Zasady azotowe i struktura nukleotydów

Zasady azotowe to kluczowe komponenty nukleotydów, dzielące się na dwie główne grupy:

1. Jednopierścieniowe pirymidyny: cytozyna, tymina (w DNA) i uracyl (w RNA)
2. Dwupierścieniowe puryny: adenina i guanina

Definition: Zasady azotowe - organiczne związki heterocykliczne zawierające azot, stanowiące podstawę kodowania informacji genetycznej.

Nukleotydy można również klasyfikować w zależności od liczby reszt fosforanowych:

• Monofosforany (1 reszta fosforanowa)
• Difosforany (2 reszty fosforanowe)
• Trifosforany (3 reszty fosforanowe)

Example: ATP (adenozynotrifosforan) → ADP (adenozynodwufosforan) → AMP (adenozynomonofosforan)

Zasada komplementarności określa specyficzne parowanie zasad w DNA i RNA:

• Adenina (A) łączy się z Tyminą (T) w DNA lub Uracylem (U) w RNA poprzez dwa wiązania wodorowe
• Guanina (G) łączy się z Cytozyną (C) poprzez trzy wiązania wodorowe

Highlight: Zasada komplementarności jest kluczowa dla replikacji DNA i transkrypcji RNA.

Dinukleotydy to specjalne struktury zbudowane z dwóch połączonych nukleotydów, pełniące ważne funkcje w metabolizmie komórkowym:

• Zawierają elementy budulcowe pochodne witamin z grupy B
• Działają jako przenośniki elektronów w procesach metabolicznych
• Przykłady: NAD+, NADP+, FAD

Kwasy nukleinowe: DNA i RNA

Kwasy nukleinowe, czyli DNA (kwas deoksyrybonukleinowy) i RNA (kwas rybonukleinowy), są kluczowymi biomolekułami odpowiedzialnymi za przechowywanie i przekazywanie informacji genetycznej.

DNA - kwas deoksyrybonukleinowy:

• Zbudowany z czterech rodzajów nukleotydów zawierających deoksyrybozę
• Zasady występujące w DNA: guanina, adenina, cytozyna, tymina
• Struktura podwójnej helisy - dwa łańcuchy połączone wiązaniami wodorowymi

Highlight: DNA pełni rolę materiału genetycznego, zawierając informacje o syntezie białek i RNA.

Funkcje DNA:

• Przechowywanie informacji genetycznej
• Przekazywanie cech dziedzicznych
• Matryca do syntezy RNA w procesie transkrypcji

Definition: Replikacja DNA - proces powielania DNA, zachodzący przed każdym podziałem komórki.

RNA - kwas rybonukleinowy:

• Zbudowany z czterech rodzajów nukleotydów zawierających rybozę
• Zasady występujące w RNA: guanina, adenina, cytozyna, uracyl
• Struktura jednoniciowa

Rodzaje RNA:

1. mRNA (informacyjny RNA) - przenosi informację genetyczną
2. rRNA (rybosomowy RNA) - buduje rybosomy
3. tRNA (transportujący RNA) - transportuje aminokwasy

Example: mRNA przenosi informację genetyczną z DNA do rybosomów, gdzie zachodzi synteza białek.

Budowa RNA różni się od DNA obecnością rybozy zamiast deoksyrybozy oraz uracylu zamiast tyminy. Ta różnica w budowie DNA i RNA ma kluczowe znaczenie dla ich funkcji w komórce.