Witaminy należą do związków regulujących i są niezbędne do prawidłowego przebiegu procesów życiowych. Niektóre z nich mogą być wytwarzane przez organizm. Zarówno niedobór (awitaminoza), jak i nadmiar (hiperwitaminoza) witamin mogą być szkodliwe dla zdrowia. Niedobór witamin może powodować zaburzenia wzrostu, rozwoju i odnowy komórek, obniżoną odporność oraz upośledzenie pracy układu nerwowego. Natomiast nadmiar może prowadzić do uszkodzenia narządów.
Witaminy rozpuszczalne w wodzie
OBJAWY NIEDOBUORU
zmniejszona odporność
owrzodzenie dziąseł i wypadanie zębów (szkorbut)
nadmierna pobudliwość
drgawki
depresja
choroby skóry
niedokrwistość
zahamowanie wzrostu
niedokrwistość
u kobiet - zwiększone ryzyko urodzenia dziecka z wadami układu nerwowego
zaburzenia funkcjonowania układu nerwowego
niedokrwistość
zaburzenia wzrostu
kurza ślepota
choroby skóry
zahamowanie wzrostu
osteoporoza
WYSTĘPOWANIE
Owoce cytrusowe, pietruszka, truskawki, porzeczka, kapusta
Wątroba, drożdże, fasola, orzechy, soja
Warzywa liściaste, drożdże, orzechy, wątroba
Wątroba, mięso, jaja, mleko, ryby
Żółte owoce i warzywa, masło, jaja, mleko, tran, mięso
Wątroba, ryby, jaja, masło, mleko, tran
Oleje roślinne, mleko, kiełki zbóż, jaja
Zielone warzywa liściaste, orzechy, jaja, wątroba
Makroelementy
- Fosfor
- Skutki niedoboru: krzywica, próchnica
- Występowanie: Większość produktów spożywczych, np. ziarna słonecznika, sery
- Wapń
- Skutki niedoboru: próchnica, osłabienie kości, zaburzenie pracy serca
- Występowanie: Mleko, sery, jaja
Mikroelementy
- Magnez
- Skutki niedoboru: nieprawidłowa praca mięśnia sercowego i innych mięśni
- Występowanie: Orzechy, kakao, pestka z dyni, otręby, kasza gryczana
- Żelazo
- Skutki niedoboru: niedokrwistość, osłabienie, zawroty głowy
- Występowanie: Mięso, wątroba, ryby, jaja, zielone warzywa, rośliny strączkowe
- Jod
- Skutki niedoboru: zaburzenia wzrostu, choroby układu nerwowego
- Występowanie: Ryby morskie, owoce morza
- Fluor
- Skutki niedoboru: próchnica
- Występowanie: Ryby morskie, nasiona roślin strączkowych, herbata
Woda i sole mineralne są ważnym składnikiem diety człowieka. Spełniają rolę budulcową oraz regulacyjną, stanowiąc około 4-5% organizmu człowieka. Ponadto biorą udział w regulacji procesów zachodzących w komórkach. Ze względu na to, że sole mineralne występują w bardzo małych ilościach i są stale wydalane, należy ciągle uzupełniać ich zawartość w organizmie. Niedobór niektórych soli mineralnych sprawia, że organizm sięga do zapasów zgromadzonych we własnych narządach, jak np. do zmagazynowanego wapnia w kościach i zębach.
Woda
Woda pełni istotne funkcje w organizmie:
- Jest środowiskiem dla wielu reakcji chemicznych.
- Jest rozpuszczalnikiem większości związków, co umożliwia ich transport.
- Odgrywa ważną rolę w regulacji temperatury ciała.
- Umożliwia usuwanie szkodliwych produktów przemiany materii.
Zapotrzebowanie na wodę zależy od wielu czynników, takich jak temperatura otoczenia, wykonywana praca oraz dieta. W sytuacjach, gdy występuje wysoka temperatura otoczenia i duża aktywność fizyczna, konieczne jest uzupełnienie wody i soli mineralnych, które są wydalane wraz z potem. Dlatego ważne jest spożywanie odpowiedniej ilości wody i zróżnicowanej diety, aby odpowiednio zaopatrzyć organizm w niezbędne składniki.
