Systematyka i znaczenie szkarłupni
Szkarłupnie to typ bezkręgowych zwierząt wtóroustych, obejmujący pięć głównych gromad: liliowce, rozgwiazdy, wężowidła, jeżowce i strzykwy. Są to organizmy trójwarstwowe, celomatyczne, o wtórnie promienistej symetrii ciała w stadium dorosłym.
Highlight: Szkarłupnie pełnią ważną rolę ekologiczną jako konsumenci w łańcuchach pokarmowych oraz stanowią pokarm dla innych organizmów, w tym dla człowieka.
Vocabulary: Celomatyczne - posiadające prawdziwą jamę ciała (celomę).
Warto zauważyć, że niektóre szkarłupnie mogą być jadowite i potencjalnie niebezpieczne dla człowieka.
Budowa i układy szkarłupni
Ciało szkarłupni składa się z centralnej tarczy i ramion, bez wyodrębnionej głowy. Pokryte jest nabłonkiem, pod którym znajduje się wewnętrzny szkielet zbudowany z wapiennych płytek.
Definition: Układ wodny szkarłupni (ambulakralny) to unikalny system kanałów wypełnionych płynem, rozpoczynający się płytką madreporową.
Układ wodny szkarłupni pełni wiele funkcji:
- Umożliwia poruszanie się poprzez nóżki ambulakralne
- Odbiera bodźce ze środowiska
- Uczestniczy w wymianie gazowej
- Wspomaga wydalanie i transport substancji odżywczych
Inne układy szkarłupni obejmują:
- Układ pokarmowy z jelitem przednim, środkowym i tylnym
- Układ krwionośny otwarty
- Układ nerwowy szkarłupni składający się z pierścienia i pni nerwowych
Example: Rozgwiazdy posiadają fotoreceptory, a jeżowce statocysty jako narządy zmysłów.
Szkarłupnie są rozdzielnopłciowe, z zapłodnieniem zewnętrznym i rozwojem złożonym, obejmującym stadium larwalne (larwa dipleurula).
Highlight: Układ ambulakralny szkarłupni jest cechą charakterystyczną tylko dla tego typu zwierząt, co stanowi ważny element w identyfikacji i klasyfikacji tych organizmów.
