Geny Dominujące i Recesywne: Proste Przykłady

Biologia

8/1

Notatka

• Genetyka to nauka badająca dziedziczenie cech i zmienność organizmów.
• Geny dominujące i recesywne determinują ekspresję cech w fenotypie organizmu.
• Pierwsze prawo Mendla mówi o czystości gamet, a drugie o niezależnym dziedziczeniu cech.
• DNA zawiera informację genetyczną, a RNA pełni różne funkcje w ekspresji genów.
• Krzyżówki genetyczne pozwalają przewidzieć prawdopodobieństwo wystąpienia cech u potomstwa.

27.07.2022

611

Podstawy genetyki i dziedziczenia cech

Genetyka to fascynująca dziedzina biologii zajmująca się badaniem dziedziczenia cech i zmienności organizmów. W tej lekcji poznamy kluczowe pojęcia z zakresu genetyki oraz prawa rządzące przekazywaniem informacji genetycznej.

Cechy dominujące i recesywne odgrywają kluczową rolę w ekspresji genów. Cecha dominująca zawsze ujawnia się w fenotypie, natomiast cecha recesywna ujawnia się tylko u homozygot recesywnych. Allele to alternatywne formy tego samego genu, które mogą być dominujące (oznaczane dużą literą, np. A) lub recesywne (oznaczane małą literą, np. a).

Genotyp to zestaw wszystkich genów organizmu, podczas gdy fenotyp to zespół obserwowalnych cech. Rozróżniamy homozygoty dominujące (AA), homozygoty recesywne (aa) i heterozygoty (Aa).

Gregor Mendel sformułował fundamentalne prawa dziedziczenia. Pierwsze prawo Mendla, znane jako prawo czystości gamet, stwierdza, że każda gameta zawiera tylko jeden allel danego genu. Drugie prawo Mendla mówi o niezależnym dziedziczeniu cech.

DNA (kwas deoksyrybonukleinowy) jest nośnikiem informacji genetycznej. Składa się z nukleotydów zawierających cukier (deoksyrybozę), resztę kwasu fosforowego i jedną z czterech zasad azotowych DNA: adeninę, cytozynę, tyminę lub guaninę. DNA ma strukturę podwójnej helisy.

RNA (kwas rybonukleinowy) różni się od DNA m.in. obecnością uracylu zamiast tyminy i cukru rybozy. Wyróżniamy trzy główne rodzaje RNA: mRNA (informacyjny), tRNA (transportujący) i rRNA (rybosomalny).

Krzyżówki genetyczne pozwalają przewidzieć prawdopodobieństwo wystąpienia określonych cech u potomstwa. Przykładem może być dziedziczenie grup krwi.

Definicja: Gen to odcinek DNA zawierający informacje o jednej cesze.

Przykład: Krzyżówka genetyczna dla grup krwi: Jeśli ojciec ma grupę krwi AB, a matka A (homozygota), to 50% dzieci będzie miało grupę A, a 50% grupę AB.

Zrozumienie podstaw genetyki jest kluczowe dla dalszego zgłębiania biologii molekularnej i medycyny. Wiedza ta pozwala nam lepiej zrozumieć mechanizmy dziedziczenia i zmienności organizmów.