Przemysł tradycyjny vs. przemysł zaawansowanych technologii

Współczesny przemysł można podzielić na dwie główne kategorie:

1. Przemysł tradycyjny:

   • Charakteryzuje się niskim stopniem przetworzenia surowców.
   • Wymaga dużych nakładów kapitałowych na budowę i wyposażenie zakładów.
   • Cechuje się wysoką materiałochłonnością i energochłonnością.

2. Przemysł high-tech:

   • Wytwarza nowoczesne materiały i produkty o bardzo dobrych parametrach.
   • Charakteryzuje się krótkim cyklem życia produktów (3-5 lat).
   • Wymaga znacznego udziału kadry inżynieryjnej.

Przykład: Do gałęzi przemysłu high-tech zalicza się m.in. przemysł chemiczny, lotniczy i rakietowy, zbrojeniowy, elektroniczny oraz precyzyjny.

Czynniki lokalizacji przemysłu high-tech obejmują:

• Wykwalifikowaną kadrę pracowniczą
• Zaplecze naukowo-badawcze
• Walory krajobrazowe
• Infrastrukturę komunikacyjną
• Kapitał
• Kooperację firm

Vocabulary: Technopolia to okręgi przemysłowe, w których zakłady produkcyjne, w powiązaniu z jednostkami badawczo-rozwojowymi i uniwersytetami, wytwarzają produkty najbardziej zaawansowane technologicznie.

Zmiany w przemyśle na świecie

Globalne trendy w przemyśle obejmują:

1. Industrializację - proces zwiększania udziału przemysłu w gospodarce.

2. Fazy produkcji - od innowacji do produkcji masowej, z różnym udziałem poszczególnych regionów świata.

3. Formy koncentracji przemysłu:

   • Parki naukowe
   • Parki technologiczne
   • Technopolie

Przykład: Znane technopolie to m.in. Dolina Krzemowa w USA, Droga 128 w USA, Sophia Antipolis we Francji oraz Korytarz M4 w Wielkiej Brytanii.

Miękkie czynniki lokalizacji przemysłu zyskują na znaczeniu, szczególnie w kontekście przemysłu high-tech. Obejmują one m.in. jakość życia, dostępność usług kulturalnych i rekreacyjnych oraz atrakcyjność środowiska naturalnego.

Highlight: Zmiany w przemyśle na świecie odzwierciedlają globalne trendy ekonomiczne i technologiczne, prowadząc do restrukturyzacji i relokacji produkcji.

Deglomeracja przemysłu i jej skutki

Deglomeracja przemysłu to proces przenoszenia zakładów produkcyjnych z terenów zurbanizowanych na obszary wiejskie. Jest to strategia stosowana w wielu krajach w celu ograniczenia negatywnych skutków aglomeracji.

Korzyści deglomeracji przemysłu:

• Dostęp do większej przestrzeni dla rozwoju produkcji
• Niższe koszty ziemi i siły roboczej
• Możliwość uzyskania subwencji i dotacji rządowych na terenach peryferyjnych

Wady deglomeracji:

• Zwiększenie zanieczyszczenia środowiska w nowych lokalizacjach
• Potencjalna degradacja krajobrazu

Definicja: Co to deglomeracja przemysłu? To strategiczne przenoszenie zakładów produkcyjnych z obszarów miejskich na tereny wiejskie w celu optymalizacji kosztów i wykorzystania nowych możliwości rozwojowych.

Czynniki lokalizacji przemysłu można podzielić na twarde i miękkie:

• Twarde czynniki są łatwo mierzalne i mają bezpośredni wpływ na działalność przedsiębiorstwa.
• Miękkie czynniki są trudniejsze do zmierzenia, ale ich wpływ na funkcjonowanie firm jest istotny, choć pośredni.

Highlight: Zmiana roli czynników lokalizacji przemysłu odzwierciedla ewolucję gospodarki światowej w kierunku bardziej zaawansowanych technologicznie i zrównoważonych form produkcji.

