Podział obszarów morskich i typy terytoriów

Konwencja o prawie morza z 1983 roku (ONZ) uregulowała podział obszarów morskich:

1. Wody terytorialne: 12 mil morskich od linii brzegowej, wchodzące w skład terytorium państwa.
2. Morskie wody wewnętrzne: wąskie zatoki o szerokości ujścia do 24 mil morskich.
3. Strefa wyłączności ekonomicznej: 200 mil morskich, gdzie państwo ma prawo do eksploatacji zasobów.

Highlight: Konwencja ONZ o prawie Morza z 1982 r uregulowała sposób podziału i wykorzystania obszarów morskich.

Omówiono również specyficzne typy terytoriów:

Definition: Enklawa to terytorium leżące wewnątrz obszaru państwa, lecz nie podlegające jego jurysdykcji (np. San Marino, Watykan).

Definition: Semienklawa to państwo leżące w całości na obszarze innego państwa, ale posiadające dostęp do morza (np. Monako, Gibraltar).

Definition: Eksklawa to terytorium wchodzące w skład państwa, lecz całkowicie od niego oddzielone (np. Obwód Kaliningradzki).

Example: Terytoria zależne przykłady obejmują Grenlandię (Dania), Gujanę Francuską (Francja) czy Portoryko (USA).

Mierniki poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego świata

Omówiono różne wskaźniki używane do oceny rozwoju krajów:

1. Produkt Krajowy Brutto (PKB): wartość dóbr i usług wytworzonych w ciągu roku na terenie kraju.
2. PKB per capita: PKB na jednego mieszkańca, wyrażony w dolarach amerykańskich.
3. Produkt Narodowy Brutto (PNB): PKB powiększony o dochody z tytułu własności za granicą.
4. Dochód Narodowy Brutto (DNB): suma wartości nowo wytworzonych w każdym z działów gospodarki narodowej.

Highlight: Kraje dzieli się na słabo rozwinięte (KSR), średnio rozwinięte (KŚR) i wysoko rozwinięte (KWR) na podstawie DNB per capita.

Example: Big Mac Index to wskaźnik pokazujący, ile w przeliczeniu na dolary kosztuje ten sam produkt (Big Mac) w różnych krajach.

Human Development Index (HDI) to wskaźnik rozwoju społecznego uwzględniający:

• PKB per capita
• Średnią długość życia
• Odsetek dorosłej ludności umiejącej czytać i pisać
• Odsetek uczniów uczęszczających do szkoły na wszystkich poziomach

Highlight: Od 2010 roku HDI uwzględnia również średni czas nauki pobranej przez osoby powyżej 25 roku życia i przewidywany czas edukacji dla dzieci rozpoczynających kształcenie.

Example: Kraje słabo rozwinięte to m.in. państwa środkowej i południowej Afryki (np. Gwinea, Sierra Leone), niektóre kraje Azji (np. Bangladesz, Afganistan) oraz Oceanii (Papua Nowa Gwinea).