Ssaki

Alternatywny zapis:

zmniejszające nacisk kręgów na siebie, amortyzujące wstrząsy. - szyjny (7 kręgów), dwa pierwsze kręgi przekształcone w DŹWIGACZ kształt pierścienia, pozbawiony trzonu i OBROTNIK (zaopatrzony w ząb, który wchodzi w otwór dźwigacza) - umożliwia to ruchy głowy na boki (przeczące). - piersiowy-od kręgów odchodzą żebra, które połączone są z mostkiem- tworząc KLATKĘ PIERSIOWĄ, chroni ona narządy wewnętrzne i uczestniczy w wentylacji płuc. - lędźwiowy- - krzyżowy - kręgi zrośnięte w kość krzyżową, która łączy się z obręczą miednicową, - ogonowy - różna liczba kręgów. OBRĘCZ BARKOWA- łopatki - na ich powierzchni grzebienie kostne, będące miejscem przyczepu mięśni, kości krucze -BRAK (wyjątek stekowce), obojczyki-tylko u ssaków u których kończyna przednia wykonuje skomplikowane ruchy, u tych u których służy do szybkiego biegania (np. drapieżne, kopytne) i porusza się w jednej płaszczyźnie - zanikają. KOŃCZYNY PRZEDNIAI TYLNA- OBRĘCZ MIEDNICOWA-zrośnięta z kością krzyżową kręgosłupa, kości biodrowe + kulszowe + łonowe tworzą miednicę, ZADANIE 2 U ssaków ze względu na zróżnicowanie funkcji kończyn następują modyfikacje ich szkieletów. Do poniższych rysunków dopasuj odpowiednie opisy kończyn: kończyna grzebna (kret) kończyna pletwowata (delfin) kończyny kroczne kończyna (palcochodność) chwytna (koń) (pies) (naczelne) Rys. VIII.55. Szkielety kończyn ssaków Kość łokciowa Nadgarstek- 3 Kość ra- -mieniowa Kość promie- niowa NIETOPERZ A) Pierwszy palec jest ustawiony przeciwstawnie w stosunku do pozostałych. B) Grubienie i skracanie kości ramieniowej, przedramienia, nadgarstka, wzrasta liczba palców i ich paliczków. C) Wydłużone cztery palce przedniej kończyny, kości przedramienia i ramienia. pomiedzy nimi a konczynami tylnymi rozpięta jest błona lotna. D) Kości ramieniowa i przedramienia są skrócone i szerokie. Rodroje kończyn Krocznych: -stopochodne, up. Mudrie palcochodne, np. psy. skrajne palcochodne- culchi palcow, mp. preżuwacze, konie Kończyny ssaków podciągnięte są pod tułów - mają charakter podporowy. Stawy łokciowy i kolanowy ustawione wzdłuż ciała, łokciowy skierowany do tyłu, a kolanowy do przodu ciała --_ usprawnienie lokomocji, potreba mniej energi no vtrymanie wnto 3. UKŁAD MIĘŚNIOWY-NOWOŚĆ-przepona – mięsień rozpięty między ostatnimi żebrami, mostkiem i kręgosłupem bierze udział w mechanizmie wentylacji płuc. 4. UKŁAD POKARMOWY PRZEWÓD POKARMOWY + GRUCZOŁY TRAWIENNE: ślinowe, trzustka, wątroba. JAMA GĘBOWA- Język, ujście ślinianek, mięsiste policzki i wargi (umożliwiają ssanie mleka i zapobiegają wypadaniu pokarmu) 2 generacje zębów (mleczne i stałe), uzębienie heterodontyczne (zróżnicowane)- zapewnia sprawną obróbkę pokarmu, SIEKACZE-odgryzanie kęsów pokarmu, KŁY- chwytanie, rozszarpywanie zdobyczy, PRZEDTRZONOWCE I TRZONOWCE-rozdrabnianie/rozcieranie pokarmu. uzębienie mięsożernych kot uzębienie przeżuwaczy krowa 0-0-3-3 4-0-3-3 uzębienie wszystkożernych świnia 3.1.4-3 3.1.4.3 3.1.3-1 3-1-2-1 JELITO ŚLEPE JELITO GRUBE DRAPIEŻNIKI: Wszystkie typy zębów. Ostre siekacze i kły, służące do zabijania ofiary, odcinania lub rozdzierania kawałków ciała. Przedtrzonowce i trzonowce stożkowate, ostro zakończone-służą do łamania kości, miażdżenia pokarmu. ROŚLINOŻERCY Przedtrzonowce i trzonowce-szerokie i płaskie, służą do rozcierania pokarmu. Pozostałe żeby mogą ulegać redukcji np. brak kłów. Przerwa między siekaczami a przedtrzonowcami, nazywana jest diastemą. Zajęczaki i gryzonie - siekacze o stałym wzroście, dlatego ciągle muszą być ścierane. GARDZIEL PRZEŁYK ŻOŁĄDEK JELITO CIENKIE-początkowy odcinek to dwunastnica, do niej uchodzi ujście przewodu wyprowadzającego z trzustki i wątroby. Pokarm roślinny jest łatwo dostępny, ale zawiera duże ilości niestrawiawialnych substancji m.in. celulozę. Trawienie celulozy wymaga udziału symbiontów (bakterii, pierwotniaków), dlatego w przewodzie pokarmowym ssaków roślinożernych istnieją specjalne komory fermentacyjne w których żyją symbiotyczne mikroorganizmy. PRZEZUWACZE (jelenie, owce, bydło): Żołądek czterokomorowy: