Odruchy i ich rodzaje

Odruch to szybka, automatyczna reakcja organizmu na bodziec. Łuk odruchowy składa się z receptora, drogi nerwowej dośrodkowej, ośrodka nerwowego, drogi nerwowej odśrodkowej i efektora. Odruchy dzielimy na monosynaptyczne (z jedną synapsą) i polisynaptyczne (z co najmniej dwiema synapsami).

Odruchy bezwarunkowe są wrodzone, dziedziczone i niezależne od woli. Powstają przy zaangażowaniu ośrodków rdzenia kręgowego i podkorowych. Przykłady to odruch ssania, odruchy obronne czy odruch kolanowy.

Odruchy warunkowe są nabyte i niedziedziczne. Wykształcają się w wyniku indywidualnego doświadczenia, a kluczową rolę odgrywa kora mózgowa. Przykładem jest odruch wydzielania śliny na widok pokarmu. Pionierem badań nad odruchami warunkowymi był Iwan Pawłow.

Odruchy warunkowe dzielą się na klasyczne (pawłowskie) i instrumentalne. Te drugie są wynikiem bardziej złożonego procesu uczenia się, związanego z motywacją.

Highlight: Odruchy bezwarunkowe stanowią podstawową ochronę przed zagrożeniami, podczas gdy odruchy warunkowe pozwalają na adaptację do zmieniającego się środowiska.

Przykład: Odruch instrumentalny to np. podawanie łapy przez psa w odpowiedzi na ruch ręki, wzmacniane przez nagrodę w postaci smakołyku.