Dziedziczenie i allele

Dziedziczenie to proces przekazywania cech genetycznych z pokolenia na pokolenie. Gen jest jednostką dziedziczności, zajmującą określone miejsce w chromosomie i warunkującą występowanie różnych cech organizmu.

Definition: Gen - liniowy zapis sekwencji DNA niezbędny do wytworzenia funkcjonalnej jednostki RNA.

Allele są to formy tego samego genu zajmujące to samo miejsce w chromosomach homologicznych. Każdy allel to gen, ale nie każdy gen to allel.

Vocabulary: Allel dominujący - wariant genu, który ujawnia się w heterozygocie i maskuje działanie allelu recesywnego.

Vocabulary: Allel recesywny - wariant genu, który ulega ekspresji tylko w przypadku nieobecności alleli dominujących.

Homozygota ma dwa jednakowe allele wpływające na daną cechę. Może być dominująca lub recesywna.

Heterozygota ma dwa różne allele wpływające na daną cechę.

Example: Allele dominujące i recesywne przykłady: Allel dominujący dla brązowych oczu (B) i allel recesywny dla niebieskich oczu (b). Genotyp BB lub Bb da brązowe oczy, a genotyp bb da niebieskie oczy.

Genotyp to kompletny zespół genów danego organizmu, warunkujący dziedziczenie jego cech. Fenotyp to wygląd organizmu, czyli zespół cech morfologicznych i fizjologicznych, które się ujawniają.

Zespół Downa i czynniki mutagenne

Zespół Downa to przykład mutacji chromosomowej, spowodowanej nadmiarem materiału genetycznego pod postacią dodatkowego chromosomu pary 21.

Definition: Zespół Downa - zaburzenie genetyczne charakteryzujące się obecnością dodatkowego chromosomu 21, prowadzące do charakterystycznych cech fizycznych i niepełnosprawności intelektualnej.

Skutki zespołu Downa obejmują:

• Charakterystyczny wygląd: niski wzrost, krótka szyja, powiększony język, opuszczone kąciki ust i gruby fałd skóry na powiekach
• Nieprawidłowości w budowie serca i narządów wewnętrznych
• Niepełnosprawność intelektualna

Czynniki mutagenne, które mogą powodować mutacje, to:

• Substancje syntetyczne
• Niektóre związki chemiczne zawarte w dymie tytoniowym
• Promieniowanie UV
• Promieniowanie X
• Toksyny grzybów pleśniowych
• Niektóre wirusy (np. HPV)
• Niektóre konserwanty i barwniki

Highlight: Znajomość czynników mutagennych jest kluczowa dla zrozumienia zmienności genetycznej i jej wpływu na ewolucję oraz zdrowie organizmów.

Zrozumienie podstaw genetyki, w tym mechanizmów dziedziczenia, mutacji i chorób genetycznych, jest niezbędne dla rozwoju medycyny, biotechnologii i innych dziedzin nauki. Genetyka biologia - klasa 8 stanowi fundament dla dalszej edukacji w zakresie nauk przyrodniczych i medycznych.