Użytki rolne i struktura użytkowania ziemi

Struktura użytkowania ziemi w Polsce i na świecie obejmuje trzy główne kategorie: użytki rolne, lasy oraz pozostałe grunty i nieużytki. W obrębie użytków rolnych wyróżniamy grunty orne $pola uprawne$, użytki trwałe $plantacje roślin wieloletnich, np. sady i winnice$ oraz użytki zielone $łąki i pastwiska$.

Na świecie największy udział procentowy w użytkach rolnych mają łąki i pastwiska oraz grunty orne, podczas gdy udział użytków trwałych jest stosunkowo niewielki. Ta struktura użytkowania ziemi odzwierciedla globalne trendy w produkcji rolnej i hodowli zwierząt.

Definition: Użytki rolne - tereny wykorzystywane do produkcji rolniczej, obejmujące grunty orne, użytki trwałe i użytki zielone.

Highlight: Struktura użytkowania ziemi w Polsce różni się nieco od globalnej, co wynika z lokalnych warunków przyrodniczych i gospodarczych.

Example: Przykładem upraw trwałych są sady jabłoniowe w regionie Grójca, stanowiące ważny element polskiego krajobrazu rolniczego.

Rozmieszczenie upraw na świecie

Rozmieszczenie upraw w Polsce i na świecie zależy głównie od trzech czynników: warunków klimatycznych, żyzności gleby oraz zapotrzebowania na dane rośliny uprawne. Każdy gatunek rośliny ma specyficzne wymagania dotyczące temperatury, ilości opadów i długości okresu wegetacyjnego. Ponadto, różne rośliny mają odmienne wymagania glebowe.

Zapotrzebowanie na daną roślinę również odgrywa kluczową rolę w jej rozmieszczeniu. Większość upraw służy do produkcji żywności dla ludzi lub paszy dla zwierząt gospodarskich, ale niektóre rośliny są uprawiane głównie dla przemysłu.

Vocabulary: Okres wegetacyjny - czas w roku, gdy warunki klimatyczne umożliwiają wzrost roślin.

Example: Główne rośliny uprawne w Polsce to zboża $pszenica, żyto$, rośliny okopowe $ziemniaki, buraki cukrowe$ oraz rośliny przemysłowe $rzepak$.

Highlight: Najkorzystniejsze warunki rozwoju rolnictwa na świecie występują w regionach o umiarkowanym klimacie, żyznych glebach i odpowiedniej ilości opadów.

Podział roślin uprawnych

Rośliny uprawne można podzielić na kilka głównych grup:

1. Zboża: pszenica, kukurydza, ryż, żyto, jęczmień, owies, sorgo, proso
2. Rośliny przemysłowe: Cukrodajne: burak cukrowy, trzcina cukrowa Włóknodajne: bawełna, len, konopie siewne, juta, agawa sizalowa Oleiste: soja, oliwka, rzepak, palma kokosowa, palma olejowa
3. Rośliny bulwiaste i korzeniowe: ziemniak, maniok, batat
4. Rośliny strączkowe: fasola, groch, bób, soja
5. Warzywa i owoce: marchew, cebula, kapusta, pomarańcze, cytryny, banany, jabłonie
6. Używki: herbata, kawowiec, kakaowiec, tytoń

Highlight: Rozmieszczenie upraw w Polsce jest zróżnicowane i zależy od lokalnych warunków glebowych i klimatycznych.

Example: Przykładem upraw trwałych są sady jabłoniowe, które stanowią ważny element polskiego rolnictwa, szczególnie w regionach takich jak Grójec czy Sandomierz.

Vocabulary: Rośliny przemysłowe - uprawy przeznaczone głównie do przetwórstwa przemysłowego, a nie bezpośredniego spożycia.

Chów zwierząt

Chów zwierząt to ważny element rolnictwa, który obejmuje żywienie, pielęgnację i utrzymywanie zwierząt w dobrym zdrowiu w celu pozyskiwania produktów pochodzenia zwierzęcego lub wykorzystywania ich siły. Należy odróżnić chów od hodowli, która skupia się na ulepszaniu dziedzicznych cech zwierząt.

