DNA, RNA i struktura genów
DNA i RNA to kwasy nukleinowe zbudowane z nukleotydów połączonych wiązaniami fosfodiestrowymi. Każdy nukleotyd składa się z reszty fosforanowej, cukru pięciowęglowego i zasady azotowej.
Gen to jednostka dziedziczenia oraz fragment DNA zawierający informację o budowie białka lub cząsteczki RNA. W organizmach eukariotycznych geny mają strukturę nieciągłą - zawierają eksony (sekwencje kodujące) i introny (sekwencje niekodujące).
Materiał genetyczny w komórce jest zorganizowany w formie chromatyny - połączenia DNA z białkami histonowymi. Podczas podziałów komórkowych chromatyna kondensuje się, tworząc chromosomy zbudowane z dwóch chromatyd połączonych centromerem. Całość informacji genetycznej organizmu nazywamy genomem.
💡 Ciekawostka: DNA i RNA różnią się znacząco! DNA ma strukturę podwójnej helisy, zawiera deoksyrybozę i tyminę, podczas gdy RNA jest pojedynczą nicią, zawiera rybozę i uracyl zamiast tyminy.
Przed podziałem komórkowym zachodzi replikacja DNA - proces prowadzący do powstania dwóch identycznych cząsteczek DNA. Kluczową rolę odgrywa w nim enzym polimeraza DNA, który syntetyzuje nowe nici na podstawie nici matrycowej.
Ekspresja genu to proces odczytywania informacji genetycznej i tworzenia na jej podstawie białka lub RNA. Pierwszym etapem jest transkrypcja - przepisywanie informacji z DNA na RNA w jądrze komórkowym. Powstaje wtedy cząsteczka pre-mRNA, która następnie przechodzi modyfikacje potranskrypcyjne polegające m.in. na wycięciu intronów i połączeniu eksonów.