Czynniki lokalizacji przemysłu i ich wpływ na rozwój gospodarczy

Czynniki lokalizacji przemysłu to kluczowe elementy wpływające na decyzje o umiejscowieniu zakładów produkcyjnych. Dzielą się one na dwie główne kategorie: przyrodnicze i pozaprzyrodnicze.

Przyrodnicze czynniki lokalizacji przemysłu obejmują:

• Bazę surowcową
• Dostęp do wody i jej zasoby
• Czynniki ekologiczne
• Właściwości terenu
• Warunki klimatyczne

Pozaprzyrodnicze czynniki lokalizacji przemysłu to:

• Zasoby pracy i kapitał ludzki
• Baza energetyczna
• Korzyści i niekorzyści aglomeracji
• Korzyści deglomeracji
• Czynniki społeczno-polityczne (np. polityka państwa, infrastruktura społeczna)
• Czynniki wojskowe
• Preferencje inwestorów

Highlight: Lokalizacja przemysłu może być swobodna lub przymusowa, zależnie od specyfiki produkcji i dostępności surowców.

Example: Przykładem przymusowej lokalizacji są kopalnie, które muszą być umiejscowione tam, gdzie występują złoża surowców.

Czynniki lokalizacji przemysłu tradycyjnego różnią się od tych dla przemysłu zaawansowanych technologii. Przemysł tradycyjny opiera się głównie na dostępie do surowców i taniej siły roboczej, podczas gdy przemysł high-tech koncentruje się na kapitale ludzkim i zapleczu naukowo-badawczym.

Definition: Przemysł high-tech to gałęzie przemysłu wykorzystujące najnowsze technologie, charakteryzujące się niskim zużyciem surowców i wysokim stopniem innowacyjności.

Energetyka jako kluczowy czynnik lokalizacji przemysłu

Energetyka odgrywa kluczową rolę w lokalizacji przemysłu, zarówno tradycyjnego, jak i zaawansowanych technologii. Źródła energii dzielą się na odnawialne i nieodnawialne.

Odnawialne źródła energii:

• Drewno
• Biomasa
• Energia słoneczna
• Energia wiatrowa
• Energia wody płynącej

Nieodnawialne źródła energii:

• Węgiel kamienny (wydobywany metodą głębinową)
• Węgiel brunatny (wydobywany metodą odkrywkową)
• Gaz ziemny
• Ropa naftowa
• Uran

Highlight: Węgiel brunatny, ze względu na swoją kruchość i dużą zawartość wody, nie jest transportowany na duże odległości.

Typy elektrowni wodnych:

1. Przepływowe - nie można regulować ilości produkowanej energii
2. Zaporowe (zbiornikowe) - możliwość regulacji ilości produkowanej energii
3. Szczytowo-pompowe

Example: Ważniejsze okręgi przemysłowe na świecie obejmują okręgi surowcowe, wielkomiejskie, transportowe oraz o zróżnicowanej genezie.

Restrukturyzacja i prywatyzacja przemysłu oraz typy okręgów przemysłowych

Restrukturyzacja przemysłu to proces przenoszenia nierentownych przedsiębiorstw i zastępowania ich nowoczesnymi zakładami.

Definition: Prywatyzacja to przekształcenie firm państwowych w prywatne.

Zalety restrukturyzacji:

• Wzrost jakości produktów
• Większy zysk
• Więcej miejsc pracy (w nowych sektorach)
• Napływ kapitału
• Rozwój handlu międzynarodowego

Wady restrukturyzacji:

• Spadek ilości miejsc pracy w tradycyjnych sektorach
• Uzależnienie od innych państw
• Upadek firm krajowych (konkurencja)
• Duże nakłady finansowe
• Strajki i protesty zwolnionych pracowników

Typy lokalizacji przemysłu:

1. Ośrodek przemysłowy - miejscowość z licznymi zakładami przemysłowymi
2. Okręg przemysłowy - teren obejmujący kilka ośrodków przemysłowych

Example: Przykłady okręgów przemysłowych: surowcowe (na bazie górnictwa), transportowe (na styku szlaków handlowych), wodne, wielkomiejskie (przy dużych miastach).

Vocabulary: Technopolia to okręg przemysłowy high-tech, natomiast park naukowy to kompleks laboratoriów opracowujących projekty dla innych firm.

Definition: Park naukowo-technologiczny to obszar, na którym znajdują się zarówno laboratoria, jak i firmy działające w sektorze zaawansowanych technologii.