Industrializacja, dezindustrializacja i reindustrializacja - kluczowe procesy w rozwoju przemysłu

Rozwój przemysłu przechodzi przez różne fazy, które mają istotny wpływ na strukturę gospodarki i społeczeństwa.

Industrializacja charakteryzuje się:

• Intensywnym rozwojem przemysłu
• Wzrostem zatrudnienia w sektorze przemysłowym
• Dominacją przemysłu w strukturze PKB
• Jest typowa dla państw średnio rozwiniętych

Dezindustrializacja to proces obejmujący:

• Zmniejszenie zatrudnienia w przemyśle
• Spadek udziału przemysłu w strukturze PKB i eksporcie
• Jest charakterystyczna dla państw wysoko rozwiniętych

Przyczyny dezindustrializacji:

• Spadek zapotrzebowania na surowce
• Rozwój technologii
• Out-sourcing i off-shoring

Reindustrializacja oznacza:

• Powrót do przemysłu, ale w nowej formie
• Wzrost znaczenia przemysłu w strukturze PKB
• Koncentrację na przemyśle high-tech
• Jest obserwowana w państwach wysoko rozwiniętych

Vocabulary: Out-sourcing to powierzanie części działalności firmy innym podmiotom, natomiast off-shoring to przenoszenie produkcji za granicę.

Highlight: Przemysł zaawansowanych technologii $high-tech$ obejmuje takie dziedziny jak biotechnologia, nanotechnologia, technologia informacyjna, farmaceutyka, elektronika, instrumenty medyczne i optyczne oraz przemysł lotniczy i kosmiczny.

Czynniki lokalizacji przemysłu high-tech to przede wszystkim:

• Kapitał ludzki
• Zaplecze naukowo-badawcze
• Infrastruktura telekomunikacyjna
• Kapitał finansowy
• Jakość środowiska

Restrukturyzacja i prywatyzacja przemysłu oraz typy okręgów przemysłowych

Restrukturyzacja przemysłu to proces przenoszenia nierentownych przedsiębiorstw i zastępowania ich nowoczesnymi zakładami.

Definition: Prywatyzacja to przekształcenie firm państwowych w prywatne.

Zalety restrukturyzacji:

• Wzrost jakości produktów
• Większy zysk
• Więcej miejsc pracy $w nowych sektorach$
• Napływ kapitału
• Rozwój handlu międzynarodowego

Wady restrukturyzacji:

• Spadek ilości miejsc pracy w tradycyjnych sektorach
• Uzależnienie od innych państw
• Upadek firm krajowych $konkurencja$
• Duże nakłady finansowe
• Strajki i protesty zwolnionych pracowników

Typy lokalizacji przemysłu:

1. Ośrodek przemysłowy - miejscowość z licznymi zakładami przemysłowymi
2. Okręg przemysłowy - teren obejmujący kilka ośrodków przemysłowych

Example: Przykłady okręgów przemysłowych: surowcowe $na bazie górnictwa$, transportowe $na styku szlaków handlowych$, wodne, wielkomiejskie $przy dużych miastach$.

Vocabulary: Technopolia to okręg przemysłowy high-tech, natomiast park naukowy to kompleks laboratoriów opracowujących projekty dla innych firm.

Definition: Park naukowo-technologiczny to obszar, na którym znajdują się zarówno laboratoria, jak i firmy działające w sektorze zaawansowanych technologii.

Energetyka jako kluczowy czynnik lokalizacji przemysłu

Energetyka odgrywa kluczową rolę w lokalizacji przemysłu, zarówno tradycyjnego, jak i zaawansowanych technologii. Źródła energii dzielą się na odnawialne i nieodnawialne.

Odnawialne źródła energii:

• Drewno
• Biomasa
• Energia słoneczna
• Energia wiatrowa
• Energia wody płynącej

Nieodnawialne źródła energii:

• Węgiel kamienny $wydobywany metodą głębinową$
• Węgiel brunatny $wydobywany metodą odkrywkową$
• Gaz ziemny
• Ropa naftowa
• Uran

Highlight: Węgiel brunatny, ze względu na swoją kruchość i dużą zawartość wody, nie jest transportowany na duże odległości.

