Przyrost naturalny w Polsce jest kluczowym wskaźnikiem demograficznym, obliczanym jako różnica między liczbą urodzeń a liczbą zgonów. Istotne wskaźniki to:

• Współczynnik urodzeń $Wu$ = Urodzenia : Ludność x 1000
• Współczynnik zgonów $Wz$ = Zgony : Ludność x 1000
• Współczynnik przyrostu naturalnego = Wu - Wz

Vocabulary: Współczynnik dzietności to liczba urodzonych dzieci przypadająca na kobietę w wieku rozrodczym. Próg prostej zastępowalności pokoleń wynosi między 2,10 a 2,15.

Zmiany liczby ludności w Polsce po II wojnie światowej charakteryzowały się naprzemiennymi okresami wyżu i niżu demograficznego:

1. 1939-45 -> niż wojenny
2. 1955 -> wyż demograficzny kompensacyjny
3. 1967 -> echo niżu wojny
4. 1983 -> echo wyżu kompensacyjnego
5. 2003 -> echo echa wojny
6. 2009 -> echo echa wyżu kompensacyjnego

Highlight: Wyż demograficzny w Polsce miał miejsce w latach 50. XX wieku, a jego echa wpływały na strukturę demograficzną kraju przez kolejne dekady.

Niska liczba urodzeń w Polsce wynika z kilku czynników:

• Upowszechnienia modelu rodziny 2+1
• Konsumpcyjnego stylu życia
• Aktywności zawodowej kobiet
• Trudnej sytuacji ekonomicznej młodych ludzi

Cechy demograficzne polskiego społeczeństwa obejmują:

• Średnią długość życia wynoszącą 78 lat
• Dłuższe życie kobiet
• Większą liczbę urodzeń chłopców
• Starzenie się społeczeństwa
• Występowanie wyżów i niżów demograficznych

Example: Wyż demograficzny w Polsce lata 80 był echem wyżu kompensacyjnego z lat 50., co pokazuje, jak wydarzenia historyczne wpływają na długoterminowe trendy demograficzne.

Gęstość zaludnienia w Polsce wynosi średnio 123 osoby na km², jednak występują znaczne różnice regionalne. Województwo śląskie ma najwyższą gęstość zaludnienia $366 os/km²$, podczas gdy województwo podlaskie najniższą $58 os/km²$.

Czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności można podzielić na trzy główne kategorie:

1. Przyrodnicze: Ukształtowanie powierzchni Warunki klimatyczne i wodne Jakość gleb Występowanie lasów i surowców mineralnych
2. Historyczne: Wpływ zaborów Zmiany granic państwowych Migracje i przymusowe przesiedlenia ludności
3. Społeczno-ekonomiczne: Rozwój przemysłu i miast Poziom bezrobocia i możliwości zatrudnienia Dostępność usług

Definition: Antropopresja to całokształt działań ludzkich wywierających wpływ na środowisko przyrodnicze.

Konsekwencje różnej koncentracji ludności obejmują:

• Rozwój dużych miast
• Wyludnianie obszarów wiejskich oddalonych od ośrodków miejskich
• Dysproporcje rozwojowe między regionami
• Duże zanieczyszczenie środowiska w obszarach gęsto zaludnionych
• Małą antropopresję na obszarach słabo zaludnionych

Highlight: Skutki depopulacji niektórych regionów Polski obejmują zmniejszenie atrakcyjności inwestycyjnej, ograniczenie dostępu do usług oraz spadek jakości życia mieszkańców.

Migracje to ogólne przemieszczanie się ludności na określony czas lub na pobyt stały. Rozróżniamy:

• Imigracje: napływ ludności na dany obszar
• Emigracje: odpływ ludności z danego obszaru

Vocabulary: Saldo migracji to różnica między imigracją a emigracją.

Migracje wewnętrzne w Polsce nasiliły się po II wojnie światowej w związku ze zmianami granic, przesiedleniami ludności i repatriacją. Do końca XX wieku dominował kierunek migracji ze wsi do miast, co wynikało z większej liczby miejsc pracy w rozwijającym się przemyśle miejskim. Od początku XXI wieku obserwuje się odwrócenie tego trendu - dominuje kierunek migracji z miast na wieś, co jest związane z poszukiwaniem lepszej jakości życia poza zatłoczonymi i zanieczyszczonymi miastami.

