I prawo Mendla - Podstawy genetyki
Genetyka operuje kilkoma kluczowymi pojęciami. Gen to odcinek DNA zawierający informację o budowie białka lub RNA. Twój genotyp to kompletny zestaw genów lub zapis alleli pojedynczego genu, podczas gdy fenotyp to widoczne cechy, na które wpływa również środowisko.
Allele to różne warianty tego samego genu, które decydują o różnych postaciach tej samej cechy. Mogą być dominujące (widoczne nawet przy jednej kopii) lub recesywne (widoczne tylko gdy występują dwie kopie). Przykładowo włosy kręcone są dominujące nad prostymi, a grupa krwi Rh+ dominuje nad Rh-.
💡 Ciekawostka: Spróbuj sprawdzić swoje cechy dominujące! Potrafisz zwijać język w trąbkę? To cecha dominująca, podobnie jak krzyżowanie rąk z lewą ręką na wierzchu.
Gregor Mendel, nazywany "ojcem genetyki", odkrył prawo czystości gamet. Prawo to mówi, że każda gameta (komórka rozrodcza) zawiera tylko jeden allel z każdej pary alleli. Gamety są haploidalne (mają pojedynczy zestaw chromosomów), a po zapłodnieniu tworzą zygotę, która jest diploidalna (ma podwójny zestaw chromosomów).
W klasycznych badaniach Mendla krzyżowano rośliny będące homozygotami (AA × aa), uzyskując pokolenie F₁ składające się wyłącznie z heterozygot dominujących (Aa). Po samozapyleniu tych heterozygot, w pokoleniu F₂ stosunek fenotypów wynosił 3:1, a genotypów 1:2:1 (AA:Aa:aa). Aby sprawdzić, czy osobnik o cechach dominujących jest homozygotą czy heterozygotą, przeprowadza się krzyżówkę testową z homozygotą recesywną AA/Aa×aa.