Kod genetyczny i jego właściwości
Kod genetyczny to sposób zapisu informacji o budowie białek w sekwencji DNA lub mRNA. Podstawową jednostką tego kodu jest kodon - sekwencja trzech nukleotydów, która koduje konkretny aminokwas w białku.
Kod genetyczny charakteryzuje się kilkoma ważnymi właściwościami. Jest trójkowy (każdy kodon składa się z trzech nukleotydów), jednoznaczny (dany kodon koduje tylko jeden aminokwas) oraz zdegenerowany (niektóre aminokwasy mogą być kodowane przez więcej niż jeden kodon). Dodatkowo jest bezprzecinkowy (odczytywanie odbywa się bez przerw), niezachodzący (każdy nukleotyd należy tylko do jednego kodonu) i uniwersalny (działa tak samo u większości organizmów).
Odczytywanie informacji genetycznej przebiega dwuetapowo. Najpierw informacja z DNA jest przepisywana na mRNA (proces transkrypcji), a następnie na podstawie mRNA syntetyzowane jest białko (translacja). Proces rozpoczyna kodon start (AUG), który koduje metioninę, a kończy jeden z kodonów stop: UAA, UAG lub UGA.
💡 Ciekawostka: Zapamiętaj, że podczas transkrypcji nić matrycowa DNA jest odczytywana, ale to nić kodująca DNA ma sekwencję (z T zamiast U) odpowiadającą powstającemu mRNA!
Korzystając z tabeli kodu genetycznego, możesz samodzielnie odczytać sekwencję aminokwasów na podstawie sekwencji nukleotydów. Na przykład sekwencja AUG CCG GGC AUC UUU ACG UAA koduje białko złożone z aminokwasów: metionina-prolina-glicyna-izoleucyna-fenyloalanina-treonina.