Położenie, obszar i podział Tatr
Tatry stanowią centralną część Karpat Zachodnich, zajmując powierzchnię 785 km². Większość tego pasma górskiego znajduje się na terenie Słowacji, a mniejsza część w Polsce, w województwie małopolskim.
Podział Tatr obejmuje trzy główne części:
- Tatry Zachodnie
- Tatry Wysokie
- Tatry Bielskie
Highlight: Najwyższym szczytem Tatr po stronie polskiej są Rysy (2499 m n.p.m.), natomiast po stronie słowackiej - Gerlach.
Środowisko Tatr
Budowa geologiczna Tatr jest rezultatem ostatniej orogenezy alpejskiej. Znaczący wpływ na ich strukturę mają mezozoiczne osady morskie oraz płaszczowiny powstałe w płytkim morzu.
Vocabulary: Orogeneza - proces tworzenia się gór w wyniku ruchów tektonicznych skorupy ziemskiej.
Rzeźba wysokogórska Tatr charakteryzuje się następującymi formami:
- Turnie (ostre szczyty)
- Granie (ostre grzbiety górskie)
- Żleby (strome rynny skalne)
- Stożki piargowe (stożkowate nagromadzenia okruchów skalnych)
- Doliny U-kształtne (wyżłobione przez lodowce)
- Kotły polodowcowe (cyrki lodowcowe)
- Jeziora cyrkowe (powstałe w kotłach polodowcowych)
Formy krasowe występują głównie w Tatrach Zachodnich, gdzie dominują skały wapienne. Do charakterystycznych form krasowych należą:
- Wywierzyska (źródła krasowe)
- Jaskinie ze stalaktytami, stalagmitami i stalagnatami
- Wąwozy
- Żłobki krasowe
Definition: Proces krasowienia to rozpuszczanie skał wapiennych przez wodę zawierającą dwutlenek węgla.
Klimat Tatr jest surowszy niż na obszarach nizinnych ze względu na rzeźbę wysokogórską. Charakteryzuje się:
- Spadkiem temperatury o 0,6°C na każde 100 m wysokości
- Wyższymi sumami opadów, przyczyniającymi się do wezbrań rzek i powodzi
Piętra klimatyczno-roślinne w Tatrach zmieniają się wraz z wysokością, niezależnie od strefy klimatycznej. Roślinność jest elementem astrefowym, dostosowującym się do warunków wysokościowych.