Cechy współczesnych migracji wewnętrznych w Polsce:

• Rocznie ponad 400 tys. osób zmienia miejsce zamieszkania
• Od 2000 r. obserwuje się ujemne saldo migracji w miastach
• Migrują głównie kobiety i osoby w wieku produkcyjnym
• Dominują migracje wewnątrz województw i między sąsiednimi województwami

Migracje zewnętrzne $zagraniczne$ są motywowane głównie chęcią poprawy sytuacji ekonomicznej, ciekawością świata, trudną sytuacją polityczną lub repatriacją. Polacy emigrują głównie do USA, Niemiec, Wielkiej Brytanii i Holandii.

Example: Migracje wahadłowe to codzienne przemieszczanie się związane z dojazdem do pracy, co jest powszechne w obszarach podmiejskich dużych miast.

Migracje zagraniczne mają zarówno pozytywne, jak i negatywne konsekwencje dla Polski.

Pozytywne skutki:

• Znaczna poprawa sytuacji materialnej emigrantów i ich rodzin
• Napływ zarówno specjalistów, jak i taniej siły roboczej
• Rozwój firm zatrudniających imigrantów, co przekłada się na wzrost wpływów podatkowych dla państwa
• Rozwój usług, np. transportowych, związanych z obsługą migrantów

Negatywne skutki:

• Rozłąka rodzin
• Wzrost nierówności społecznych
• Drenaż mózgów, czyli utrata wykwalifikowanych pracowników
• Problemy z integracją imigrantów w społeczeństwie polskim

Highlight: Skutki depopulacji wsi w Polsce są szczególnie widoczne w regionach oddalonych od dużych miast, gdzie obserwuje się starzenie się społeczeństwa i spadek dostępności usług publicznych.

Zrozumienie trendów migracyjnych jest kluczowe dla planowania polityki społecznej i gospodarczej Polski. Województwa zagrożone depopulacją wymagają szczególnej uwagi i strategii rozwojowych, aby przeciwdziałać negatywnym skutkom wyludniania się.

Pozytywne i negatywne konsekwencje migracji:

Highlight: Pozytywne skutki obejmują:

• Poprawę sytuacji materialnej emigrantów
• Rozwój firm zatrudniających imigrantów
• Napływ specjalistów

Quote: "Wzrost tempa starzenia się społeczeństwa jest jednym z głównych negatywnych skutków emigracji."

Struktura wieku ekonomicznego:

Definition:

• Wiek przedprodukcyjny: poniżej 18 lat
• Wiek produkcyjny: 18-59/64 lat
• Wiek poprodukcyjny: 60/65+ lat

Highlight: Kogo jest więcej wśród Polaków w wieku od 15 do 24 lat - ta grupa stanowi istotną część potencjału rynku pracy.

Struktura osadnicza Polski:

• 954 miasta
• około 43 000 wsi

Example: Funkcje miast:

• Handlowa $np. Poznań$
• Administracyjna $np. Warszawa$
• Przemysłowa $np. Katowice$

Highlight: Depopulacja wsi w Polsce jest zjawiskiem postępującym, mimo rozwoju nowych funkcji obszarów wiejskich.

Polska, z liczbą ludności 38 383 000, zajmuje 37. miejsce na świecie, 6. w Unii Europejskiej i 8. w Europie pod względem populacji. W okresie powojennym obserwowano wzrost liczby ludności związany ze zwiększoną liczbą urodzeń i spadkiem zgonów.

Kraj podzielony jest administracyjnie na województwa, powiaty $ziemskie i grodzkie$ oraz gminy. Istotnym zjawiskiem demograficznym jest depopulacja, czyli proces wyludniania się określonych obszarów, dotykający głównie województwa śląskie i łódzkie.

Definicja: Depopulacja to proces wyludniania się określonych obszarów, spowodowany migracją wewnętrzną, zewnętrzną lub naturalnym ubytkiem ludności.

Przyczyny depopulacji obejmują migrację wewnętrzną i zewnętrzną oraz naturalny ubytek ludności. Skutki tego zjawiska są poważne i obejmują:

• Zmniejszenie atrakcyjności dla inwestorów
• Ograniczony dostęp do usług
• Spadek jakości życia
• Wzrost bezrobocia

Highlight: Depopulacja dotyka głównie województwa śląskie i łódzkie, co ma znaczący wpływ na rozwój ekonomiczny i społeczny tych regionów.