Rosliny lądowe i wtórnie wodne to autotroficzne organizmy tkankowe, których ciało zróżnicowane jest na organy. Zalicza się do nich mszaki, paprotniki, rośliny nagozalążkowe i okrytozalążkowe. Rośliny okrytozalążkowe, ze względu na przystosowanie do środowiska lądowego, są dominującą grupą roślin na Ziemi. Określenie rośliny wtórnie wodne odnosi się do roślin lądowych, które przystosowały się do życia w środowisku wodnym.
Pochodzenie roślin lądowych
Pierwsze rośliny na lądzie pojawiły się w erze paleozoicznej 400 mln lat temu. Były to ryniofity, u których występowała izomorficzna przemiana pokoleń. Według teorii telomowej organy współczesnych roślin powstały w wyniku stopniowego przekształcania się pędów ryniofitów.
Podobieństwo zielenic do roślin lądowych
Kolejna teoria jest doszukiwanie się przodków w postaci zielenic. Świadczą o tym:
- Chlorofil a jako główny barwnik fotosyntetyczny
- Skrobia jako materiał zapasowy
- Celuloza jako budulec ścian komórkowych
Współczesne rośliny lądowe
Występuje wyłącznie heteromorficzna przemiana pokoleń. Gametofit tylko u mszaków pokoleniem dominującym. Sporofit zbudowany z organów pełniących określone funkcje.
Grupy współczesnych roślin lądowych
- pęd nadziemny
- telom
- pęd główny
- przewyższanie
- spłaszczanie
- zrastanie
- boczne odgałęzienia
- liść (makrofil)
- ped główny
- zarodnia
- pęd podziemny
- chwytniki
Sporofity ryniofitów i paprotników
Sporofity ryniofitów składały się z poziomych pędów podziemnych z licznymi chwytnikami oraz pionowych pędów nadziemnych zakończonych zarodniami. Sporofit paprotników składa się z łodygi, liści i korzeni.
Cechy środowiska lądowego
- Duża dostępność światła
- Ograniczona dostępność wody
- Mała gęstość powietrza i wiatr
- Duże wahania temperatury
Przystosowanie do życia na lądzie
Tkanki okrywające, wzmacniające i przewodzące układy tkankowe są wyodrębnione organy wegetatywne sporofitu. Rozmnażanie u paprotników i mszaków z wyciem wody. Zarodniki mexaków i paprotników mają charakter przetrwalnikowy, są odporne na wysuszenie dzięki sporopoleninie.
Organy generatywne
Kwiaty odpowiadają za rozmnażanie się rośliny. Zawierają organy płciowe męskie - pręciki - i żeńskie - słupki. Proces zapłodnienia odbywa się bez udziału wody, dzięki wytwarzaniu przez gametofity męskie specjalnej struktury przenoszącej jądra plemnikowe, zwanej łagiewką pyłkową.
Hydrafity
Rośliny wodne pobierają wodę całą powierzchnią, większość nie wytwarza korzeni. Mają cienkie, elastyczne łodygi i delikatne blaszki liściowe, tkanki przewodzące słabo wykształcone, a tkanki wzmacniające nie występują.
Formy ekologiczne roślin
Higrofity to rośliny stanowisk wodnych, niezdolne do przetrwania suszy, posiadające słabo rozwinięty system korzeniowy oraz delikatne łodygi i duże, cienkie blaszki liściowe.
Współczesne rośliny lądowe i wtórnie wodne są efektem ewolucji i przystosowania do różnego rodzaju środowisk. Mają różne strategie przetrwania i formy ekologiczne, co pozawala im kolonizować nowe siedliska i utrzymać się w różnorodnych warunkach. Rośliny lądowe i wtórnie wodne odgrywają ważną rolę w ekosystemach, zapewniając pokarm i schronienie dla wielu organizmów. Dlatego nauka o tych roślinach jest ważnym obszarem badań biologicznych.