Istnieją dwa główne sposoby prowadzenia chowu zwierząt gospodarskich:

1. Chów ekstensywny - polega na wykorzystaniu naturalnych warunków, np. wypasaniu zwierząt na naturalnych pastwiskach. Jest charakterystyczny dla obszarów słabo rozwiniętych gospodarczo.
2. Chów intensywny - charakteryzuje się wykorzystaniem nowoczesnych technologii i metod, takich jak specjalistyczne pasze czy zaawansowane systemy utrzymania zwierząt.

Definition: Chów - zabiegi związane z utrzymywaniem i pielęgnacją zwierząt w celu pozyskiwania produktów pochodzenia zwierzęcego.

Highlight: Wybór między chowem ekstensywnym a intensywnym często zależy od pozaprzyrodniczych czynników rozwoju rolnictwa, takich jak poziom rozwoju gospodarczego regionu.

Example: Przykładem chowu ekstensywnego w Polsce jest wypas owiec na górskich halach w Tatrach, co stanowi element tradycyjnego pasterstwa.

Czynniki Wpływające na Chów Zwierząt

Rozwój hodowli zwierząt zależy od czynników przyrodniczych, gospodarczych i religijno-kulturowych.

Highlight: Czynniki religijno-kulturowe mogą znacząco wpływać na rodzaj hodowanych zwierząt w różnych regionach świata.

Example: W krajach muzułmańskich, Indiach i Izraelu nie spożywa się wieprzowiny, co wpływa na strukturę hodowli.

Gospodarka Leśna

Lasy pełnią trzy główne funkcje: przyrodnicze, gospodarcze i społeczne.

Highlight: Lasy produkują tlen, regulują stosunki wodne i chronią przed erozją.

Definition: Funkcje gospodarcze lasów obejmują dostarczanie surowca dla przemysłu oraz produktów leśnych.

Zasoby Leśne i Gospodarka Rabunkowa

Omówiono problematykę gospodarki rabunkowej i jej negatywne skutki.

Definition: Ekosystem to wszystkie organizmy wraz ze środowiskiem nieożywionym, w którym występują.

Highlight: Gospodarka rabunkowa prowadzi do utraty różnorodności biologicznej i degradacji gleb.

Czynniki rozwoju rolnictwa

Czynniki rozwoju rolnictwa dzielą się na przyrodnicze i pozaprzyrodnicze. Do przyrodniczych zaliczamy klimat, warunki wodne, ukształtowanie terenu i żyzność gleby. Klimat decyduje o długości okresu wegetacyjnego, czyli liczbie dni w roku, gdy temperatura przekracza 5°C. Warunki wodne obejmują dostępność wód podziemnych i powierzchniowych. Ukształtowanie terenu ma znaczenie, gdyż rolnictwu sprzyjają obszary równinne lub łagodnie nachylone.

Pozaprzyrodnicze czynniki rozwoju rolnictwa to między innymi poziom rozwoju społeczno-gospodarczego, kultura rolna i czynniki polityczne. Poziom rozwoju gospodarczego wpływa na dostępność nowoczesnych technologii i usług dla rolnictwa. Kultura rolna związana jest z wykształceniem i umiejętnościami rolników. Czynniki polityczne obejmują sytuację na międzynarodowych rynkach rolnych, kursy walut i politykę rolną państwa.

Highlight: Żyzność gleby jest kluczowym czynnikiem przyrodniczym, wpływającym na zdolność dostarczania roślinom wody, powietrza i składników odżywczych.

Vocabulary: Okres wegetacyjny - czas w roku, gdy temperatura umożliwia wzrost roślin $powyżej 5°C$.

Example: Przykładem wpływu czynników politycznych na rolnictwo jest Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej, która reguluje produkcję i handel produktami rolnymi w krajach członkowskich.