Aldehydy i ketony - budowa i właściwości
Strona ta przedstawia kluczowe informacje dotyczące aldehydów i ketonów, ich budowy chemicznej oraz charakterystycznych właściwości.
Aldehydy to związki organiczne zawierające grupę funkcyjną -CHO na końcu łańcucha węglowego. Ogólny wzór aldehydów to R-CHO, gdzie R oznacza grupę alkilową lub atom wodoru. Przykłady aldehydów obejmują metanal formaldehyd o wzorze H-CHO oraz etanal acetaldehyd o wzorze CH3-CHO.
Ketony natomiast posiadają grupę karbonylową C=O wewnątrz łańcucha węglowego. Ich ogólny wzór to R-CO-R', gdzie R i R' to grupy alkilowe. Przykładem ketonu jest propanon aceton o wzorze CH3-CO-CH3.
Vocabulary: Grupa karbonylowa to ugrupowanie atomów składające się z atomu węgla połączonego podwójnym wiązaniem z atomem tlenu C=O.
Aldehydy powstają w wyniku utleniania alkoholi I-rzędowych, podczas gdy ketony są produktami utleniania alkoholi II-rzędowych. Ta różnica w pochodzeniu wpływa na ich reaktywność - aldehydy są generalnie bardziej reaktywne niż ketony.
Highlight: Aldehydy można odróżnić od ketonów za pomocą charakterystycznych reakcji, takich jak próba Tollensa i próba Trommera.
Próba Tollensa, znana również jako reakcja lustra srebrnego, polega na redukcji jonów srebra przez aldehydy, co prowadzi do powstania metalicznego srebra na ściankach probówki. Równanie tej reakcji to:
R-CHO + 2Ag(NH3)2OH → R-COOH + 2Ag↓ + 4NH3 + H2O
Example: Próba Tollensa jest często wykorzystywana do wykrywania glukozy, która w roztworze wodnym występuje częściowo w formie aldehydowej.
Próba Trommera wykorzystuje zdolność aldehydów do redukcji CuII do CuI. W tej reakcji niebieski wodorotlenek miedziII jest redukowany do ceglastoczerwonego tlenku miedziI:
R-CHO + 2CuOH2 → R-COOH + Cu2O↓ + 2H2O
Definition: Nazewnictwo aldehydów opiera się na nazwie odpowiedniego alkanu z końcówką -al, np. propanal. Ketony nazywa się, dodając końcówkę -on do nazwy alkanu i określając pozycję grupy karbonylowej, np. butan-2-on.
Ta strona zawiera kluczowe informacje potrzebne do zrozumienia aldehydów i ketonów, ich reakcji i nazewnictwa. Jest to cenna pomoc w przygotowaniu do sprawdzianu z aldehydów i ketonów oraz rozwiązywaniu zadań z aldehydów i ketonów.