Przemysł - podsumowanie działu

Alternatywny zapis:

woda O Przemysł hutnictwo metali nieżelaznych - baza surowcowa o Produkcja środków transportu - rynek zbytu O Przetwórstwo owocowo - warzywne - woda energetyka - baza surowcowa, baza energetyczna o o Przemysł farmaceutyczny - woda, czynniki ekologiczne ZMIANA ROLI CZYNNIKÓW LOKALIZACJI PRZEMYSŁU Znaczenie czynników lokalizacji przemysłu zmienia się z rozwojem cywilizacji Rola czynników techniczno - ekonomicznych oraz społecznych systematycznie rośnie Rola czynników przyrodniczych (poza barierami ekologicznymi) - maleje. Ta tendencja przejawia się m.in. spadkiem uzależnienia niektórych działów przemysłu od bazy surowcowej ★ Spadek ten wiąże się z zużyciem: o niektórych surowców (zastępowanie ich innymi oraz miniaturyzacja wyrobów) O wody (wprowadzenie zamkniętych obiegów pozwalających na jej wielokrotne wykorzystanie) O energii (stosowanie bardziej energooszczędnych technologii produkcji) ★ Wraz z upływem czasu zmienia się rola zasobów pracy - ważniejsze stają się kompetencje pracowników, a nie ich liczba. PRZEMYSŁ TRADYCYJNY I PRZEMYSŁ ZAAWANSOWANYCH TECHNOLOGII. →Przemysl tradycyjny Charakteryzuje się przemysłem opartym niskim stopniem przetworzenia surowców (hutniczy, cementowy, drzewny) Naklady kapitałowe są duże na budowę i wyposażenie zakładów, a male na badania i rozwój koszt zasobów pracy jest duże Materialowość i energochłonność jest zwykle wysoka → Przemysł zaawansowanych technologii (high-tech) Cechy ◆Wytwarza on nowoczesne materialy i produkty innym gałęziom przemysłu, charakteryzujące się bardzo dobrymi parametrami. → chemiczny → lotniczy i rakietowy → zbrojeniowi → elektroniczny → elektroniczny i precyzyjny → krótki żywot produktu (3-5 lat) → duże zyski ze sprzedaży → zużycie materialu jest male → znaczny udział kadry inżynierii Czynniki high- tech → wykwalifikowana kadra pracownicza → zaplecze naukowo-badawcze → walory krajobrazowe → infrastruktura komunikacyjna → kapital → kooperacja firm fazy produkcji → faza innowacji (produkcji masowej) → Europa środkowa (Polska, Czechy, Węgry) → Azja Poludniowo-wschodnia (Kazachstan, Japonia, Chiny) → Kraje afrykańskie i ich udział w "high-tech" to poniżej 1%. formy koncentracji → parki naukowe (miasta naukowe) → parki technologiczne → technopolie technopolia - okręgi przemysłowe, w których zaklady produkcyjne w powiązaniu z jednostką badawczo-rozwojową i uniwersytetami wytwarzają produkty najbardziej zaawansowane technologicznie. → Dolina Krzemowa (Stany Zjednoczone) → Droga 128 (Stany Zjednoczone) → Sophia Antipolis (Francja) → Korytarz M4 (Wielka Brytania) ZMIANY W PRZEMYŚLE NA Świecie Industrializacja - inaczej nazywana jest uprzemysłowieniem. To wzrost wartości przemysłu w stosunku do innych sektorów gospodarki. Przekłada się to na zwiększenie jego udziału w strukturze zatrudnienia oraz w tworzeniu PKB. Industrializacja to zjawisko typowe dla państw rozwijających się, przechodzących z gospodarki rolniczej na gospodarkę opartą o przemysł. Dezindustrializacja - proces zmniejszenia znaczenia przemysłu i spadku zatrudnienia w tym sektorze, za sprawą