Hydroksykwasy i aminokwasy
Hydroksykwasy to związki zawierające zarówno grupę karboksylową −COOH, jak i hydroksylową −OH. Kwas mlekowy występuje w dwóch formach: prawoskrętnej (L) w mięśniach po wysiłku fizycznym i lewoskrętnej (D) podczas kiszenia. Jest lepką cieczą o temperaturze topnienia 18°C.
Hydroksykwasy wchodzą w typowe reakcje zarówno grup karboksylowych (z metalami, wodorotlenkami, alkoholami), jak i hydroksylowych. Ważną przemianą jest fermentacja mlekowa, podczas której cukry przekształcają się w kwas mlekowy. Możemy je otrzymać przez redukcję kwasów karboksylowych lub reakcję halogenokwasów z wodorotlenkami.
Kwas salicylowy 2−hydroksybenzoesowy to bezbarwne kryształki o właściwościach bakteriobójczych. Jest podstawą wielu leków i preparatów kosmetycznych. Charakterystyczną reakcją identyfikującą jest fioletowe zabarwienie po dodaniu FeCl₃.
💡 Hydroksykwasy AHA i BHA są powszechnie stosowane w kosmetykach, gdzie nawilżają i złuszczają naskórek, a kwas salicylowy jest składnikiem spirytusu salicylowego.
Aminokwasy zawierają grupę aminową −NH2 i karboksylową −COOH. Możemy je podzielić na białkowe i niebiałkowe, endogenne i egzogenne, alifatyczne i aromatyczne. Wykazują charakter amfoteryczny (mogą być kwasami i zasadami) dzięki obecności obu grup funkcyjnych.
Aminokwasy są krystalicznymi ciałami stałymi o wysokich temperaturach topnienia. Wchodzą w reakcje estryfikacji, kondensacji i dekarboksylacji. Najważniejszą z nich jest kondensacja, podczas której powstaje wiązanie peptydowe - podstawa budowy białek. Możemy je otrzymać metodą syntezy Streckera.
Do odróżniania hydroksykwasów służą reakcje identyfikacyjne, np. kwas winowy z Cu(OH)₂ daje szafirowy roztwór, a kwas salicylowy z FeCl₃ zabarwia się na fioletowo. Te charakterystyczne reakcje pozwalają na łatwą identyfikację poszczególnych związków.