Ekologia

Alternatywny zapis:

orqanizmu. 7. PRAWO TOLERANCJI EKOLOGICZNEJ SHELFORDA Możliwość butowania organizmów określają, dwie skrajne wartości czynnika ograniczającego : wartość minimalna wartość maksymalno. Wyznaczają one zakres tolerangi ekologicznej organizmów, счий xaure's zmienności czynniko środowisko (no temperatury, pollarmu), w którym organiem może funkyonować. Wartości poniżej minimum i powyżej maksimum danego czynnikio mogo, prowadzić do smiera organizmu. W obrębie zakresu tolerangi można wyróżnić przedział wartości każdego czynnika, który jest najkorzystniejszy (optymalny) dla danego organizmu. oddalają się W miare jak wartosa 0o varto'su optymalnej, organizm prestaje się rozmnażać i rosnąć, o po przekroczeniu granic to le rangi ekologicznej następuje jego śmierć. 8. ZASADA WSPÓŁDZIAŁANIA CZYNNIKOW Minimalne, maksymalne i optymalne wartości dowolnego czynnika nie są, state, lecz mogo, zmieniać się w zależności od zmian, którym podlegają, pozostałe czynnil hi. Oznacza to, że tolerando na dany czynnik może się zmieniać zoleznie od innych czynnikión działających w tym samym czasie. 9. Eurybionty Stenobionty - gatunki 。 wąskim zakresie tolerangi w stosunku do danego czynnika. Nie so, odporne na wahania tego czynnika, co sprawia, xe ich xosięg często jest ograniczony do niewielkich obszarów. światło Pixykłady gatunków w zależności od rodzaju czynnika środowiskowego: ↳ temperatura wilgotność gatunki o szerokim zakresie tolerancji w stosunku do danego czynnika. Najczęściej są to gatunki kosmopolityone, czyli które xo mieszkują Większo, część kuli ziemskiej. zasolenie ● D • gatunki eury termiczne. stenotermiczne • eury potyczne stenofotyczne 0 0 0 and on the walk tudy euryhydry une stenohydryczne eurykoliczne stenohaliczne - Szczur wędrowny niedźwiedź bluszcz pospolity szczawik zajęczy fasolo xwyczajna xawilec gojowy Wegorx europejski souród xielimy polarny Jeden gatunek moxe wykazywać odmienny zakres tolerangi elkologicznej w odniesieniu do różnych czynników środowiska. Oznacza to Nobec jednego czynnika może wykazywać szeroki xalines toleranci [być eurybiontem), a wobec innego czynnika może wykazywać wąski zakres toleranci (być stenobiontem).. ze 10. $ 4 ↑ 4 11. mezolity min Formy ekologiczne roślin N hydrofity rośliny żyjące w wodzie i pobierająue wodę całą powierzchnio, ciała higrofity rośliny żujące W środowisku stale wilgotnum i xwykle xacienionym, niexdolne do przetrwania okresów suszy zależności od dostępności wody 0 ocellule study rośliny przystosowane do Środowiska o umiarkowane wilgotności, zdolne do pixetrwania. krótkotrwałych oureson suszy C kserofitu roślinu stanowisk suchych, odporne na suszę wywołaną nie tylko 'brakiem wody, ale takiže nisha temperatura duzum zapleniem sklerofity rośliny przystosowane do ograniczonel transpirayi Sukulenty rośliny przystosowane do magazynowania wody BIOINDY KATORY (gatunki wskaźnikowe) gatunek wrażliwy na zmiany środowisko, o dobrze znanych wymaganiach ekologicznych, którego obecność lub brak wskazuje no done warunki środowiska. Bioindy hotorami so najczęściej sterobionty. Do gatunków wskaźnikowych nalexia np. porosty nudrewne Shoxenie powietrza flenkami siarki. które so wraxlive no Gatunki wskaźnikowe stosuje się, do bioindykaji, czyli diagnozowania stanu zanieczyszczenia środowisko. Bioindykacia