Podstawy homeostazy
Homeostaza to zdolność organizmu do utrzymywania względnie stałych warunków wewnętrznych pomimo zmian w środowisku zewnętrznym. Parametry takie jak temperatura ciała 35,5−37°C, stężenie glukozy we krwi 70−140mg/cm3 czy pH krwi (7,35-7,45) są utrzymywane w określonych zakresach.
Mówimy o równowadze dynamicznej, bo wartości tych parametrów mogą nieznacznie się wahać - organizm nie jest w stanie utrzymać dokładnie jednej wartości. Inne ważne parametry to ciśnienie krwi optymalnie120/80mmHg, uwodnienie, stężenie jonów oraz gazów oddechowych.
Mechanizm homeostatyczny składa się z trzech elementów: receptora (wykrywa zmianę), ośrodka kontroli (uruchamia regulację) i efektora (wykonuje działania dostosowawcze). Dzięki współpracy tych elementów organizm może szybko reagować na zaburzenia równowagi.
💡 Ciekawostka: Gdyby nie homeostaza, nawet niewielkie zmiany w środowisku zewnętrznym mogłyby zagrażać naszemu życiu. Dzięki niej możemy przetrwać w różnych warunkach!
Termoregulacja to jeden z najważniejszych mechanizmów homeostatycznych. Organizmy dzielimy na stałocieplne i zmiennocieplne (ze względu na zdolność utrzymania stałej temperatury) oraz na endotermiczne (uzyskujące ciepło z metabolizmu) i ektotermiczne (pobierające ciepło z otoczenia).
Niektóre zwierzęta wykształciły specjalne mechanizmy przetrwania w niekorzystnych warunkach, takie jak hibernacja (obniżenie metabolizmu podczas zimy) oraz estywacja (podobny stan, ale występujący latem).