Zlodowacenia plejstoceńskie w Polsce
W okresie plejstocenu klimat na Ziemi uległ znacznemu ochłodzeniu, co doprowadziło do powstania potężnego lądolodu na Półwyspie Skandynawskim. Lądolód skandynawski kilkakrotnie wkraczał na obszar dzisiejszej Polski, kształtując jej krajobraz i pozostawiając po sobie charakterystyczne formy polodowcowe.
Definicja: Glacjały to okresy ochłodzenia klimatu i zwiększenia zasięgu lądolodu, natomiast interglacjały to okresy ocieplenia, kiedy zasięg lądolodu ulegał zmniejszeniu.
Zlodowacenia w Polsce obejmowały co najmniej trzy główne epizody:
-
Zlodowacenie południowopolskie (zlodowacenie Sanu, zlodowacenie krakowskie) - najstarsze zlodowacenie w Polsce, trwające około 562-128 tys. lat temu. Lądolód dotarł wówczas aż do dolin karpackich i kotlin sudeckich.
-
Zlodowacenie środkowopolskie (zlodowacenie Odry) - miało miejsce około 302-132 tys. lat temu. Zasięg lądolodu w tym okresie obejmował północną krawędź pasa wyżyn, Bramę Morawską oraz dolinę Wisły aż do ujścia Sanu.
-
Zlodowacenie północnopolskie (zlodowacenie Wisły, zlodowacenie bałtyckie) - najmłodsze zlodowacenie w Polsce, trwające około 122-10 tys. lat temu. W zachodniej części Polski lądolód dotarł do Zielonej Góry i Leszna, a w części wschodniej - do Nidzicy i Augustowa.
Highlight: Północna Polska została objęta największą liczbą zlodowaceń, co skutkuje największą miąższością osadów polodowcowych, dochodzącą do 250 m.
Formy polodowcowe w Polsce są najliczniejsze i najlepiej zachowane na północy kraju, gdzie występuje rzeźba młodoglacjalna, charakteryzująca się m.in. dużą liczbą jezior polodowcowych. Na Nizinach Środkowopolskich dominuje rzeźba staroglacjalna, gdzie wzniesienia morenowe uległy obniżeniu, a jeziora wypełniły się osadami i zanikły.
Vocabulary: Denudacja - proces obniżania i wyrównywania powierzchni terenu, który wpłynął na kształtowanie się rzeźby staroglacjalnej.
Zasięgi zlodowaceń w Polsce miały ogromny wpływ na ukształtowanie powierzchni kraju, tworząc charakterystyczny krajobraz polodowcowy, który możemy obserwować do dziś.
