Pionowe ruchy wody w morzach i oceanach
Dynamika mórz i oceanów obejmuje różnorodne ruchy wody, zarówno pionowe, jak i poziome. Pionowe ruchy wody są kluczowym elementem cyrkulacji oceanicznej i mają istotny wpływ na życie morskie oraz klimat.
Definicja: Pływy to cykliczne wznoszenie się i opadanie poziomu wody morskiej, spowodowane głównie siłą odśrodkową wytwarzaną przez naszą planetę oraz przyciąganiem Księżyca i Słońca.
Upwelling to zjawisko polegające na wznoszeniu się zimnych wód głębinowych na powierzchnię. Jest to szczególnie istotne dla ekosystemów morskich, gdyż przynosi bogate w składniki odżywcze wody do strefy fotycznej.
Highlight: Upwelling najczęściej występuje na zachodnich wybrzeżach kontynentów w strefie pasatów, co ma ogromne znaczenie dla rybołówstwa w tych regionach.
Istnieje również zjawisko upwellingu równikowego, choć jego mechanizm nie jest w pełni wyjaśniony w dostępnym materiale.
Downwelling to proces przeciwny do upwellingu, gdzie wody powierzchniowe opadają w głąb oceanu. Zjawisko to występuje, gdy wody powierzchniowe zostają przeniesione przez prądy morskie w niższe szerokości geograficzne, gdzie ochładzają się i opadają na dno.
Poziome ruchy wody - prądy morskie
Prądy morskie to kluczowy element dynamiki mórz i oceanów. Są to poziome ruchy wody o ogromnym znaczeniu dla klimatu i ekosystemów morskich.
Vocabulary: Prądy morskie dzielą się na ciepłe i zimne, w zależności od temperatury wody w stosunku do otaczających wód oceanicznych.
Powstanie prądów morskich jest związane z kilkoma czynnikami:
- Występowanie stałych wiatrów
- Różnice gęstości wód
- Zróżnicowanie poziomu wód oceanicznych
Example: Do najważniejszych ciepłych prądów morskich należą: Prąd Północnoatlantycki, Prąd Norweski, Prąd Zatokowy (Golfsztrom), Prąd Kuro-siwo.
Zimne prądy morskie obejmują m.in. Prąd Labradorski, Prąd Kalifornijski, Prąd Kanaryjski, Prąd Peruwiański i Prąd Benguelski.
Highlight: Ciepłe prądy morskie zazwyczaj sięgają na głębokość około 200 metrów, co ma istotne znaczenie dla dystrybucji ciepła w oceanach.