różnych przyczyn. Najczęściej proces jest związany z przejściem społeczeństwa w fazę postindustrialną opartą o sektor usługowy. Przyczyny dezindustrializacji: ● W państwach postsocjalistycznych kryzys przeinwestowanego przemysłu ciężkiego i jego masowy upadek w warunkach gospodarki rynkowej. (deindustrializacja strukturalna) ● • Wyczerpanie zasobów surowców naturalnych i upadek przemysłu wydobywczego oraz gałęzi powiązanych. (deindustrializacja surowcowa) Outsourcing działalności na przeniesienie części zewnętrznych kooperantów, często zagranicznych. (deindustrializacja organizacyjna) • Offshoring - przenoszenie produkcji do krajów/regionów o niższych kosztach (niższych pensjach). pracy (deindustrializacja przestrzenna) Większe użycie zautomatyzowanych maszyn przy produkcji wyrobów przemysłowych i tym samym zmniejszenie zatrudnienia w przemyśle (co nie musi być związane z osłabieniem całego sektora). (deindustrializacja technologiczna) Wzrost popytu na usługi, prowadzący do wzrostu udziału tego sektora W zatrudnieniu. (dezindustrializacja popytowa) • Likwidacja zakładów ze względu na wysoką szkodliwość dla środowiska (dezindustrializacja naturalnego. ekologiczna) Reindustrializacja - ponowny wzrost znaczenia sektora przemysłowego. To wprowadzenie jakościowych zmian W przemyśle i procesach wytwórczych. Relokacja - przeniesienie w inne miejsce pracy, które może stanowić inną miejscowość lub inny kraj. BAZA SUROWCOWA TRADYCYJNYM Klasyfikacja surowców ★ Energetyczne (węgiel kamienny, węgiel brunatny, gaz ziemny, uran) Chemiczne (siarka, sól kamienna, BOKSYTY fosforytu, ropa naftowa) Skalne (kamienie budowlane, granit, marmur, piasek, żwir, glina) Kamienie szmaragdy) W PRZEMYŚLE O szlachetne (diamenty, Rudy żelaza: Australia, Brazylia, Chiny Stal: Chiny, Indie, Japonia O Importerzy stali : USA, Włochy ■ Huty żelaza najczęściej znajdują się w portach. Aluminium produkowane z boksytów metal coraz bardziej ceniony we współczesnej gospodarce światowej. ★ Wykorzystywanie: branża samochodowa, produkcja opakowań, przemysł lotniczy, budownictwo ★ Wydobycie : Australia (28,6%), Chiny (20,9%), Gwinea (17.8%), Brazylia (9,6%) ŹRÓDŁO ENERGII I BILANS enERGETYCZNY Nieodnawialne źródła: węgiel kamienny, węgiel brunatny, ropa naftowa, uran) Odnawialne źródła wiatr, promienie słońca, woda, biomasa. BILANS ENERGETYCZNY * Udział poszczególnych nośników energii W bilansie energetycznym świata zmieniał się w różnych okresach ★ Najwcześniej stosowanym źródłem energii bylo drewno. ★ XIX wiek to ,,era węgla" ★ XX wiek to era ropy", zaś po kryzysie energetycznym lat 70. „Era energetyki jądrowej" Wiek XX to alternatywnych. Ropa naftowa „era metanu i źródeł ★ Kopalna, ciekła mieszanina węglowodorów, obecnie najważniejszy surowiec energetyczny (surowiec strategiczny) Wydobycie: Zatoka Perska, USA, Rosja Producenci Arabia Saudyjska, USA, Rosja Europa: Norwegia, Wielka Brytania, Dania "OPEC" Ropę Naftową. Organizacja Krajów Eksportujących Należy do niej 13 państw. ★ Eksporterzy: Arabia Saudyjska, Rosja, Afryka Zachodnia ★ Importerzy: Europa, Chiny, Indie, Japonia Gaz ziemny Mieszanina lotnych