Monosacharydy - podstawowe cukry proste
Monosacharydy to najprostrsze cukry zbudowane z 3-7 atomów węgla. Łatwo je rozpoznasz - mają słodki smak, dobrze rozpuszczają się w wodzie i tworzą kryształy.
Trozy (C₃) to najmniejsze sacharydy, które są kluczowe w fotosyntezie i oddychaniu komórkowym. Należą do nich aldehyd glicerynowy i dihydroksyaceton.
Pentozy (C₅) znajdziesz w DNA, RNA i ATP - to ryboza i deoksyryboza. Bez nich nie byłoby możliwe przechowywanie informacji genetycznej! Heksozy (C₆) to główne źródło energii dla organizmu - glukoza, fruktoza i galaktoza.
💡 Pamiętaj: Każdy monoscharyd ma grupy -OH i jedną grupę karbonylową (aldehydową lub ketonową).
Oligosacharydy - cukry złożone
Oligosacharydy powstają przez połączenie kilku monosacharydów wiązaniem O-glikozydowym. Są mniej rozpuszczalne w wodzie niż cukry proste, ale nadal dobrze się rozpuszczają.
Sacharoza glukoza+fruktoza to zwykły cukier, który dodajesz do herbaty. U roślin pełni funkcję transportową. Maltoza składa się z dwóch glukoz i znajdziesz ją w kiełkujących zbożach.
Laktoza glukoza+galaktoza to cukier mleczny - jedyne źródło energii dla noworodków ssaków. Niektórzy ludzie tracą zdolność jej trawienia z wiekiem.
💡 Ciekawostka: Wszystkie oligosacharydy powstają w reakcji kondensacji - podczas łączenia cukrów uwalnia się woda.