ZWACZ, CZEPIEC, KSIĘGI, TRAWIENIEC. Zwacz, czepiec miejsce bytowania mikroorganizmów symbiotycznych trawiących celulozę, produktem tego procesu są kwasy tłuszczowe wykorzystywane jako pokarm przez roślinożercę, Trawieniec trawienie pokarmu przez enzymy trawienne zwierzęcia. enclosymbionty twacz twacz- dwunastnics- jolito lepe odbyt dwunastnica dalsze odcinki jelita cienkiego jelita grube- GRYZONIE, ZAJĘCZAKI, KONIE I INNE ROŚLINOŻERNE SSAKI: mają silnie rozbudowane jelito ślepe, które jest miejscem bytowania flory bakteryjnej. H+. H Ponadto pokarm roślinny jest niskokaloryczny i trudnostrawialny dlatego zwierzęta muszą go pobierać dużo i musi cn długo zalegać w przewodzi pokarmowym - powoduje to wzrost długości przewodu pokarmowego w stosunku do długości ciała zwierzęcia. Na wzrost długość przewodu pokarmowego wpływa też obecność komór fermentacyjnych. -przely żołądek- odbyt E przełyk trawieniec H - czepiec księgi trawieniec H Roślinożerca -barenie enzymani dalsze odcinki jelita cienkiego jelito grube jelito šlepe przełyk czepiec przeżyk- zołądek deisze odcinki jelita cienkiegs księgi - Roslinozerca -dingie jelito cienkie -wielokomorowy żołądek endosymbitionty odzysk wody. wedy • długie jelibo slepe datasta jelita grube Drapiernik 5. UKŁAD ODDECHOWY DROGI ODDECHOWE: OTWORY NOSOWE ZEWNĘTRZNE JAMA NOSOWA OTWORY NOSOWE WEWNĘTRZNE GARDZIEL KRTAŃ TCHAWICA OSKRZELA PŁUCA PECHERZYKOWATE naczynie żylne wyprowadzające z pluc krew wysyconą tenem tetnica płucha G Ndech: skurcz mięśni (mięchy retrave i preponal -> wzrost obj. klathi -> spaden iśnienia hassame powietna Wydech rozkurcz migśni-spadek oby- klathi -> wzrost ciśmienia - usumencie powietra om - spader А пасгупісі: utos pтис - В гута ртиспа -C- pregrada naczynia tętnicze wprowadzające do pluc krew ubogą w tlen 6. UKŁAD KRWIONOŚNY Wysoki stopień rozwoju tego układu związany jest z dużym zapotrzebowaniem na energię, potrzebną m.in. do utrzymania stałocieplności. F oskrzelik oddechowy SERCE-CZTEROJAMOWE (2P+ 2K)-nastąpił całkowity rozdział krwi utlenowanej i odtlenowanej- umożliwia to zwiększenie tempa metabolizmu, ponieważ zapewnia bardziej efektywne doprowadzanie tlenu do komórek ciała. DWA OBIEGI KRWI: mały (płucny), duży (ustrojowy) U ssaków zachował się tylko lewy łuk aorty. zyła główna naczynia wlosowate oplatające pluca D E aorta pęcherzyki plucne oplucna plucna nacz wios cicile د Serce praksis a scalido ptak X wielkość serca żyły dochochace do pracego predsionna żyły 11- do lewego. Tuk corty 7. UKŁAD WYDALNICZY NERKI-TYPU ZANERCZA (tu powstaje mocz) MOCZOWODY -11- Nanady zmysłów - wzrok: STuch: 3 11 prawy Torbacze Stekouce PĘCHERZ MOCZOWY CEWKA MOCZOWA (brak steku, wyjątek stekowce) kloahi Ssaki wydalają głównie mocznik oraz niewielkie ilości kwasu moczowego. 8. UKŁAD NERWOWY MÓZGOWIE-5 CZĘŚCIOWE, 12 PAR NERWÓW MÓZGOWYCH. KRESOMÓZGOWIE-zbudowane z dwóch półkul, pokryte POFAŁDOWANĄ korą mózgową- w korze mózgowej mieszczą się ośrodki wyższych czynności nerwowych takich, jak pamięć, kojarzenie, które decydują o inteligencji ssaków. Dzięki temu ssaki mogą uczyć się i modyfikować swoje zachowanie. MÓŻDŻEK -jest duży, a jego powierzchnia jest silnie pofałdowana, rozwój móżdżku związany ze sprawną lokomocją większości ssaków. ssaki 2x i koordynacji ruchowej, Funkcje ŚRÓDMÓZGOWIA - jako nadrzędnego ośrodka wzroku przejęła kora mózgowa. 2 |2| lewy petla Henlego-zagęszczanie moczu (wodą) osaedronce od produ daje obraz i 3D. Owodnia wodne środowisho. Omoczniaperpowing Kosmówha-crase tożysha. od boku doje większe pole wichenia 3 kosteczki słuchowie - młoteczek, hocadetho, stromęczno ucho zewnetrzne małżowing, camat stuckowy środkowe kostecal trobha słuchowe L wewnętrine - ślimak -> błędnik-> sinch i równowaga 10. UKŁAD ROZRODCZY Rozdzielnopłciowe, Większość żyworodna (wyjątek stekowce), Zapłodnienie wewnętrzne, Z reguły wyraźny dymorfizm płciowy. U łożyskowców - w czasie ciąży u samicy powstaje narząd zwany ŁOŻYSKIEM (formuje się on z tkanek matki i płodu) - krótko ciąża, rowój w torbie, Kangury toole, wombary -jajorodność driobak, kolczethi