Czynniki glebotwórcze i typy gleb
Czynniki glebotwórcze mają kluczowe znaczenie dla powstawania i charakterystyki gleb. Do najważniejszych należą: klimat wpływającynaintensywnosˊcˊirodzajwietrzenia, rodzaj skały macierzystej determinującyprzebiegwietrzeniaiskładmineralny, rośliny i zwierzęta dostarczającemateriiorganicznej, rzeźba terenu, warunki wodne, czas oraz działalność człowieka.
Typy gleb można podzielić na trzy główne kategorie:
-
Gleby strefowe - zależne od klimatu i roślinności, np. czerwone i czerwonożółte gleby ferralitowe w klimacie równikowym, czarnoziemy w klimacie umiarkowanym ciepłym, czy gleby bielicowe w klimacie umiarkowanym chłodnym.
-
Gleby śródstrefowe - silnie modyfikowane, ale wciąż zależne od warunków klimatycznych, np. mady w dolinach i deltach rzek czy rędziny na podłożu wapiennym.
-
Gleby niestrefowe - niezwiązane z klimatem, np. gleby górskie, bagienne i torfowe.
Przykład: Najbardziej żyzne gleby w Polsce to czarnoziemy, które powstają w klimacie umiarkowanym ciepłym na podłożu lessowym i charakteryzują się dużą zawartością próchnicy.
Rozmieszczenie roślin na Ziemi jest ściśle związane ze strefami klimatycznymi i typami gleb. Od biegunów do równika można wyróżnić charakterystyczne strefy roślinne, takie jak tundra, tajga, las liściasty, stepy czy las równikowy, każda z odpowiadającym jej typem gleby.
