Zasoby wodne i obieg wody w przyrodzie
Strona ta przedstawia kluczowe informacje na temat zasobów wodnych Ziemi oraz obiegu wody w przyrodzie. Omówione są główne elementy hydrosfery oraz procesy zachodzące w obiegu wody.
Zasoby wodne Ziemi są podzielone następująco:
- 96,5% to oceany i morza
- Pozostałe 3,5% to wody podziemne, rzeki, jeziora, bagna i lodowce
Z całkowitej ilości wody słodkiej (2,5% zasobów):
- 69% znajduje się w lodowcach górskich i lądolodach
- 30% to wody podziemne
- 1% to inne formy (jeziora, rzeki, woda w glebie i atmosferze, bagna)
Highlight: Tylko niewielka część zasobów wodnych Ziemi to woda słodka dostępna dla ekosystemów lądowych i człowieka.
Obieg wody w przyrodzie obejmuje następujące procesy:
- Parowanie z powierzchni wody (ewaporacja)
- Parowanie z gleby (ewaporacja)
- Parowanie z roślin (transpiracja)
- Kondensacja pary wodnej i tworzenie się chmur
- Opady atmosferyczne
- Infiltracja wody w głąb gleby
- Spływ powierzchniowy
- Spływ podziemny
- Retencja (okresowe zatrzymanie wody)
Vocabulary: Ewapotranspiracja - łączny proces parowania z powierzchni gruntu, wód i roślin.
Bilans wodny to zestawienie obiegu wody w przyrodzie na poszczególnych obszarach, uwzględniające przychody i rozchody wody. Może być dodatni (nadwyżka wody) na obszarach o dużych opadach lub ujemny na obszarach suchych.
Definition: Bilans wodny - różnica między ilością wody dostarczanej do danego obszaru a ilością wody z niego odprowadzanej.
Strona zawiera również informacje o podziale wszechoceanu na główne oceany:
- Ocean Spokojny (Pacyfik)
- Ocean Atlantycki
- Ocean Indyjski
- Ocean Arktyczny
- Ocean Południowy (na południe od 60°S)
Omówione są także podstawowe pojęcia dotyczące akwenów:
- Morze - część oceanu przylegająca do kontynentu
- Zatoka - część morza lub oceanu wcinająca się w ląd
- Cieśnina - zwężenie obszaru wodnego łączące dwa akweny
Example: Cieśnina Gibraltarska łączy Morze Śródziemne z Oceanem Atlantyckim.
Temperatura wód morskich zmienia się w zależności od szerokości geograficznej - im bliżej równika, tym wyższe temperatury. Średnia roczna temperatura wód oceanicznych wynosi 17,4°C. Poniżej 1500 m głębokości temperatura waha się od 0 do 4°C.
Zasolenie wód morskich jest zróżnicowane i zależy od czynników takich jak:
- Intensywność parowania
- Ilość opadów
- Charakter zbiornika (zamknięty/otwarty)
- Dopływ wód rzecznych
- Procesy zamarzania i odmarzania
Highlight: Najwyższe zasolenie powierzchniowej warstwy wód morskich występuje w strefie zwrotnikowej (około 36‰), a najniższe w strefie okołobiegunowej (około 25‰).
Strona kończy się wzmianką o znanych słonych zbiornikach, takich jak Morze Martwe - słone jezioro bezodpływowe na pograniczu Izraela, Palestyny i Jordanii, oraz Morze Czerwone.
Quote: "Czynniki wpływające na zasolenie: parowanie, opady, zbiornik zamknięty / otwarty, dopływ rzek, zamarzanie i odmarzanie"
Ta wiedza jest kluczowa dla zrozumienia procesów hydrologicznych i może być przydatna podczas przygotowań do matura geografia 2024 arkusz.