węglowodorów głównie Z domieszką dwutlenku węgla, siarkowodoru, azotu metanu → Gaz ziemny mokry (czapa gazowa) → Gaz ziemny suchy (węgiel kamienny) Cechy wydobycia male koszty wydobycia i transportu, nieuciążliwe dla środowiska spalanie, wysoka kaloryczność Produkcja: USA, Rosja, Iran ★ Eksporterzy: Rosja, Katar, Norwegia, USA, Australia Importerzy Chiny, Niemcy, Japonia, USA, Włochy. Handel: Gazociąg Pólnocny (Nord Stream), Przyjaźń (Brotherhood) Węgiel kamienny Powstały z roślin drzewiastych (od paleozoiku), które uległy rozkladowi bez powietrza. Antracyt - należy do najlepszych węgli kopalnych i zawiera 93 98% pierwiastka „C" i minimalną ilość wody (1-2%) o Metody wydobycia ■ Metoda głębinowa ■ Metoda odkrywkowa → Wydobycie: Chiny, Australia, Rosja, USA, RPA, Indonezja, Kazachstan, Kolumbia, Polska. → Eksport Indonezja, Australia, Rosja, USA, Kolumbia → Import Chiny, Indie, Japonia, Korea Poludniowa, Tajwan, Niemcy,..., Polska (1,4%) OBSZARY KONCENTRACJI PRZEMYSŁU Obszary ★ Ośrodek przemysłowy - miejscowość, w której znajdują się liczbę zakłady produkcyjne, a przemysł odgrywa istotną rolę w gospodarce. Okres przemysłowy teren, gdzie koncentrują się ośrodki przemysłowe. Funkcjonują tu zakłady należące do różnych działów przemysłu, lecz powiązane sobą technicznie, produkcyjnie i ekonomicznie. ze Typu okręgów Surowcowe Transportowe (portowe) ★ Miejskie (wielkomiejskie) Policentryczne (o zróżnicowanej genezie) PRODUKCJA I ZUŻYCIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ. Im więcej kraj wytwarza energii - tym lepiej jest rozwinięty. produkcja → Zapotrzebowanie (największe): Azja, kraje afrykańskie → udzial: Chiny, USA, Indie, Rosja, Japonia → EKSporter: Niemcy → Importer: Stany Zjednoczone → struktura źródel energii 10% to Źródła nieodnawialne → typy elektrowni →cieplne - z nich wytwarza się obecnie ok. 187 energii elektrycznej (dane, 2019) →wodne. 15,6%. →jądrowe (atomowe)-10,4%. Elektrownie cieplne zanieczyszczają, gaz ziemny (Azja, Katon, Afganistan) węgiel brunatny (Botswana, RPA, Mongolia) Elektrownie wodne → duże koszty → Nie Zanieczyszczają, → Zmiany mikroklimatu Typy Energetyka konwencjonalna (Tradycyjna) O zbiomikowe (requacyjne) zaponave (zapory wodne) O O O szczytowo-pompowe o Energetyka niekonwencjonalna (Alternatywna) O maretermiczne (oceantermiczne) O pływowe (moremotoryczne) O prądów morskich Popularność na świecie O Paragwaj O Zambia i Mozambik O Wenezuela o Albania o Norwegia ELEKTROWNIE JĄDROWE ★ Produkcja o Produkują 14 % energii elektrycznej na świecie Duża wydajność Duże koszty budowy O O O Paliwa: uran, tor Wymagania: położenie nad rzeką/morzem l, usunięcie odpadów radioaktywnych. Na świecie jest 417 elektrowni jądrowych Liderzy: Francja, Słowacja, Węgry, Szwecja. Najwięcej wytwarzanej energii: USA, Francja, Chiny. Zalety : wzrost popytu na energię, niższe koszty, rosnące ceny ropy naftowej i gazu ziemnego, opanowanie technologii jądrowej Wady: konieczność szkolenia naukowego, duże naklady na budowę elektrowni, konieczność dostosowania krajowego systemu elektroenergetycznego do możliwości wyprowadzania mocy do bloke energetycznych.