Dziedziczenie płci: cechy sprzężone z płcią
Kariotyp to nic innego jak zestaw wszystkich chromosomów w komórce. U człowieka mamy 46 chromosomów - 22 pary to autosomy (chromosomy niepłciowe), a jedna para to chromosomy płci. Kobiety mają dwa chromosomy X (XX), a mężczyźni mają jeden chromosom X i jeden Y (XY).
Cechy sprzężone z płcią to takie, które są kontrolowane przez geny znajdujące się na chromosomach płci, głównie na chromosomie X. Przykładem takiej cechy jest daltonizm (zaburzenie rozpoznawania kolorów).
Dziedziczenie daltonizmu jest różne u kobiet i mężczyzn. Mężczyźni mają tylko jeden chromosom X, więc jeśli jest on wadliwy Xd, będą chorzy. Kobiety mają dwa chromosomy X, więc mogą być chore XdXd, zdrowe XDXD lub nosicielkami XDXd - wtedy nie chorują, ale mogą przekazać gen daltonizmu potomstwu.
💡 Ciekawostka: Mężczyźni częściej chorują na choroby sprzężone z płcią, ponieważ wystarczy im jeden wadliwy gen na chromosomie X, podczas gdy kobiety muszą mieć wadliwe geny na obu chromosomach X.
Rozwiązując krzyżówki genetyczne dotyczące cech sprzężonych z płcią, używamy oznaczeń takich jak X^D (prawidłowe rozróżnianie barw) i X^d (daltonizm). Na przykład, gdy matka i ojciec są daltonistami XdXd×XdY, wszystkie ich dzieci również będą miały daltonizm - prawdopodobieństwo wynosi 100%.