Promieniotwórczość i przemiany jądrowe

Promieniotwórczość to zjawisko odkryte przez Henry'ego Becquerela w 1896 roku. Polega ono na samorzutnym rozpadzie jąder niestabilnych nuklidów, prowadzącym do powstania innych nuklidów.

Highlight: Im większa liczba protonów w jądrze, tym pierwiastek jest bardziej promieniotwórczy, ze względu na wzajemne odpychanie się protonów.

Rozpad promieniotwórczy alfa, beta, gamma to główne rodzaje naturalnych przemian jądrowych:

1. Rozpad alfa (α) - emisja cząstki alfa (jądra helu)
2. Rozpad beta (β) - emisja elektronu lub pozytonu
3. Promieniowanie gamma (γ) - emisja wysokoenergetycznego fotonu

Example: Rozpad alfa: ²³⁸U → ²³⁴Th + ⁴He

Czas połowicznego rozpadu (t₁/₂) to kluczowy parametr określający szybkość rozpadu promieniotwórczego. Jest to czas, w którym rozpada się dokładnie połowa próbki nietrwałego izotopu.

Sztuczne przemiany jądrowe obejmują:

1. Reakcje jądrowe wywoływane w akceleratorach i cyklotronach
2. Rozszczepienie jądrowe - rozpad ciężkiego jądra na dwa lżejsze
3. Fuzję jądrową - łączenie się lekkich jąder w cięższe

Vocabulary: Transuranowce - pierwiastki o liczbie atomowej większej niż 92, zbyt promieniotwórcze, by istnieć naturalnie w przyrodzie.

Zastosowanie izotopów promieniotwórczych jest szerokie i obejmuje medycynę (diagnostyka, terapia), archeologię (datowanie radiowęglowe), gospodarkę (energetyka jądrowa) oraz wojsko.