opiera się przede wszystkim no. analizie składy gatunkowego i liczebności organizmów o xhanum okresie tolerangi" wxględem określonych czynnikión środowiska. populacja czasie. grupa osobników należących do tego samego gatunku, występująca na okresionym obszarze iw tym samym W obrębie populaci xai mujących duże obszary wyróżnia się populaye lokalne występujące no mniejszym terenie, których osobniki mogą te sobo, swobodnie krzyżować się. 0 POPULACJA USTABILIZOWANA Udział osobników należących do poszczególnych klas wiekowych jest prawie równy. Liczebno's & populayi będzie się, utrzymywać na stałym poziomie. • liczebność xogę szczenie struktura przestrzenna struktura piciona struktura wiekowa . Struktura wiekowa i struktura płciona. Struktura wiekowg populagi określa się, udział w populoqi róznych grup wiekowych (klas wiekowych). Predstawia się ją₂ N postou piramidy wieku populagi. POPULACJA WYMIERAJĄCA Ho cechy: 0 Poszczególne grupy wiekowe tworzą, osobniki będące w okresie przed rozrodczym rozrodczym Osobniki dojote starzejące się dominuia, nad osobnikami młodociany mi Liczebność populagi będzie moleć - populayi grozi Nymarcie Na użytek bardziej szczegółowej aholizy struktury wiekowej populoyi można też wyróżnić osobniki będące w różnych stadiach. rozwojowych (mp. juja, larwy, poczwarki, osobniki dojrzałe). POPULACJA ROZWIJAJĄ, CA SIĘ Osobniki młodociane dominuis now osobnikami dojrzałymi i starejącymi się. Liczebność populagi będzie rosto. w study liczba osobników Populacja rozwijająca się liczków Populacja ustabilizowana liczba osebników Populacja wymierajaca Struktura piciową populagi określa się liczbę samic i samow należących do poszczególnych klas Przedstawia się ją w postaci piramidy pici populagi. wiekowych. wiek osobnika samice 42% O 50% 50% liczebność 58% samce Zasięg przestrzenny i struktura przestrzenna Zasięd przestrzenny - obszar, który zajmuje populacia lokalna qutunku osobników Struktura przestrzenna specyficzne dia gatunku rozmieszczenie na danym obszare page tato study Typy rozmieszczenia organizmów rozmieszczenie równomierne Osobniki są rozmieszczone w jednakowej odległosu od siebie, co najczęściej jest związane z działalnością, człowieka. W nature. ten typ rozmieszczenia jest charakterystyczny dla gatunków wydzielających do środowisko substance allelopatyczne, a także dla gatunków terytorialnych. rozmieszczenie losowe Osobniki są rozmieszizone w sposób przypadkowy, a odległość między nimi So, jednakowe, Ten typ jest charakterystyczny głównie nie dla 0 C 60 C 6 0 rozmieszczenia gatunków żyjących bezkręgowców bytujących i jednorodnym środowisku is glebie i ściótce, roślin, których nasiona rozsiewane przez wiatr, a także dio pasożytów. SO₂ rozmieszczenie skupiskone 000 -00 00 osobniki skupiają się tylko w pewnych rejonoch xajmowanego obszaru. Ten typ rozmieszczenie jest charakterystyczny dio roślin rozmno zających się wegetatywnie lub takich, których rozsiewane w grupach, Cechuje on też zwierzęta żyjące w grupach rodzinnych, stadne ssaki kopytné, ryby żyjące w Tawicach oraz gatunki społeczne, nosiona so копниrencja wewnetirqatunkowa Konkurencia to oddziaływanie, w którym osobniki tego samego gatunku lub różnych gatunków korzystoją, z tych samych 2o.sobów środowisko, czyli ich nisze ekologiczne w pewnym interakya przynosso, co