Podstawy genetyki klasycznej
Genetyka opiera się na kilku kluczowych pojęciach. Genotyp to zapis wszystkich genów organizmu, natomiast fenotyp to zespół cech widocznych. Cechy te są określane przez allele - różne wersje tego samego genu, które mogą być dominujące lub recesywne.
Organizmy dzielimy na homozygoty (posiadające dwa identyczne allele danego genu) oraz heterozygoty (mające dwa różne allele). Kompletny zestaw chromosomów organizmu to kariotyp - u człowieka składa się z 22 par autosomów i pary chromosomów płci.
Gregor Mendel sformułował dwa fundamentalne prawa genetyki. Pierwsze prawo Mendla (prawo czystości gamet) mówi, że w każdej gamecie znajduje się tylko jeden allel danego genu. Drugie prawo Mendla oznacza, że cechy są dziedziczone niezależnie od siebie.
💡 Ciekawostka: Cechy mogą być dziedziczone na wiele sposobów - przez dominację pełną, niepełną, kodominację czy allele wielokrotne. Czasem w wykształceniu jednej cechy uczestniczy kilka genów!
W dziedziczeniu ważną rolę odgrywa położenie genów. Geny znajdujące się na różnych chromosomach dziedziczą się niezależnie. Natomiast geny sprzężone (na tym samym chromosomie) zwykle dziedziczą się razem, chyba że zostaną rozdzielone podczas crossing-over.
Zmienność organizmów to występowanie różnic między osobnikami tego samego gatunku. Zmienność środowiskowa (niedziedziczna) wynika z wpływu środowiska na ten sam genotyp. Zmienność genetyczna (dziedziczna) wiąże się z różnicami w materiale genetycznym.