Przykłady czynników lokalizacji dla różnych gałęzi przemysłu

Różne gałęzie przemysłu wymagają specyficznych czynników lokalizacji. Oto kilka przykładów:

1. Przemysł włókienniczy - kluczowym czynnikiem jest dostęp do wody.
2. Hutnictwo metali nieżelaznych - najważniejsza jest baza surowcowa.
3. Produkcja środków transportu - głównym czynnikiem jest bliskość rynku zbytu.
4. Przetwórstwo owocowo-warzywne - wymaga dostępu do wody.
5. Energetyka - opiera się na bazie surowcowej i energetycznej.
6. Przemysł farmaceutyczny - potrzebuje dostępu do wody i korzystnych czynników ekologicznych.

Przykład: Czynniki lokalizacji przemysłu przykłady pokazują, jak różnorodne mogą być wymagania poszczególnych gałęzi produkcji.

Zmiany w znaczeniu czynników lokalizacji:

• Spadek uzależnienia niektórych działów przemysłu od bazy surowcowej.
• Zmniejszenie zużycia niektórych surowców poprzez ich zastępowanie lub miniaturyzację wyrobów.
• Redukcja zużycia wody dzięki wprowadzeniu zamkniętych obiegów.
• Obniżenie energochłonności produkcji poprzez stosowanie bardziej efektywnych technologii.

Highlight: Wraz z upływem czasu zmienia się rola zasobów pracy - coraz ważniejsze stają się kompetencje pracowników, a nie ich liczba.

Formy koncentracji przemysłu high-tech

Przemysł zaawansowanych technologii (high-tech) często koncentruje się w specyficznych formach organizacyjnych:

1. Parki naukowe (miasta naukowe) - obszary łączące funkcje badawcze i produkcyjne.
2. Parki technologiczne - skupiska firm technologicznych i instytucji badawczych.
3. Technopolie - kompleksowe okręgi przemysłowe integrujące produkcję, badania i edukację.

Definicja: Technopolia to zaawansowany okręg przemysłowy, gdzie zakłady produkcyjne ściśle współpracują z jednostkami badawczo-rozwojowymi i uniwersytetami, tworząc ekosystem innowacji.

Fazy produkcji w przemyśle high-tech:

1. Faza innowacji (produkcji masowej)
2. Rozwój w Europie Środkowej (Polska, Czechy, Węgry)
3. Ekspansja w Azji Południowo-Wschodniej (Kazachstan, Japonia, Chiny)
4. Ograniczony udział krajów afrykańskich (poniżej 1% w sektorze high-tech)

Highlight: Przemysł high-tech charakteryzuje się dynamicznym rozwojem i globalnym rozprzestrzenianiem, z wyraźną koncentracją w określonych regionach świata.

Zmiany w przemyśle na świecie, takie jak industrializacja, deglomeracja i rozwój sektora high-tech, odzwierciedlają globalne trendy ekonomiczne i technologiczne, prowadząc do ciągłej restrukturyzacji i relokacji produkcji.

Czynniki lokalizacji przemysłu i ich znaczenie

Czynniki lokalizacji przemysłu to kluczowe elementy wpływające na decyzje o umiejscowieniu zakładów produkcyjnych. Dzielą się one na dwie główne kategorie:

1. Przyrodnicze czynniki lokalizacji przemysłu:

   • Baza surowcowa, obejmująca surowce mineralne, produkty rolne i inne zasoby naturalne.
   • Czynniki ekologiczne, które mogą sprzyjać lub utrudniać lokalizację zakładów.

2. Pozaprzyrodnicze czynniki lokalizacji przemysłu:

   • Rynek zbytu, istotny dla produkcji dóbr nietrwałych lub trudnych w transporcie.
   • Deglomeracja przemysłu, czyli przenoszenie zakładów z terenów zurbanizowanych na obszary wiejskie.

Definicja: Deglomeracja przemysłu to proces przenoszenia zakładów produkcyjnych z terenów miejskich na obszary wiejskie, co umożliwia prowadzenie działalności na większym obszarze, obniżenie kosztów oraz korzystanie z mniej zdegradowanego środowiska.

Wyróżnia się trzy główne rodzaje lokalizacji przemysłu:

1. Lokalizacja przymusowa
2. Lokalizacja związana
3. Lokalizacja swobodna

Highlight: Znaczenie czynników lokalizacji przemysłu zmienia się wraz z rozwojem cywilizacji. Rola czynników techniczno-ekonomicznych oraz społecznych systematycznie rośnie, podczas gdy znaczenie czynników przyrodniczych (poza barierami ekologicznymi) maleje.