosyntetyzujących)

Definition: Plazmidy to dodatkowe, małe cząsteczki DNA zawierające geny odpowiedzialne za cechy przydatne, ale nie zawsze niezbędne dla bakterii, np. oporność na antybiotyki.

Highlight: Budowa komórki bakteryjnej jest prostsza niż komórki eukariotycznej, ale zawiera wszystkie niezbędne elementy do samodzielnego funkcjonowania.

Główne struktury komórek eukariotycznych

Budowa komórki eukariotycznej obejmuje organelle otoczone dwiema błonami oraz organelle otoczone jedną błoną.

Highlight: Najważniejsze organelle otoczone dwiema błonami to jądro komórkowe, mitochondria i chloroplasty.

Jądro komórkowe zawiera DNA i jest odpowiedzialne za cechy organizmu oraz procesy dziedziczenia. Występuje w komórkach zwierzęcych, roślinnych i grzybowych, ale nie w prokariotycznych.

Mitochondria są miejscem oddychania tlenowego i syntezy ATP. Znajdują się w komórkach zwierzęcych, roślinnych i grzybowych.

Example: Chloroplasty występują tylko w komórkach roślin i niektórych protistów, gdzie zachodzi fotosynteza.

Wśród organelli otoczonych jedną błoną wyróżniamy:

• Siateczkę śródplazmatyczną szorstką - miejsce syntezy białek
• Siateczkę śródplazmatyczną gładką - miejsce syntezy lipidów
• Aparat Golgiego - modyfikuje i transportuje białka
• Lizosomy - odpowiadają za trawienie wewnątrzkomórkowe
• Peroksysomy - uczestniczą w reakcjach utleniania
• Wakuole - regulują gospodarkę wodną komórki

Vocabulary: Organelle nieotoczone błoną to rybosomy (synteza białek) i centrosomy (podziały komórkowe).