Typy elektrowni wodnych:

1. Przepływowe - nie można regulować ilości produkowanej energii
2. Zaporowe $zbiornikowe$ - możliwość regulacji ilości produkowanej energii
3. Szczytowo-pompowe

Example: Ważniejsze okręgi przemysłowe na świecie obejmują okręgi surowcowe, wielkomiejskie, transportowe oraz o zróżnicowanej genezie.

Dywersyfikacja źródeł energii i jej wpływ na lokalizację przemysłu

Dywersyfikacja źródeł energii to kluczowy trend w rozwoju energetyki, mający istotny wpływ na czynniki lokalizacji przemysłu. Obejmuje ona zarówno energetykę konwencjonalną, jak i alternatywną.

Energetyka konwencjonalna:

• Elektrownie cieplne
• Elektrownie jądrowe
• Elektrownie wodne

Energetyka alternatywna:

• Elektrownie wiatrowe
• Elektrownie słoneczne

Highlight: Dywersyfikacja źródeł energii ma na celu zróżnicowanie kierunków produkcji elektrycznej, co zwiększa bezpieczeństwo energetyczne i wpływa na decyzje dotyczące lokalizacji zakładów przemysłowych.

Vocabulary: Przemysł high-tech $zaawansowanych technologii$ charakteryzuje się mniejszym uzależnieniem od tradycyjnych źródeł energii i większym naciskiem na energię odnawialną.

Czynniki lokalizacji przemysłu high-tech w kontekście energetyki obejmują:

• Dostęp do stabilnych i czystych źródeł energii
• Infrastrukturę energetyczną umożliwiającą korzystanie z różnorodnych źródeł
• Politykę energetyczną sprzyjającą innowacjom i zrównoważonemu rozwojowi

Example: Ośrodki przemysłu high-tech na świecie często lokalizowane są w regionach o rozwiniętej infrastrukturze energetycznej i dostępie do odnawialnych źródeł energii, co widać na przykładzie Doliny Krzemowej w USA czy parków technologicznych w Europie.

Znaczenie przemysłu high-tech dla gospodarki i społeczeństwa w kontekście energetyki:

• Stymulowanie rozwoju nowych, efektywnych technologii energetycznych
• Zmniejszenie zależności od nieodnawialnych źródeł energii
• Tworzenie miejsc pracy w sektorze zaawansowanych technologii energetycznych
• Przyczynianie się do redukcji emisji CO2 i ochrony środowiska

Czynniki lokalizacji przemysłu i ich wpływ na rozwój gospodarczy

Czynniki lokalizacji przemysłu to kluczowe elementy wpływające na decyzje o umiejscowieniu zakładów produkcyjnych. Dzielą się one na dwie główne kategorie: przyrodnicze i pozaprzyrodnicze.

Przyrodnicze czynniki lokalizacji przemysłu obejmują:

• Bazę surowcową
• Dostęp do wody i jej zasoby
• Czynniki ekologiczne
• Właściwości terenu
• Warunki klimatyczne

Pozaprzyrodnicze czynniki lokalizacji przemysłu to:

• Zasoby pracy i kapitał ludzki
• Baza energetyczna
• Korzyści i niekorzyści aglomeracji
• Korzyści deglomeracji
• Czynniki społeczno-polityczne $np. polityka państwa, infrastruktura społeczna$
• Czynniki wojskowe
• Preferencje inwestorów

Highlight: Lokalizacja przemysłu może być swobodna lub przymusowa, zależnie od specyfiki produkcji i dostępności surowców.

Example: Przykładem przymusowej lokalizacji są kopalnie, które muszą być umiejscowione tam, gdzie występują złoża surowców.

Czynniki lokalizacji przemysłu tradycyjnego różnią się od tych dla przemysłu zaawansowanych technologii. Przemysł tradycyjny opiera się głównie na dostępie do surowców i taniej siły roboczej, podczas gdy przemysł high-tech koncentruje się na kapitale ludzkim i zapleczu naukowo-badawczym.

Definition: Przemysł high-tech to gałęzie przemysłu wykorzystujące najnowsze technologie, charakteryzujące się niskim zużyciem surowców i wysokim stopniem innowacyjności.