stopniu sie роктунаја, yest to straty obu organizmom. Rośliny konkurują, np. o światło, wode i sole mineralne, Xwie meta Q 0 pokarm czy miejsce do roxrodu. ↑ - U Xwiemat konkurencja wewnątrzgatunkowa prowadzi do. 4 samoregulaci - wrox xe wxrostem liczebności osobników populayi rośnie śmiertelność, a maleje rozrodczość W ↳ terytorializmu podział obszaru zajętego pixex populage no terytoria pojedynczych osobnikión lub ich grup hierarchii społecznej - podziału społeczności no podgrupy, ustalone xoxwyczaj w wyniku bezpośredniej полкі 1. M roślin konkurencja wewno, tre gatunkowa prowadzi do samoprzerzedzenia ging Co osobników. by a study w wyniku konkurenci słabsze osobniki xwiększa dostęp do zasobów dla pozostałych 1 zależności międzygatunkowe Typy oddziaływan między organizmami antagonistyczne przynoszą straty przynajmniej jedněmu organizmow konkurenya roślinożerność drapieżnictwo pasożytnictwo nieantagonistyczne przynosza, hory'ść przynajmniej jednemu organizmowi mutualizm obligatorying (symbioxo.) mutualixm fakultatywny (protokooperaya) komensalixm 2. KONKURENCJA MIĘDZY GATUNKOWA Zachodzi pomiędzy osobnikami należącymi do różnych gatunków. Przyczyny i źródła so, podobne do konkurenci Prowadzi do: 4. anay sa amibian wewnatragatunkowej. 4 ograniczenia niszy ekologicznej jednego × konkurentów (zmiana pokarmu, dostępu do światła, miejsca schronienia lub rozrodu) ↳ wałkowitego wyparcia konkurenta z zajmowanego miejsca Wyparcie jednej, L konkurujących populagi polega na tym, ze jej liczebność zaczyna spadać, aż wreszcie populya zostaje wyeliminowano x danego terenu. 3. Allelopatia ujemna Wyparcie populagi x miszy ekologicznej nie następuje jednok W wyniku bezpośredniego ataku lub wydzielania toksycznych Substangi. Zwycięstwo odnosza, te osobniki, ktore efektywniej wykorzystują, 20.soby pokarmowe i szybciej się rozmnotają... Zasada konkurencyjnego wypierania Dwa gatunki konkurujące 6 te same zasoby nie współwystępujo, ma danym terenie. To zjawisko polegające na wydzielaniu przez rośliny. do środowisha substangi hamujących wzrost i rozwoj innych osobników tego samego gatunku lub różnych gatunków, zwanych substancjami allelopatycznymi. Przykładem substanqi allelopatycznej jest wydzielana pixek czosnek allicyna, która hamuje rozwój bakteri i grzybów, oraz wydzielany przez grzyby x rodzaju. Penicilium antybiotyk, który namuje roxwój bakterii. ROŚLINOZERNOŚĆ Jest to interaliya, w której jeden organizm (roślinożerco). odnosi korzyści, a drugi (roślina) ponosi straty. Roślinoxercy Xwykle zjadają tylko niektóre części roślin, ale uszkodzone osobnili mogo, xainąć np. jeżeli przegrają konkurence 0 20.5oby srodowiska czy zostaną, zoatokowane promex pasozyty. Do huniszczenia populayi roślin dochodzi w czasie masowych pojawów roślinożerców. anatomiczne ↳ostre siekacze, które stale rosno, ↳y szerokie zęby tronome 17 czterokomorowy żołądek i wydłużone jelito cienkie ↳xycie w symbiozie = bakteriami i protistami zwierzęcymi, które umożliwiajo, trawienie celulozy mechaniczna kolce i cernie 5. Przystosowania roślinożerców do zjadania roślin G. obrona aktyking Mechanizmy obronne roślin. chemiczna wytwarzanie substangi trujących, odstraszają, which zapachem lub pogarszaga, wych пологи smakone рокатти Strategie polowań drapiexników: ↳ pościg 4 obezwładnienie ofiary 17 ритарні 