Faza G1 cyklu komórkowego

Faza G1 to pierwszy etap interfazy, nazwany od angielskiego słowa GROW $rosnąć$. W tej fazie:

1. Komórka samodzielnie rośnie
2. Następuje wzrost rozmiarów i zawartości komórki
3. Komórka przygotowuje się do kolejnej fazy

Vocabulary: Tubulina - białko strukturalne, z którego zbudowane są mikrotubule, ważne elementy cytoszkieletu komórki.

Podczas fazy G1 zachodzą następujące procesy:

• Synteza fosfolipidów błonowych
• Biosynteza białek strukturalnych komórki
• Synteza białek, w tym tubuliny

W fazie G1 występuje punkt kontrolny, który sprawdza:

• Czy komórka rośnie wystarczająco dobrze?
• Czy komórka ma zasoby potrzebne do przejścia do następnej fazy?
• Czy DNA komórki jest zdrowe i nieuszkodzone?

Highlight: Komórka niespełniająca wymagań punktu kontrolnego nie może przejść do kolejnej fazy cyklu.

Faza S cyklu komórkowego

Faza S $od słowa SYNTEZA$ to kluczowy etap, w którym:

1. Następuje replikacja DNA - podwojenie materiału genetycznego jądra komórki
2. Zachodzi synteza histonów
3. Pod koniec fazy następuje replikacja centrioli

Definition: Histony to białka, wokół których owija się DNA, tworząc strukturę chromatyny.

Nowo powstałe cząsteczki DNA łączą się z wytworzonymi białkami histonowymi. W fazie S występuje kolejny punkt kontrolny, który sprawdza, czy replikacja DNA została zakończona.

Faza G2 cyklu komórkowego

Faza G2, podobnie jak G1, pochodzi od słowa GROW $rosnąć$. W tej fazie:

1. Komórka rośnie jeszcze trochę w przygotowaniu do mitozy
2. Następuje nasilenie syntezy białek bez udziału histonów
3. Zachodzi podział organelli półautonomicznych $mitochondriów i plastydów$
4. Synteza białek wrzeciona kariokinetycznego $podziałowego$
5. Synteza tubuliny

Highlight: Faza G2 jest ostatnim etapem przygotowawczym przed podziałem komórki.

W fazie G2 występuje punkt kontrolny sprawdzający:

• Czy DNA jest zdrowe, poprawne i nieuszkodzone?
• Czy replikacja DNA została ukończona i przebiegła poprawnie?
• Czy komórka rośnie wystarczająco dobrze i ma zasoby potrzebne do kontynuacji cyklu?

Faza G0 cyklu komórkowego

Faza G0 to opcjonalna faza spoczynkowa, nazywana "wyjściem z cyklu".

Definition: Faza G0 to stan, w którym komórka nie przygotowuje się do podziału, ale może się różnicować w komórkę określonego typu.

Komórki w fazie G0 mogą wrócić do cyklu, np. w wyniku działania hormonów.

Faza M cyklu komórkowego

Faza M to proces obejmujący mitozę $podział jądra komórkowego$ i cytokinezę $podział cytoplazmy$. Nazwa pochodzi od słowa Mitoza lub Mejoza.

Mitoza to podział jądra komórkowego na dwie identyczne genetycznie komórki potomne $kariokineza$. Składa się z czterech głównych etapów:

1. Profaza $od "pierwsza/początek"$ Chromosomy kondensują się i stają się widoczne Każdy chromosom zbudowany jest z dwóch chromatyd Zanikają jąderko i otoczka jądrowa Powstaje wrzeciono podziałowe zbudowane z mikrotubul

Vocabulary: Centromer - miejsce na chromosomie, do którego przyczepiają się włókna wrzeciona podziałowego.

2. Metafaza $od ang. MIDDLE - środek$ Chromosomy są maksymalnie skondensowane Ustawiają się w płaszczyźnie równikowej komórki, tworząc płytkę metafazową Brak jądra komórkowego
3. Anafaza $od ang. AWAY - daleko, oddalać się$ Następuje podział centromerów Chromosomy rozdzielają się na dwie chromatydy $teraz nazywane chromosomami potomnymi$ Chromosomy potomne oddalają się do przeciwległych biegunów komórki
4. Telofaza $od ang. TWO - dwa$ Chromosomy potomne ulegają dekondensacji Tworzą się otoczki jądrowe i jąderka Zanika wrzeciono podziałowe Na przeciwległych biegunach komórki tworzą się dwa jądra potomne

Highlight: Mitoza zapewnia równy podział materiału genetycznego między komórki potomne.

Cytokineza

Cytokineza to podział cytoplazmy i organelli pomiędzy dwie nowo powstałe komórki.

• W komórkach zwierzęcych proces ten zaczyna się już w anafazie
• W komórkach roślinnych cytokineza rozpoczyna się w telofazie

Example: W komórkach zwierzęcych cytokineza zachodzi dzięki pierścieniowi kurczliwemu, natomiast w komórkach roślinnych tworzy się specjalna struktura zwana wrzecionem cytokinetycznym.

Cytokineza kończy proces podziału komórki, prowadząc do powstania dwóch odrębnych komórek potomnych.

Highlight: Prawidłowy przebieg cyklu komórkowego, w tym mitozy i cytokinezy, jest kluczowy dla wzrostu i rozwoju organizmów oraz utrzymania homeostazy tkanek.

Strona 6: Telofaza i Cytokineza

Telofaza stanowi końcowy etap mitozy, podczas którego formują się jądra komórek potomnych.

Definition: Cytokineza to proces podziału cytoplazmy prowadzący do powstania dwóch odrębnych komórek potomnych.

Highlight: Różnice w cytokinezie:

• W komórkach zwierzęcych występuje pierścień kurczliwy
• W komórkach roślinnych tworzy się wrzeciono cytokinetyczne

Cykl komórkowy i jego fazy

Cykl komórkowy to sekwencja zdarzeń prowadzących do wzrostu i podziału komórki. Składa się z dwóch głównych etapów: interfazy i fazy M. Interfaza to okres przygotowawczy, podczas którego komórka rośnie i przygotowuje się do podziału. Faza M obejmuje mitozę $podział jądra$ i cytokinezę $podział cytoplazmy$.

Definicja: Cykl komórkowy to proces, w którym komórka rośnie, przygotowuje się do podziału, dzieli się na dwie komórki potomne, a ostatecznie umiera.

Interfaza dzieli się na mniejsze fazy:

1. Faza G1 $od ang. GROW - rosnąć$
2. Faza S $synteza DNA$
3. Faza G2 $druga faza wzrostu$

Highlight: Interfaza jest kluczowym etapem przygotowującym komórkę do podziału, podczas którego zachodzą procesy wzrostu, replikacji DNA i syntezy białek.