Obwodowy układ nerwowy - budowa i funkcje
Obwodowy układ nerwowy przenosi informacje między ośrodkowym układem nerwowym a narządami i tkankami organizmu. Jest odpowiedzialny za wykonywanie reakcji odruchowych i utrzymanie stałej łączności między mózgiem a resztą ciała.
Podstawowym elementem obwodowego układu nerwowego są nerwy - pęczki włókien nerwowych otoczone tkanką łączną. Budowa nerwu jest złożona i obejmuje osłonkę mielinową (zabezpieczającą przed zakłóceniami w przesyłaniu informacji), śródnerwie (otaczające pojedyncze włókna), onerwie (otaczające pęczki włókien), przynerwie (stabilizujące włókna) oraz nanerwie (otaczające cały nerw).
Ze względu na kierunek przewodzenia impulsów nerwy dzielimy na: czuciowe (od receptorów do OUN), ruchowe (od OUN do narządów wykonawczych) i mieszane (zawierające oba rodzaje włókien). W obwodowym układzie nerwowym wyróżniamy 12 par nerwów czaszkowych (unerwiających głównie głowę) oraz 31 par nerwów rdzeniowych (wychodzących z rdzenia kręgowego).
Ciekawostka! Zakończenia niektórych nerwów obwodowych pełnią funkcję receptorową - odbierając bodźce zarówno ze środowiska zewnętrznego, jak i wewnętrznego organizmu. To dzięki nim czujesz dotyk, temperaturę czy ból!
Ważnym elementem obwodowego układu nerwowego są również zwoje nerwowe - skupiska ciał komórek nerwowych znajdujące się poza ośrodkowym układem nerwowym. Kontrolują one czynności narządów wewnętrznych.
Odruch to fizjologiczna, szybka i automatyczna reakcja organizmu na bodziec. Droga, którą przebywa pobudzenie od receptora do efektora, nazywana jest łukiem odruchowym i składa się z pięciu elementów: receptora, drogi nerwowej dośrodkowej, ośrodka nerwowego, drogi nerwowej odśrodkowej oraz efektora.
Ze względu na liczbę synaps odruchy dzielimy na monosynaptyczne (z jedną synapsą, bez neuronów pośredniczących) oraz polisynaptyczne (z co najmniej dwiema synapsami i przynajmniej jednym neuronem pośredniczącym).