Budowa i funkcje układu pokarmowego
Układ pokarmowy człowieka to skomplikowany system narządów, który odpowiada za przyjmowanie, trawienie i wchłanianie pokarmu oraz usuwanie niestrawionych resztek. Jego główne elementy to przewód pokarmowy oraz gruczoły trawienne.
Przewód pokarmowy składa się z:
- Jamy ustnej
- Gardła
- Przełyku
- Żołądka
- Jelita cienkiego
- Jelita grubego
- Otworu odbytowego
Do gruczołów trawiennych zaliczamy:
- Wątrobę
- Trzustkę
- Gruczoły ślinowe
Struktury dodatkowe układu pokarmowego to:
- Język
- Zęby
- Pęcherzyk żółciowy
Highlight: Język jest zbudowany z mięśni poprzecznie prążkowanych i pokryty błoną z brodawkami, które nadają mu szorstką powierzchnię, ułatwiając formowanie kęsów i odbieranie bodźców smakowych dzięki kubkom smakowym.
Vocabulary: Ślinianki - gruczoły wydzielające ślinę, która składa się m.in. z wody (zwilża pokarm), lizozymów (działanie bakteriobójcze), amylazy (trawienie cukrów) i śluzu (ułatwia połykanie sklejając kęsy).
Zęby odgrywają kluczową rolę w rozdrabnianiu pokarmu. Wyróżniamy:
- Zęby mleczne - występują między 6-12 rokiem życia (20 zębów)
- Zęby stałe - siekacze (8), kły (4), przedtrzonowe (8) i trzonowe (12) (łącznie 32 zęby)
Gardło stanowi wspólny odcinek oddechowy i pokarmowy. Nagłośnia znajdująca się w gardle zamyka wejście do dróg oddechowych, umożliwiając bezpieczne przejście pokarmu.
Przełyk to rura łącząca jamę ustną z żołądkiem. Skurcze mięśni gładkich w przełyku powodują ruch perystaltyczny, który umożliwia aktywne przemieszczanie się pokarmu do żołądka.
Definition: Żołądek u człowieka jest jednokomorowy. Jego główną funkcją jest trawienie białek. Dzięki skurczom perystaltycznym pokarm przekształca się w płynną substancję.
Sok żołądkowy składa się z kwasu solnego i pepsyny. Środowisko żołądka jest kwaśne (pH 1-4), co zapewnia HCl, który wyjaławia pokarm, częściowo denaturuje białka i aktywuje enzymy.
Example: PEPSYNOGEN > PEPSYNA (rozkłada białka do peptydów)
Błona śluzowa żołądka zawiera gruczoły śluzowe, których wydzielina zabezpiecza ściany żołądka przed samostrawieniem. U niemowląt występuje enzym podpuszczka, który powoduje ścinanie się białka mleka (kazeiny).
Komórki żołądka dzielą się na:
- Główne - wydzielające pepsynogen
- Śluzowe - wydzielające śluz chroniący żołądek przed enzymami
- Okładzinowe - wydzielające HCl
