Plutonizm i wulkanizm - podstawy
Magma to ciekły stop skalny o temperaturze między 700-1300°C, który napędza wszystkie procesy geologiczne w głębi Ziemi. Gdy magma pozostaje pod ziemią, mówimy o plutonizmie - czyli wszystkich procesach zachodzących w głębszych warstwach skorupy ziemskiej.
Wulkanizm to moment, gdy magma w końcu wydostaje się na powierzchnię przez wulkan i zmienia nazwę na lawę. Istnieją dwa główne typy erupcji: eksplozywne (gwałtowne, z dużą ilością gazów i bomb wulkanicznych) oraz efuzywne (spokojne, z gęstą lawą spływającą powoli).
Wulkan składa się z pięciu kluczowych elementów: ogniska magmowego (zbiornik magmy), komina wulkanicznego (kanał dla magmy), krateru (ujście erupcji), stożka wulkanicznego (główne wzniesienie) oraz stożków pasożytniczych (mniejsze stożki na zboczach).
Ciekawostka: Produkty erupcji to nie tylko lawa! Wulkany wyrzucają także gazy o różnych temperaturach (fumarole, solfatary, mofety), bomby wulkaniczne, popioł i pumeks - fragmenty lawy bogate w gazy.
Na Ziemi znajduje się około 1000 wulkanów, a ich rozmieszczenie pokrywa się z granicami płyt litosfery. Największe skupisko to Ognisty Pierścień Pacyfiku wzdłuż brzegów Oceanu Spokojnego. Wulkany dzielimy na czynne (jak Etna), drzemiące (jak Fuji) i wygasłe (jak Kilimandżaro).