4 atan x DRAPIEŻNICTWO Jest to interakya polegająw na tym, że jeden organizm (drapieżnik odnosi korzyści, a drugi (ofiara) ponosi straty. Drapieżniki atakują₂, zabijają i zjadają swoje ofiary. Strategie obronne ofiar Ly uderzha zdolność odróżniania roślin jadalnych od roślin trujących Ly przystosowanie cyklu zyciowego do okresu występowania w roślinie szhodliwych związków behawioralne ukrycia ↳obrona mechaniczna. ↳obrona chemiczna L pasozyty xewnetizne pasożyty wewnetrzne obrona bierno ↓ Mpodobniarie sie do otoczenia lub do gatunków unikanych przez rosuinoxercón kolce muszle pancerze, substange toksyczne 4 mimetyxm - przyjmowanie kształtów wo barw otoczenia mimikra - upodabnianie się do groźnych zwierząt autotomia 'Odrzucenie przez zwierzę części ciała 4 study PASOŻYTNICTWO Jest to interakya, W której jeden organizm (pasożyt) zyće i odżywić się kosztem drugiego organizmu (xywiciela). Podział pasożytów ↓ pasoxyty obligatoryjne pasoxyty fakultatywne pasożyty legowe pasożyty społeczne 0 O B ㄣ Przystosowania morfologiczne: kształt ciała który stanowi przystosowanie do zamieszkiwanego środowiska np. wydłużona strobila (tasiemce), boczne spłaszczen zenie / pchły) Przystosowania pasożytów do pasożytnictwa ↳ naro, dy czepne, które umożliwioją przymocowanie się do żywicielo. np. przyssawki i haczyki (tasiemce) lub speyolne odnóża (wszy) Przystosowania anatomiczno - fizjologiczne: Oceaudy ↳ brak układu pokarmowego u pasożytów wchłaniających strawione substancje pokormowe cało, powiemchnia, ciała (np. tasiemce) ↳ Jozony cykl roxwojowy, który wymaga obecności wielu pozwala no Xhaczne zwiększenie zasięgu występowania pasożyta zywicieli .co جا ↳ zdolność do oddychania na drodze fermentayi (np. nicienie, przywry, tasiemce) to umożliwia pasoxytowanie w jamach ciała żywiciela zwielokrotnie nie marxadów rozrodczuch (np. tosiem ce, nicienie) dzięki czemu jest wytwarza no więlisza liczba jaj Mechanizmy obronne żywicieli mechanizmy morfologiczne rosliny: wytworenie grubych ścian komórkowych i thonek okrywających" : zwierzęta wytworenie włosów, piór mechanixing fizjologiczne nekroza, czyli lokalne obumieranie zainfekowanych komórek roślin Tusek silno odpowiedź immunologiczna vintadu odpornościowego Xwienet W rakyi na wniknięcie pasożyto mechanizmy chemiczne wytwarzanie substancji chemicznych przez nielitóre rosliny mechanizmy behawioralne odróżnianie własnych joj od jaj pasożyła lęgowego 17. Mutualizm Zależność siebie uzależnione 9. obligatoryjny przynosząca korzyści obu organizmom, utóre i nie mogą, prowadzić pozostawać W stałym kontolicie. router trwały.. samodzielnego xycia, muszą, więc Zależność ta mo' Korenie roślin motylkowatych i bakterie x rodzaju Rhizobium wiazque arot atmosferyczny" Korzenie drew i grzyby, głównie z grupy podstawczaków (mikoryza) Strzephi grzybów (workowców lub podstawczaków) i komórki int sinic tworque porosty. zielenic 8. Mutualizm fakultatywny. cele care le esigen Study 4 przynosi korey'ści obu orqanizmom L jest niekonieczna do przezycia występować okresowo 4 moxe by rośliny oraz xwierzęta zapylające kwiaty Komensolixm od Zależność obejmująca sytuacje, w których jeden organizm odnosi korzyści, a drugi nic nie zyskwie, ale też me ponosi xodnych strat ↳y mośling epifityczne i drzewa 4 Ny udostępniajuce resztki pożywienia hienom czy sępom