Czas strefowy i uniwersalny

Strefy czasowe to system podziału Ziemi na 24 strefy, każda o szerokości 15°. Czas strefowy to czas obowiązujący w danej strefie, oparty na czasie miejscowym południka środkowego tej strefy.

Example: Czas sąsiednich stref różni się o 1 godzinę.

Czas uniwersalny to czas słoneczny południka 0° $Greenwich$, stanowiący podstawę rachuby czasu na całym świecie.

W Polsce obowiązuje:

• Czas letni: GMT+2
• Czas zimowy: GMT+1

Highlight: Zmiana czasu w Polsce następuje w ostatnią niedzielę października i marca.

Czas urzędowy to czas obowiązujący na całym terytorium państwa lub jednostki administracyjnej. Władze kraju ustanawiają strefę czasową, której czas będzie obowiązywał w danym kraju.

Example: Warszawa $21°E$ i Chełm $23½°E$ znajdują się w strefie czasu środkowoeuropejskiego, mimo różnicy w długości geograficznej.

Jak obliczyć czas strefowy? Należy uwzględnić różnicę między czasem uniwersalnym a czasem lokalnym, biorąc pod uwagę położenie względem południka Greenwich.

Linia zmiany daty i jej znaczenie

Południk 180° gdzie jest i jakie ma znaczenie? Południk 180° jest linią zmiany daty $LZD$, ponieważ jako pierwszy na Ziemi rozpoczyna nowy dzień.

Definition: Linia zmiany daty to umowna linia na Ziemi, wzdłuż której następuje zmiana daty.

Przekraczając linię zmiany daty, należy zmienić datę:

• Z półkuli wschodniej na zachodnią - zyskujemy dzień
• Z półkuli zachodniej na wschodnią - tracimy dzień

Example: Statek wypływający na wschód od linii zmiany daty będzie musiał powtórzyć datę po jej przekroczeniu, podczas gdy statek płynący na zachód pominie jeden dzień.

Linia zmiany daty ciekawostki: Linia ta nie przebiega dokładnie wzdłuż południka 180°, ale jest zmodyfikowana tak, aby omijać zamieszkane obszary i nie dzielić terytoriów państw.

Highlight: Przy rozwiązywaniu zadań związanych z linią zmiany daty należy pamiętać, że przekraczamy dwie linie: 180° i godzinę 24:00.

Linia zmiany czasu europa nie istnieje w takim samym sensie jak linia zmiany daty, ale w Europie występują różne strefy czasowe i zmiany czasu letniego/zimowego.

Zadania i obliczenia czasowe

Przy rozwiązywaniu zadań związanych z czasem i strefami czasowymi, należy pamiętać o kilku kluczowych zasadach:

1. Jak obliczyć czas miejscowy: Należy uwzględnić różnicę długości geograficznej między danym miejscem a południkiem odniesienia $najczęściej Greenwich$.
2. Czas strefowy zadania: Przy obliczaniu czasu strefowego, należy pamiętać, że jedna strefa czasowa obejmuje 15° długości geograficznej.
3. Obliczanie czasu słonecznego zadania: Czas słoneczny zależy od położenia Słońca względem lokalnego południka.

Example: Dla miejsca położonego na 30°E, czas miejscowy będzie o 2 godziny późniejszy niż czas uniwersalny $GMT$.

Czas strefowy zadania klasa 6 często obejmują proste obliczenia różnic czasowych między różnymi lokalizacjami na Ziemi.

Highlight: Przy rozwiązywaniu zadań zawsze należy zwracać uwagę na kierunek $wschód/zachód$ i pamiętać o zasadzie, że czas "starzeje się" na wschód.

Warto również pamiętać o różnicy między czasem słonecznym, strefowym i urzędowym, szczególnie przy rozwiązywaniu bardziej zaawansowanych zadań.

Ruch obrotowy Ziemi i jego następstwa

Ruch obrotowy Ziemi to obrót planety wokół własnej osi, który trwa 24 godziny. Ziemia obraca się o 360° w ciągu doby, co oznacza 15° na godzinę, 1° co 4 minuty. Kluczowym pojęciem jest południe słoneczne, czyli moment górowania Słońca, gdy znajduje się ono najwyżej na niebie.

Definicja: Górowanie Słońca to moment, w którym Słońce osiąga najwyższe położenie na niebie w ciągu dnia, dokładnie w połowie dnia.

Następstwa ruchu obrotowego Ziemi są liczne i znaczące:

1. Pozorna wędrówka gwiazd
2. Zjawisko dnia i nocy
3. Przemieszczanie się fali pływów
4. Siła Coriolisa

Highlight: Siła Coriolisa powoduje odchylenie ciał będących w ruchu: na półkuli północnej w prawo, a na południowej w lewo.

Ważnym skutkiem ruchu obrotowego jest również spłaszczenie Ziemi przy biegunach, co wpływa na różnice w grawitacji. Średni promień Ziemi wynosi 6371 km, a jej obwód na równiku to 40 075 km.

Vocabulary: Czas słoneczny $lokalny/miejscowy$ - czas wyznaczany na podstawie wędrówki Słońca nad lokalnym południkiem.

Warto zauważyć, że czas starzeje się na wschód, co oznacza, że im dalej na wschód, tym wcześniejszy jest czas słoneczny.