Górskie krainy Polski - Charakterystyka trzech regionów
Bieszczady
Bieszczady to najdalej wysunięte na wschód pasmo Beskidów, które ciągnie się również przez Ukrainę i Słowację. Są to góry fałdowe zbudowane z fliszu karpackiego - naprzemiennych warstw różnych skał osadowych, które powstały w środowisku morskim. Flisz jest podatny na erozję, co nadaje Bieszczadom łagodniejszą rzeźbę niż mają Tatry.
Najwyższym szczytem jest Tarnica (1346 m n.p.m.). Charakterystycznym elementem krajobrazu są połoniny - wysokogórskie łąki porośnięte trawami. Około 60-70% powierzchni zajmują lasy jodłowo-bukowe. Największą rzeką regionu jest San, a na Podkarpaciu znajduje się najgłębsze sztuczne jezioro w Polsce - Jezioro Solińskie, będące popularnym kąpieliskiem podkarpackim.
Warto wiedzieć! W Bieszczadach żyją rzadkie gatunki dużych ssaków - żubry, wilki, rysie i niedźwiedzie, których ochroną zajmuje się Bieszczadzki Park Narodowy.
Sudety
Sudety to góry zrębowe o średniej wysokości około 1500 m n.p.m., ciągnące się wzdłuż granicy z Czechami na długości około 350 km. Ich unikalna budowa jest rezultatem trzech orogenez (ruchów górotwórczych), z których najważniejsza była orogenza hercyńska.
Ciekawostką Sudetów jest ich podział na trzy części: Wschodnie, Środkowe i Zachodnie. W Sudetach Środkowych znajdziemy Kotlinę Kłodzką i Góry Stołowe z pasem, którego najwyższym szczytem jest Kalenica. Najwyższym szczytem całych Sudetów jest Śnieżka (1602 m n.p.m.) w Karkonoszach.
Sudety charakteryzuje duża różnorodność skał (magmowe, metamorficzne i osadowe) oraz klimat górski z cechami klimatu morskiego. Występują tu liczne rzeki, takie jak Nysa Kłodzka czy Nysa Łużycka, na których zbudowano system zbiorników retencyjnych. W regionie znajdują się również najpiękniejsze miasta w Sudetach - urokliwe uzdrowiska i miejscowości turystyczne.
Góry Świętokrzyskie
Góry Świętokrzyskie to niskie góry o bogatej historii geologicznej. Były fałdowane dwukrotnie (w orogenezie kaledońskiej i hercyńskiej), a następnie prawie całkowicie zrównane. Podczas orogenezy alpejskiej zostały podniesione i potrzaskane przez uskoki.
Najwyższym pasmem są Łysogóry zbudowane głównie z piaskowców kwarcytowych. Podczas zlodowaceń południowopolskich obszar ten był pokryty lądolodem. Wpływ budowy geologicznej na środowisko wyżyn widoczny jest w formach rzeźby terenu, takich jak gołoborza - charakterystyczne rumowiska skalne powstałe w klimacie peryglacjalnym.
W Paśmie Chęcińskim, zbudowanym ze skał wapiennych, występują formy krasowe, w tym jaskinia Raj. Region ten ma nieco niższą temperaturę roczną o1−2°C i wyższe opady (około 780 mm) w porównaniu do terenów sąsiednich. Góry Świętokrzyskie są kolebką górnictwa i hutnictwa na ziemiach polskich.