Aldehydy i ketony - budowa i właściwości

Strona ta przedstawia kluczowe informacje dotyczące aldehydów i ketonów, ich budowy chemicznej oraz charakterystycznych właściwości.

Aldehydy to związki organiczne zawierające grupę funkcyjną -CHO na końcu łańcucha węglowego. Ogólny wzór aldehydów to R-CHO, gdzie R oznacza grupę alkilową lub atom wodoru. Przykłady aldehydów obejmują metanal (formaldehyd) o wzorze H-CHO oraz etanal (acetaldehyd) o wzorze CH3-CHO.

Ketony natomiast posiadają grupę karbonylową C=O wewnątrz łańcucha węglowego. Ich ogólny wzór to R-CO-R', gdzie R i R' to grupy alkilowe. Przykładem ketonu jest propanon (aceton) o wzorze CH3-CO-CH3.

Vocabulary: Grupa karbonylowa to ugrupowanie atomów składające się z atomu węgla połączonego podwójnym wiązaniem z atomem tlenu (C=O).

Aldehydy powstają w wyniku utleniania alkoholi I-rzędowych, podczas gdy ketony są produktami utleniania alkoholi II-rzędowych. Ta różnica w pochodzeniu wpływa na ich reaktywność - aldehydy są generalnie bardziej reaktywne niż ketony.

Highlight: Aldehydy można odróżnić od ketonów za pomocą charakterystycznych reakcji, takich jak próba Tollensa i próba Trommera.

Próba Tollensa, znana również jako reakcja lustra srebrnego, polega na redukcji jonów srebra przez aldehydy, co prowadzi do powstania metalicznego srebra na ściankach probówki. Równanie tej reakcji to:

R-CHO + 2[Ag(NH3)2]OH → R-COOH + 2Ag↓ + 4NH3 + H2O

Example: Próba Tollensa jest często wykorzystywana do wykrywania glukozy, która w roztworze wodnym występuje częściowo w formie aldehydowej.

Próba Trommera wykorzystuje zdolność aldehydów do redukcji Cu(II) do Cu(I). W tej reakcji niebieski wodorotlenek miedzi(II) jest redukowany do ceglastoczerwonego tlenku miedzi(I):

R-CHO + 2Cu(OH)2 → R-COOH + Cu2O↓ + 2H2O

Definition: Nazewnictwo aldehydów opiera się na nazwie odpowiedniego alkanu z końcówką -al, np. propanal. Ketony nazywa się, dodając końcówkę -on do nazwy alkanu i określając pozycję grupy karbonylowej, np. butan-2-on.

Ta strona zawiera kluczowe informacje potrzebne do zrozumienia aldehydów i ketonów, ich reakcji i nazewnictwa. Jest to cenna pomoc w przygotowaniu do sprawdzianu z aldehydów i ketonów oraz rozwiązywaniu zadań z aldehydów i ketonów.