Układ szkieletowy ryb jest przystosowany do życia w wodzie i efektywnego poruszania się. Główne elementy to:

1. Czaszka - sztywno połączona z kręgosłupem, co ułatwia pokonywanie oporu wody i chroni przed urazami
2. Trzewioczaszka - zawiera szczęki i żuchwę
3. Kręgosłup - składa się z różnej liczby kręgów $od 14 do 400$, powstaje wokół struny grzbietowej
4. Odcinki kręgosłupa: Tułowiowy - z żebrami Ogonowy - bez żeber

Example: Budowa ryby klasa 2 często obejmuje naukę o podstawowych elementach szkieletu, takich jak czaszka, kręgosłup i płetwy.

Układ pokarmowy ryb jest stosunkowo prosty i dostosowany do ich środowiska życia:

• W jamie gębowej brak gruczołów ślinowych $pokarm dostaje się do wnętrza wraz z wodą$
• Kolejne odcinki przewodu pokarmowego: Przełyk Żołądek Jelito cienkie Jelito grube Kloaka

Highlight: Układ pokarmowy ryby jest przystosowany do szybkiego trawienia pokarmu, co jest istotne w środowisku wodnym.

Układ oddechowy ryb jest kluczowy dla ich przeżycia w środowisku wodnym. Główne elementy to:

1. Skrzela - zlokalizowane w komorach $jamach$ skrzelowych, odpowiedzialne za wymianę gazową
2. Tryskawka - drożna pierwsza szczelina skrzelowa u niektórych ryb chrzęstnoszkieletowych
3. Płuca - wykształcone u ryb dwudysznych, umożliwiające oddychanie powietrzem atmosferycznym

Vocabulary: Układ oddechowy ryb opiera się głównie na skrzelach, które umożliwiają efektywną wymianę gazową w wodzie.

Mechanizmy wspomagające wymianę gazową:

• Działanie pokryw skrzelowych i tryskawki
• Mechanizm przeciwprądów - maksymalizuje dyfuzję tlenu do krwi i dwutlenku węgla z krwi

Pęcherz pławny:

• Narząd hydrostatyczny w postaci worka wypełnionego gazem
• Reguluje głębokość zanurzenia i ułatwia utrzymywanie się w wodzie
• Może pełnić funkcje w przekazywaniu fal dźwiękowych i wydawaniu odgłosów

Definition: Pęcherz pławny to specjalny narząd występujący u większości ryb kostnoszkieletowych, pełniący funkcję hydrostatyczną.

Układ krwionośny ryb jest zamknięty i jednoobiegowy. Główne elementy to:

1. Serce - zbudowane z: Zatoki żylnej Przedsionka Komory Stożka tętniczego
2. Zastawki - uniemożliwiają cofanie się krwi

Highlight: Układ krwionośny ryb schemat pokazuje, jak krew przepływa przez serce tylko raz podczas pełnego obiegu, co jest charakterystyczne dla układu jednoobiegowego.

Układ nerwowy ryb składa się z:

1. Mózgowia - zbudowanego z pięciu części ułożonych liniowo
2. Rdzenia przedłużonego
3. Rdzenia kręgowego - od którego odchodzą nerwy rdzeniowe unerwiające poszczególne segmenty ciała

Vocabulary: Układ nerwowy ryb jest stosunkowo prosty w porównaniu do wyższych kręgowców, ale dobrze przystosowany do ich środowiska życia.

Narządy zmysłów ryb są dobrze rozwinięte i obejmują:

1. Linię boczną - jeden z najważniejszych narządów zmysłów
2. Oczy - z akomodacją poprzez przemieszczanie soczewki względem siatkówki Pręciki - do rozróżniania kształtów i rejestrowania ruchu Czopki - do widzenia obiektów i barw
3. Ucho wewnętrzne - narząd słuchu i równowagi z błędnikiem błoniastym
4. Aparat Webera - u niektórych gatunków, przenosi drgania ściany pęcherza pławnego
5. Narządy elektryczne - u niektórych gatunków, np. płaszczek, do wytwarzania pola elektrycznego

Example: Ryby Biologia rozszerzona test często zawiera pytania o specjalne narządy zmysłów ryb, takie jak linia boczna czy aparat Webera.

Układ wydalniczy ryb opiera się głównie na nerkach, podobnie jak u innych kręgowców.

Osmoregulacja ryb:

• Ryby słonowodne - piją dużo wody, ale mało wydalają moczu
• Ryby słodkowodne - mają odmienne mechanizmy osmoregulacji

Highlight: Znaczenie ryb dla człowieka jest ogromne, nie tylko jako źródło pożywienia, ale także jako obiekt badań naukowych, zwłaszcza w zakresie adaptacji do życia w środowisku wodnym.

Szczegółowy opis budowy i funkcjonowania układu pokarmowego płazów dorosłych i ich larw.

Vocabulary: Układ pokarmowy ryby składa się z jamy gębowej, przełyku, żołądka oraz jelita cienkiego i grubego.

Highlight: Larwy płazów charakteryzują się odmienną budową układu pokarmowego - nie posiadają żołądka, a ich jelito jest dłuższe niż u form dorosłych.

Budowa ryby jest doskonale przystosowana do życia w wodzie. Ciało większości gatunków ma kształt wrzecionowaty i jest bocznie spłaszczone, co ułatwia pokonywanie oporu wody podczas pływania.

Głowa ryby zawiera ważne narządy zmysłów:

• Oczy
• Parzyste otwory węchowe
• Otwór gębowy
• Szczeliny skrzelowe $u większości gatunków przykryte pokrywami skrzelowymi$

Na tułowiu znajdują się parzyste płetwy piersiowe i brzuszne, pełniące funkcję kończyn wiosłowych.

Highlight: Budowa ryby dla dzieci może być łatwo wytłumaczona poprzez porównanie jej kształtu do łódki, a płetw do wioseł.

Pokrycie ciała ryb stanowi skóra zbudowana z wielowarstwowego naskórka i skóry właściwej. W naskórku znajdują się:

1. Liczne jednokomórkowe gruczoły śluzowe - ich wydzielina zmniejsza tarcie podczas pływania
2. Komórki barwnikowe - wpływają na ubarwienie ciała

Vocabulary: Łuski ryby to charakterystyczne elementy pokrycia ciała, występujące u większości gatunków.

Rodzaje łusek ryb:

• Łuski plakoidalne - występują u rekinów i płaszczek, mają postać ząbków
• Łuski ganoidalne - rzadko spotykane, rombowate i kostne, charakterystyczne dla niszczuków i jesiotrów
• Łuski cykloidalne - owalne, płaskie, ułożone dachówkowato, występują np. u łososia i dorsza
• Łuski ktenoidalne - płaskie, zakończone grzebykiem, typowe dla okonia i sandacza

Definition: Łuski ryb są wytworem skóry i pełnią funkcję ochronną oraz hydrodynamiczną.